Brezilya’da Amazon ülkeleri Belem Deklarasyonu'nu imzaladı

Güney Amerika'daki Amazon bölgesinde yer alan 8 ülke tarafından yağmur ormanlarının korunması için iş birliği yapmak üzere Brezilya’da Belem Deklarasyonu imzalandı. Yanlış politikalar sebebiyle 'ormansızlaşma'ya maruz kalan Amazon ormanları ACTO'nun koruması altına alınacak.

11/08/2023 13:30 Güncelleme: 10/06/2024 14:25

Brezilya’nın Belem şehrinde 14 yıllık aranın ardından gerçekleştirilen Amazon İşbirliği Anlaşması Örgütü (ACTO) toplantısında karar alındı.

Amazon bölgesinde bulunan ve örgüt üyesi olan Brezilya, Kolombiya, Peru, Bolivya, Venezuela, Ekvador, Surinam ve Guayana'dan üst düzey temsilcilerin katılımıyla dün ve bugün düzenlenen toplantılar sonrasında 113 maddeden oluşan Belem Deklarasyonu’na imza atıldı.

Deklarasyon ile bölgedeki ormansızlaşmayla mücadele etmek, sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek, yerli halkların haklarını desteklemek ve dünyanın en büyüğü olan Amazon Yağmur Ormanları’nın kaderinde geri dönüşü olmayan sonuçlardan kaçınmak için acil eylem planı belirlemek amacıyla yeni bir ortak gündem yürütülmesi katılımcı ülkeler tarafından onaylandı.

Deklarasyona göre, bölge ülkeleri su yönetimi ve sınır ötesi çevresel suçlarla mücadelede daha yakın iş birliği içerisinde olacak, kasım ayında Birleşik Arap Emirliği’nde (BAE) yapılması planlanan 2023 İklim Değişikliği Konferansı dahil gelecekte yapılacak olan küresel iklim zirvelerinde ortak hareket edecek.

Deklarasyonda ayrıca, Amazon bölgesinde yer alan 8 ülke arasında yeni bir ittifak oluşturulması planları ve kurulacak bir bilimsel kuruluş sayesinde yağmur ormanlarının durumu hakkında araştırmalar yapılarak yıllık rapor sunulması hedeflendi.

Bölgedeki ülkeler yapılan zirvede Amazon'un ormansızlaşmasına karşı ortak mücadele edilmesi konusunda anlaşamazken, deklarasyon metninde her ülkenin kendi sınırları içinde ormansızlaşmayı azaltmak için ulusal hedefler oluşturmasına karar verildi.

BREZİLYA, PETROL VE GAZ ARAMA ÇALIŞMALARINI DESTEKLEDİ

Toplantıda, Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro’nun Amazon ülkelerini yağmur ormanlarında petrol ve gaz arama çalışmalarına son verme konusunda ikna edemediği ve Petro’ya bu konuda en çok bölgede petrol keşfeden Brezilya’nın karşı tavır takındığı belirtildi.

Bilim adamlarına göre, yağmur ormanlarındaki tahribat, bölgedeki ağaçların toplu yok oluşuna yol açacak olan geri dönülmez bir noktaya doğru hızla ilerliyor. Bu gibi bir durumda ise bölgeden atmosfere büyük miktarda karbondioksit salınımı gerçekleşecek, iklim değişikliği hızlanacak ve küresel hava modelleri etkilenecek.

AMAZON ORMANLARI HER YIL 15 MİLYON VAKAYI ÖNLÜYOR

Brezilya'nın Amazon yağmur ormanlarındaki doğal koruma alanlarında, kirli havanın absorbe edilerek her yıl 15 milyondan fazla hastalık vakasının önüne geçtiği belirlendi.

Sonuçları Nature dergisinde yayımlanan on yıllık çalışma, orman yangınlarının yol açtığı kirleticilerin (partikül maddeler) insan sağlığına olumsuz etkilerini önlemede Amazon yağmur ormanlarının katkısına yoğunlaştı.

