ABD’nin Türkiye ve Yunanistan’a yönelik askeri stratejisi…

Hüseyin Can Topkaya

huseyincantopkaya@intell4.com

Türkiye-ABD ilişkileri, uzun bir süredir sıkıntılı bir süreçten geçiyor. Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemi, Washington hükümetinin ücreti ödenmesine rağmen Ankara’ya F-35 teslimatını gerçekleştirmemesi, Suriye ile Irak’taki PKK uzantısı gruplara verilen askeri ve ekonomik destek, sözde Ermeni soykırımının Joe Biden tarafından tanınması ve devam eden Halkbank davası; iki ülke arasında büyük çaplı krizlere yol açmıştı.

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırılarının başlamasının ardından iki ülke arasında siyasi gerilimin de azaldığı görüldü. Moskova ve Kiev ile yoğun diplomasi trafiğini sürdüren ve iki ülke arasında ara buluculuk rolü üstlenen Türkiye’ye; başta ABD olmak üzere dünyadaki birçok ülkeden olumlu açıklamalar geldi. ABD Başkanı Joe Biden, son dönemde yaptığı açıklamalarda Türkiye’nin Rusya-Ukrayna savaşında üstlendiği rolün önemine dikkat çekti. ABD’li yetkililer, Ankara’nın savaşı durdurmak için bulunduğu girişimleri öven açıklamalarda bulundu.

Türkiye’nin Rusya-Ukrayna krizindeki rolü, Washington’un Ankara’ya yönelik silah satışı konusunu yeniden gündeme getirdi. Bu konuda dikkat çeken bir gelişme yaşandı.

ABD merkezli The Wall Street Journal gazetesi, ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde, Biden yönetiminin yaklaşık 300 ile 400 milyon dolar arasında olan ve küçük silahlarla birlikte donanım ve yazılım satışını içeren bir paketin onaylanmasını gündemine aldığını yazdı.

Habere göre, Biden yönetimi, Türkiye’ye 40 yeni F-16 satmaya yönelik ayrı bir teklif için Kongre’deki desteğin seviyesini ölçmek istiyor. Biden yönetiminin söz konusu teklifine Türkiye karşıtı açıklamalarıyla bilinen bazı Senatörlerden destek geldi.

Dış İlişkiler Komitesi’ndeki üst düzey isimlerden Senatör Jim Risch, Biden yönetiminin teklifine destek verdi. Risch, “Türkiye kritik bir NATO müttefiki ve ben onların F-16 satın almasına izin verilmesi konusunda açık fikirlere sahibim. Ancak ciddi bir ikna sürecine girmeleri gerek, henüz orada değilim” ifadelerini kullandı.

Türkiye karşıtı açıklamalarıyla ön plana çıkan Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez’in ise bu teklif ile ilgili düşünceleri henüz bilinmiyor. Wall Street Journal’a açıklamalarda bulunan kaynaklar, ABD’nin eski senatörlerinden ve kısa bir süre önce Türkiye Büyükelçiliği’ne atanan Jeff Flake’in bu satışı desteklediğini belirtti. Flake’e yakın kaynaklar ise büyükelçinin yakınlarına bu satışı desteklediğini belirttiğini kaydetti.

Reuters ise Biden yönetiminin Kongre’de resmi olmayan bir süreci başlatarak Kongre’nin tepkisini gözlemlediğini vurguladı. Haberde, “Kongre’yi bilgilendirmek, siyasetçilere bu silah satışını sessizce sorgulama ya da tamamen iptal etme fırsatını sağlayarak kamu karşısında ABD’nin müttefikleriyle sürtüşme yaşanmasının da önüne geçecek” ifadelerine yer verildi.

