ABD, Rusya ve Çin'in uzaya yönelik yaptığı yatırımlar artıyor

ABD’nin uzay çalışmaları, sivil ve askeri çalışmalar olarak ikiye ayrılıyor. Sivil uzay çalışmalarının büyük kısmını NASA, askeri Uzay çalışmalarının büyük bir kısmını ise DoD (Department of Defense) altında Hava Kuvvetleri yürütüyor.

ABD, 1 Ekim 1958 tarihinde (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’ni NASA) kurdu. 

NASA, 1958'de kurulduğunda insanlı ve robotlu uzay uçuşları konusunda başlamış olan çalışmaları hızlandırdı. NASA’nın ilk yüksek profilli programı, insanların uzayda hayatta kalıp kalamayacağını öğrenmeyi amaçlayan "Mercury Projesi" oldu. Bu programın ardından NASA, aya insan gönderme amacıyla önce iki kişilik Gemini uzay mekiğini, ardından üç kişilik Apollo uzay mekiğini geliştirdi.

Apollo 8 uzay mekiği, Aralık 1968'de ay yörüngesini 10 kez kat etmeyi başardı. Bu gelişmenin ardından 21 Temmuz 1969'da astronotlar Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michael Collins'i taşıyan Apollo 11 uzay mekiği ay yüzeyine iniş yaptı.

NASA'nın insanlı uzay uçuşu çabaları, 1981'de başlayan ve 30 yıl boyunca devam eden Uzay Mekiği Programı ile devam etti.

AA’nın aktardığına göre, NASA, Apollo programının ardından sırasıyla Columbia, Challenger, Discovery, Atlantis ve Endeavour uzay mekiği programlarını sürdürdükten sonra 2011 yılında, kamu kaynaklarıyla yürütülen tüm insanlı uçuş programlarına son vererek bu alanda özel sektör girişimlerini teşvik etmeye başladı.

NASA, 25 Aralık 2021'de dünyanın en büyük ve en gelişmiş uzay teleskobu James Webb'i uzaya fırlattı.

James Webb Teleskobunun iki önemli hedefi bulunuyor; Biri 13,5 milyar yıl önce Evren'in bilinen ilk yıldızlarının fotoğrafını çekmek; diğeri de Dünya’ya çok uzak mesafedeki gezegenlerin yaşanabilir olup olmadığına bakmak.

ABD AY’A GERİ DÖNÜYOR

ABD uzay yarışında öne geçmek için yeni adımlar atıyor. ABD Ay’a geri dönüş için çalışmalarına çoktan başladı.

NASA’nın insanları Ay’a göndermeye yönelik uzay programı, Apollo 11 misyonu ile başladı. Misyon kapsamında Neil Armstrong, 1969 yılında Ay'a ayak basan ilk insan oldu. Apollo programından bu yana da Ay'a hiç insanlı iniş gerçekleştirilmedi.

Ülkelerin 2023'e ait Ay ve uzay misyonlarıDünya

Ancak ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, Ay'a insan gönderme programı Artemis 3 misyonunun 2025’te gerçekleştirileceğini açıkladı.

TRT Haber’deki Ali Burak Biber’in “Yörüngede yeni bir soğuk savaş mı başlıyor?” başlıklı haberine göre, Artemis 3 projesi Apollo misyonundan farklı olarak Ay’a gidip dönme planıyla sınırlı değil. Artemis projesi ile 2028 yılına kadar Ay’a bir üs kurulacak ve bu üs, 2030 yılında gerçekleşmesi planlanan mürettebatlı Mars projesinin de bir ayağı olacak.

RUSYA’NIN UZAYDA ATTIĞI ADIMLAR

İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra ABD ile SSCB (Rusya) arasında başlayan Soğuk Savaş uzay çalışmalarına yansıdı. Uzay yarışı Sovyetler Birliği’nin 1957’de insanlığın ilk yapay uydusu Sputnik 1’i fırlatmasıyla başladı.

4 Ekim 1957’de Sovyet R-7 kıtalararası balistik füzesi, dünyanın ilk yapay uydusu ve Dünya’nın yörüngesine yerleştirilen ilk insan yapımı nesne olan Sputnik’i fırlattı. Sputnik-1 uydusu, 23 gün sonra atmosfere girerek yandı.

1959 yılında Sovyet uzay programı, Ay’a çarpan ilk uzay aracı olan Luna 2’nin fırlatılmasıyla yeni bir adım daha attı.

Evreni keşfediyoruz: Sırlar açığa çıkıyor!Bilim

Nisan 1961 yılında ise kozmonot Yuri Gagarin, kapsül benzeri uzay aracı Vostok 1 ile uzaya çıkan ilk insan oldu.

11-12 Ağustos 1962 tarihinde Vostok 3 ve Vostok 4 uzay aracı SSCB tarafından bir gün arayla fırlatıldı. Uzay araçları yörüngede birbirlerine beş kilometre kadar yaklaşarak uzaydaki ilk insanlı çoklu uçuşu gerçekleştirdi.

