ABD yönetiminden Azerbaycan kararı: Ekonomik ve askeri yardımlar askıya alınıyor

ABD yönetimi, Azerbaycan’ın Ermenistan ile diyaloglarında sert bir tutum sergilediğini, Ermenistan’a karşı orantısız güç kullandığını, barış görüşmelerini askıya aldığını ve bu nedenle iki devlet arasındaki ilişkileri gözden geçirme kararı aldığını açıkladı.

Ermenistan’ın Rusya ile olan ilişkilerinde geri adım atması ve ABD’den destek talep etmesi, Moskova’nın farklı bir politika izlemesinin önünü açmıştı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında UCM kararlarına dayanarak yakalama kararı çıkartması da bardağı taşıran son damla olmuştu.

ABD’nin Azerbaycan’a yönelik uyguladığı politika yeni değil. Ekim ayında ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Ben Cardin, Dağlık Karabağ bölgesinde gerçekleşen askeri operasyonlar nedeniyle Azerbaycan ile imzalanan savunma iş birliği anlaşmasının askıya alınmasını önermişti.

Cardin konu ile ilgili yaptığı açıklamada, “İleriye dönük olarak, kışkırtıcı söylemlerin kınanması da dahil olmak üzere, Azerbaycan'ın daha fazla toprak kazanmak amacıyla askeri harekat düzenleyerek ilerlemesini engelleyecek adımlar atmalıyız. ABD, şiddet kampanyasını durdurana kadar Azerbaycan'a savunma yardımını durdurmalıdır” ifadelerini kullanmıştı.

ABD’nin aldığı bu karardan iki gün sonra 5 Ekim tarihinde Avrupa Parlamentosu’ndan Azerbaycan’a yaptırım kararı çıkmıştı. Avrupa Parlamentosu (AP) üyeleri, Strazburg'da düzenlenen genel kurul toplantısında, AB'yi Dağlık Karabağ'da yaşanan olaylar nedeniyle Azerbaycan'a karşı yaptırım uygulamaya ve iş birliğinin geliştirilmesini yeniden gözden geçirerek Azerbaycan'dan gaz ithalatına bağımlılığı azaltmaya çağıran ve yasal bağlayıcılığı olmayan bir kararı oy çokluğuyla kabul etmişti.

Karara ilişkin yayımlanan belgenin en önemli noktası, "Avrupa Parlamentosu, AB ve üye devletleri, Dağlık Karabağ'da çok sayıda ateşkes ihlali ve insan hakları ihlalinden sorumlu olan Azerbaycan hükümetindeki şahıslara karşı yaptırımlar uygulamaya çağırmaktadır" ifadeleri olarak kayıtlara geçmişti.

“İŞLER ESKİSİ GİBİ YÜRÜMEYECEK”

Azerbaycan ve Ermenistan arasında gerçekleşen Dağlık Karabağ savaşı sonrasında ABD’nin Azerbaycan’a karşı sert bir tutum sergilediğini görüyoruz. Azerbaycan’ın barış görüşmeleri konusunda sert bir tutum sergilemesi ve geri adım atmaması, ABD’nin Azerbaycan’a yönelik politikalarını sertleştireceğini gösteriyor.

ABD'nin Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı James O'Brien, ABD'nin, Azerbaycan'a askeri ve diğer yardımları askıya aldığını ve birtakım üst düzey ziyaretleri iptal ettiğini açıkladı.

ABD’nin Azerbaycan'a Ermenistan'la barış görüşmelerinde ilerleme kaydedilene kadar ikili ilişkilerin normalleşmeyeceği mesajını veren O'Brien, "19 Eylül olaylarından sonra barış yolunda ilerleme kaydedilene kadar Azerbaycan'la hiçbir şeyin normal olmayacağını açıkça ifade ettik. Bu nedenle bir dizi üst düzey ziyareti iptal ettik, Bakü'nün eylemlerini kınadık ve durumda gerçek bir iyileşme görene kadar daha fazla yardım ödemesi için koşullardan feragat ettiğimize dair bir bildirimde bulunmayı beklemiyoruz" ifadelerini kullandı.

ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesinde Dağlık Karabağ'daki durumla ilgili bir oturumda konuşan O'Brien, şunları söyledi:

“Ermenistan içinde güç kullanımının tamamen kabul edilemez olduğunu defalarca belirttik. Azerbaycan'ın ABD'ye böyle bir niyetinin olmadığını ilettiğini kabul etti. Bakü'deki yetkililer de böyle bir niyetleri olmadığı konusunda bize güvence verdiler. Askeri hareketleri ve başka planları olabileceğine dair herhangi bir belirtiyi çok yakından izliyoruz. Daha önce de belirttiğim gibi, kendilerine barış anlaşması askıda kaldığı sürece işlerin eskisi gibi yürümesinin mümkün olmadığını söyledik.”