YUNANİSTAN’IN GİRİT ADASI SİLAHLANDIRILIYOR

ABD’nin Türkiye’ye silah satışını gündeme aldığı dönemde, dikkat çekici bir gelişme yaşandı. Doğu Akdeniz’deki varlığını her geçen gün artıran ve bölgedeki askeri faaliyetlerini yoğunlaştıran ABD, Yunanistan’ın Girit Adası'ndaki Suda üssüne F-35 ve F-15’lerin yerleştirileceğini açıkladı.

Yunanistan merkezli Kathimerini gazetesi, Yunan Savunma Bakanlığı kaynaklarına dayandırdığı haberinde; ABD’nin, 10 adet F-35 ve 14 adet F-15 savaş uçağını Girit Adası’ndaki Suda Körfezi’nde bulunan askeri üsse göndereceğini öne sürdü.

Haberde, Washington tarafının, savaş uçaklarının konuşlandırılmasına onay için Yunan dışişleri ve savunma bakanlıklarına başvuruda bulunduğu belirtildi. Ayrıca temmuz sonlarına doğru üsse varması planlanan uçaklara 500 pilot ve teknisyenin eşlik edeceği kaydedildi.

Suda Körfezi’ndeki üs, ABD’nin Akdeniz’deki en büyük askeri üssü olarak biliniyor. Buraya gönderilecek uçakların hem Doğu Akdeniz hem de Karadeniz’de faaliyet gösterme imkanına sahip olacağı belirtiliyor.

ABD ile Yunanistan arasında Ekim 2021’de güncellenen Karşılıklı Savunma ve İş birliği Anlaşması (MDCA) kapsamında, Amerikan askeri varlığının Suda Körfezi’nde güçlendirilmesi öngörülüyordu. Washington hükümeti, bu üssün modernizasyonu için on milyonlarca dolarlık yatırımda bulunmuştu. Atina ile Washington arasındaki MDCA anlaşmasının beş yıl daha uzatılması için Yunan meclisinde oylama yapılacak.

“MİÇOTAKİS TÜRKİYE’YE F-16 SATIŞINI ENGELLEMEYE ÇALIŞACAK”

Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis’in, 16 Mayıs’ta Beyaz Saray’da ABD Başkanı Joe Biden ile bir görüşme yapması bekleniyor. Yunan basını ise Miçotakis’in Washington ziyaretinde Türkiye’ye F-16 verilmesini engellemeye çalışacağını iddia etti.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, konu hakkında yaptığı açıklamada, “Türkiye, Yunanistan’ı tehdit ediyor ve bu nedenle Türkye’nin silahlandırılmasından memnun değiliz. Çünkü bu silahlardan bazıları Yunanistan’a yöneltilebilir” ifadelerini kullanmıştı.

Yaşanan bu gelişmeler; Rusya-Ukrayna savaşının ardından ABD’nin bölgedeki ülkeleri silahlandırmak istediğini gözler önüne seriyor. Moskova’ya karşı Doğu Avrupa ve Doğu Akdeniz ülkelerinin güçlenmesini isteyen Washington, bu bölgelerdeki askeri nüfuzunu da artırmayı hedefliyor.

Ancak Biden yönetiminin hem Türkiye hem de Yunanistan’a silah satışı gerçekleştirmesi, iki ülke arasında gerilimin tırmanmasına neden olabilir. Türkiye, uzun bir süredir ABD’nin Yunanistan’daki askeri varlığını artırmasına tepki gösteriyor. Girit, Dedeağaç ve Selanik gibi yerlere sürekli askeri sevkiyatta bulunan ABD, Ankara hükümetinin yoğun itirazlarıyla karşılaşıyor.

ABD’nin Türkiye’ye F-35’leri göndermesi ve Yunanistan’a yönelik askeri sevkiyatını durdurması, Ankara-Washington hattındaki gerilimin düşmesine yol açabilir. Ancak Biden yönetiminin, F-35’ler yerine F-16’ları Türkiye’ye göndermek istediği ve Yunanistan’daki askeri varlığını artırmaya devam edeceği görülüyor.