15 Eylül 1968 tarihinde Zond projesi kapsamında SSCB Zond-5 aracı ile iki adet kaplumbağayı Ay’a gönderdi. 

15 Temmuz 1975’te Soyuz-19 uzay aracı Baykonur uzay üssünden yola çıktı. ABD’nin Cape Canaveral üssünden de Apollo 18 havalandı. Bu araçlar iki gün sonra yörüngede birbirine kenetlendi.

Üç ABD ve iki Sovyetler Birliği astronotu, hem ortak hem de ayrı bilimsel deneyler yaptılar.

ABD ile Rusya’nın uzaydaki iş birliği, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) ile devam etti. Ancak, Rusya 2024’ten itibaren ISS’den çekileceğini ve bunun yerine kendi uzay istasyonunu kuracağını açıkladı.

Rusya Uzay Kurumu Roskosmos’un Başkanı Yuri Borisov, 2024’e kadar tüm sorumluluklarını yerine getireceklerini bildirdi.

Ayrıca Rusya, en önemli müttefiki olarak gördüğü Çin ile Ay’da ortak bir üs kurmayı planlıyor.

ÇİN’İN UZAYDAKİ ARAYIŞI

Çin uzay programı geliştirme konusunda ciddi mesafe  kaydetti. Çin, ABD ve Rusya’nın yanında üçüncü güç olarak uzaydaki varlığını sürdürüyor.

ABD'nin uzay araştırmaları alanında iş birliğini yasaklaması ve Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) programına katılımını engellemesi nedeniyle Çin kendi uzay istasyonunu kurmak için çalışmalar yürütüyor.

BBC’nin Çin devlet medyası Xinhua’dan aktardığına göre, Çin’in uzay projelerinde en az 300 bin kişi çalışıyor. 

Çin, Tiangong uzay istasyonunun ilk modülünü yörüngeye yerleştirdi. Tiangong (Gök sarayı), bir çekirdek modül, iki laboratuvar modülü ve bir uzay teleskobundan oluşuyor.

Çin'in uzaydaki askeri üssü: TiangongDünya

İstasyonun ana parçası "Tienhı" (göksel uyum) adı verilen çekirdek modül 29 Nisan 2021'de, ilk laboratuvar modülü "Vıntien" (gökleri aramak) 24 Temmuz'da, ikinci laboratuvar modülü Mıngtien (gökleri düşlemek) ise 31 Ekim'de fırlatıldı.

AA’da yer alan habere göre, istasyonun “T” biçimli ana iskeleti tamamlandı. Ana iskelet kurulduktan sonra "Şüntien" (gökleri dolaşmak) adı verilen uzay teleskobunun, ayrı bir modül olarak istasyona eklenmesi planlanıyor.

Çin; telekomünikasyon, hava tahmini, navigasyon ve askeri amaçlı uydu teknolojisi geliştiriyor.

Statista'nın verilerine göre, 1 Ocak 2022 tarihi itibarıyla Dünya yörüngesinde 4 bin 852 aktif uydu yer alıyor. Çin, 499 uyduyla, ABD’nin ardından en fazla uydusu olan ikinci ülke konumunda. Çin ilk uydusunu 1970’te yörüngeye yerleştirmişti.

Ülkenin ilk yerli uydusu Donfanghong 1'i 1970'de uzaya fırlatan Long March 1 roketinden bugüne dek 18 nesil üretildi. Halen Long March 2C'den Long March 11'e kadar aşamalı roketler, farklı fırlatış görevlerini yerine getiriyor.

ÇİN’İN AY ve MARS KEŞİF GÖREVİ

Çin kaya örnekleri toplayıp getirmek üzere Ay’a Chang’ı beş adlı insansız uzay aracını gönderdi.

Çin, Ay'daki keşif faaliyetini gelecek yıllarda da yeni görevlerle sürdürmeyi planlıyor. Bu kapsamda 2024'te kaya ve toprak örnekleri toplamak üzere Çang'ı 6, 2026'da Ay'ın güney kutbunda keşif yapmak üzere Çang'ı 7 ve 2027'de doğal kaynak kapasitesini ve kullanılabilirliğini doğrulamak ve Ay yüzeyindeki uzay üssü inşası için testler yapmak üzere Çang'ı 8 görevleri planlanıyor.

Diğer yandan Çin, uydu ve gezginci robottan oluşan Mars keşif görevi “Tienvın-1"i Kızıl Gezegen'e yolladı.

Çin'in tek başına yürüttüğü ilk Mars keşif görevinde kullanılacak araçlar, 23 Temmuz 2020'de fırlatıldı. Keşif araçları, 202 gün süren yolculuğun ardından 10 Şubat 2021'de gezegenin yörüngesine ulaşırken, Mars uydusu faaliyete başladı.

Çin ile Elon Musk arasında uzay istasyonu gerginliği tırmanıyorDünya