ZAHAROVA ERİVAN’I UYARDI

Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, son dönemde Erivan ile Moskova arasında yükselen tansiyon hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Zaharova, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın ikili oynamak istediğini ancak bunun kendilerine zarar vereceğini söyledi.

Zaharova, bir brifingde yaptığı konuşmada, Erivan'ın Avrasya Ekonomik Birliği'nde ilişkileri korumak istediğini ve aynı zamanda güvenlik alanında dostane olmayan adımlar attığını, bu durumun iki sandalyeye birden oturma girişimi olduğunu belirtti.

Zaharova, “Ortaklar tüm bunları sürdürmemiz için bize başvuruyor ve bu arada kendileri de özellikle güvenlik alanında ikili ilişkilere zarar veren ve Rusya'nın çıkarlarını göz ardı eden adımlar atıyorlar. Bu iki sandalyeye birden oturma girişimi midir? Eğer bu iki sandalyeye oturma çabasıysa hiç kimseye hayır getirmemiştir. Batı'nın Ukrayna'daki planı tamamen başarısız oldu. Şimdi de aynı pençeyi Ermenistan'a geçirdiler” şeklinde konuştu.

PAŞİNYAN NE DEMİŞTİ?

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden (KGAÖ) ayrılma kararı almadan stratejik politikasını değiştirmeyeceklerini açıklamış ancak bu konuda açık kapı bırakmıştı.

Ermenistan parlamentosunda konuşan Paşinyan, “Güvenlik ilişkilerimizi çeşitlendirmek zorundayız. Çünkü güvenlik ortaklarımız objektif sebeplerden dolayı dahil olmak üzere bize silah ve mühimmat satamıyor. Bunu açık ve doğrudan söylüyoruz. Ama güvenlik alanında başka partnerleri aramak zorundayız. Böyle ortakları arıyor ve buluyoruz, yeni anlaşmalar imzalamaya, yeni silah ve askeri teçhizat almaya çalışıyoruz” ifadelerini kullanmıştı.

Ermenistan Başbakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Paşinyan'ın Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko ile yaptığı telefon görüşmesinde, KGAÖ Zirvesi'ne katılamayacağını bildirdiği açıklanmış ve Paşinyan’ın bu kararı da Rusya tarafından tepkiyle karşılanmıştı.

Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Paşinyan’ın KGAÖ Zirvesi’ne katılmama kararını sakin karşıladığını belirterek Ermenistan liderine, “Acele etmeme, acil kararlar almama ve örgütten uzaklaşmaya yönelik olabilecek yeni adımları iyi düşünme” önerisinde bulundu.

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Paşinyan’ın KGAÖ Zirvesi'ne katılmama kararının üzücü olduğunu söylemiş ve Ermenistan’ı yanlış politika izlememe konusunda uyarmıştı.

BAKÜ’DEN WASHİNGTON TOPLANTISINA KATILMAMA KARARI

Azerbaycan yönetimi, Ermenistan ve Azerbaycan Dışişleri Bakanlarını Washington’da bir araya getirecek toplantıya katılmama kararı aldı. Azerbaycanlı yetkililer, 20 Kasım'da yapılacak toplantıya katılmama nedeninin ABD’nin tek taraflı tutumu olduğunu açıkladılar.

O’Brien’in açıklamalarını “Azerbaycan ile ABD arasındaki ikili ve çok taraflı ilişkilere vurulmuş bir darbe” olarak nitelendiren Bakü yönetimi, konu ile ilgili şu açıklamalarda bulundu:

“ABD'nin böylesi tek taraflı bir yaklaşımı, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi konusunda arabulucu rolünü kaybetmesine yol açabilir. Bu koşullar altında, 20 Kasım 2023 tarihinde Washington'da Azerbaycan ve Ermenistan dışişleri bakanları düzeyinde önerilen toplantının yapılmasını mümkün görmediğimizi belirtmek isteriz.”

Ermenistan’ın son dönemde ABD yanlısı politikalar yürütmesi, ABD’nin Azerbaycan’a karşı ve Rusya’nın da Ermenistan’a karşı sert bir tutum göstereceğinin habercisiydi.

Ermenistan’ın ABD ile ortak deniz tatbikatları gerçekleştirmesi, Başbakan Nikol Paşinyan’ın Rusya Devlet Başbakanı Vladimir Putin hakkında UCM kararlarına dayanarak ülke sınırlarına girdiği takdirde yakalama kararı çıkarılması ve son olarak Paşinyan’ın Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’ne katılmayacağını açıklaması, uzun yıllardır bölgede jeopolitik olarak en güçlü ülke konumunda olan Rusya’nın Azerbaycan’ı destekleme konusunda elini güçlendirmiş görünüyor.

İlerleyen dönemde ABD’nin Ermenistan’ı yanına çekme çabaları karşılığını verecek gibi görünüyor ancak Ermenistan'ın bölgede hem Rusya’yı hem Azerbaycan’ı karşısına alması ise kendileri açısından pek mantıklı bir hareket gibi gözükmüyor.