Amazon ormanları sayesinde solunum ve kardiyovasküler hastalıkların tedavisine ilişkin sağlık maliyetlerinden de yılda yaklaşık iki milyar dolar tasarruf edildiği öngörüldü.

Araştırmaya göre; Amazon yerlileri, başkaları tarafından çıkarılan yangınlara karşı kendi topraklarını koruyarak binlerce potansiyel ölümcül hastalık vakasının önlenmesine de destek oluyor.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli araştırma grubu EcoHealth Alliance’ın başyazarı Paula Prist, "Dünya çapında ormanların yangınlardan kaynaklanan kirleticileri yaprakları yoluyla emdiği biliniyor ancak tropikal ormanların bunu yapma kapasitesi konusunda ilk defa fikir edindik" ifadelerini kullandı.

Sonuçlar, Amazon yağmur ormanlarının her yıl 26 bin metrik ton parçacığı absorbe edebileceğini ve korunan bölgelerin bu emilimin yüzde 27’sinden sorumlu olduğunu ortaya koyuyor.

AĞAÇLARIN KESİMİ 2023’TE DÜŞTÜ

Brezilya Çevre ve İklim Değişikliği Bakanı Marina Silva, düzenlediği basın toplantısında, Amazon ormanlarında ağaç kesiminin 2023 yılında yüzde 33,6 oranında düştüğünü bildirdi.

Ormansızlaştırmanın yoğun olduğu Brezilya’nın Amazon ormanlarıyla ilgili açıklama yapan Bakan Silva, 2023 yılının ilk altı ayında ağaç kesiminin yüzde 33,6 oranında düştüğünü, geçen yıl aynı dönemde 3 bin 988 kilometrekare olan ormansızlaştırmanın bu yıl 2 bin 649 kilometrekareye gerilediğini ifade etti.

Brezilya’da seçimleri kazanarak 2023 itibariyle göreve başlayan Cumhurbaşkanı Luiz Inacio Lula da Silva, 2030 itibariyle Amazon ormanlarında ağaç kesimini sona erdireceğini kaydetmişti.

Eski Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro’nun görevde olduğu geçen yıla göre kıyaslama yapan Bakan Silva, geçen yılın haziran ayına göre bu haziran ayında yüzde 41’lik bir ormansızlaştırma düşüşü yaşandığına dikkat çekti.

BOLSONARO DÖNEMİNDE AMAZONLAR

Brezilya'nın eski devlet başkanı ve aşırı sağcı lider Jair Bolsonaro'nun yanlış ve hatalı çevre politikaları nedeniyle dünyanın en büyük tropikal ormanları olarak bilinen Amazonlar, her yıl rekor kırarak önemli miktarda ormansızlaştı.

Silva, Bolsonaro yönetiminin dört yıllık görevi boyunca Amazonlar'da ormansızlaşmanın yüzde 73 arttığını ve 13 bin kilometrekarenin ormansızlaştığını ifade etti.

Silva'dan önce Amazon ormansızlaşması 15 yılın en yüksek seviyesini görmüştü.

Forest Trends'in raporuna göre de Bolsonaro'nun devlet başkanlığına geldiği 2019 yılında, Brezilya'da yapılan tıraşlamaların yüzde 95'i yasa dışı yapıldı.

AMAZON ORMANLARI NEDEN ÖNEMLİ?

Dünyanın en büyük ormanı ünvanına sahip Amazon ormanları, dünyada kalan yağmur ormanlarının yarısından fazlasını oluşturuyor. Amazon Ormanları içerisinde 40 bin ağaç çeşidi, 2 bin kuş çeşidi ve memeli hayvan, 2 bin 200 balık çeşidi ile 128 bin 843 çeşit omurgasız hayvan bulunuyor ve bu nedenle dünya üzerinde en fazla türe sahip olan orman olarak anılıyor.

Dünyadaki su kaynaklarının yüzde 20’sini oluşturan Amazon ormanları dünya oksijeninin yüzde 20'sini üretiyor. Gezegenin akciğerleri olarak nitelenen ormanlar, bu sebeple tüm insanlık için oldukça büyük önem arz ediyor.

Luiz Inacio Lula da Silva Brezilya