ABD ve Çin’in Güney Asya’daki rekabeti tırmanıyor

Tarihleri boyunca aralarında sorun bulunan iki ülke; Pakistan ile Hindistan. Özellikle Keşmir sorunu iki ülke arasında defalarca savaşın yaşanmasına neden oldu. Bugün gelinen noktada; Keşmir ve İndus Nehri konularında iki ülke arasında sorunlar devam ediyor. Defalarca kez sorunları tartışmaya açan ve müzakerelerde bulunan iki ülke, söz konusu bölgeleri bir türlü paylaşamıyor.

Bölgenin askeri ve ekonomik olarak en güçlü aktörlerinden olan iki ülke; yıllardır Keşmir sorunu nedeniyle savaşın eşiğinden dönüyor. İki ülkenin de nükleer silahlara sahip olması, dünya tarafından olayların endişe ile izlenmesine neden oluyor.  

Geçtiğimiz 23 Haziran tarihinde Pakistan’ın Lahor şehrinde büyük bir patlama meydana geldi. Gerçekleştirilen saldırı sonrası üç kişi hayatını kaybederken, biri polis olmak üzere 24 kişi yaralandı. Saldırı, Pakistan’da yasaklı Leşker-i Tayyibe (LET) örgütünün kurucusu ve örgütün siyasi kanadı Cemaatüd Dava (JUD) lideri Hafız Muhammed Said’in evine çok yakın bir bölgede düzenlendi.

Hafız Muhammed Said, 2001, 2006 ve 2008 yıllarında Hindistan’da düzenlenen saldırılardan sorumlu tutuluyor. Temmuz 2019’da tutuklanan Said, teröre finansman sağlamaktan geçen sene suçlu bulunmuştu.

Pakistan hükümeti, düzenlenen saldırıların arkasında Hindistan’ın olduğunu ileri sürdü. Hindistan’ı kendi topraklarına müdahale etmekle suçlayan Pakistan, saldırının arkasında Hindistan’ın olduğu ile ilgili birtakım kanıtlar olduğunu savundu.

Konu hakkında açıklama yapan Hindistan Dışişleri Bakanlığı, düzenlenen saldırı ile kendilerinin bir ilgisi olmadığını dile getirdi. Ancak Pakistan Dışişleri Bakanlığı, Hindistan tarafından gelen bu açıklamayı samimi ve gerçekçi bulmadı. Lahor’daki terör saldırısında Hindistan’ın yardım ettiğine ve finansal destek sağladığına ilişkin deliller olduğunu söyleyen Pakistan, Yeni Delhi’ye “terörü bir devlet politikası olarak kullanma” suçlamasında bulundu.

İki ülke arasında gerilim oldukça tırmanırken, Pakistan, Hindistan’ı teröre sponsor olmakla suçladı.

Hindistan ile Pakistan arasındaki gerilimin sürekli tırmanmasında, ABD ve Çin gibi ülkelerin bölgedeki politikaları ve stratejileri de önemli bir rol oynuyor. Çin’in ekonomik olarak yükselişi, dünyanın birçok noktasına ulaşan ticaret yolları inşa etmesi, bölgedeki neredeyse tüm ülkelerle yaptığı iş birliği anlaşmaları ABD açısından Güney Asya’yı çok önemli bir hale getiriyor. Ocak ayında göreve gelen ABD Başkanı Biden da ilerleyen dönemlerde Çin ve Rusya üzerindeki baskının artırılacağını söylemişti.

ABD ile Çin arasındaki askeri ve ekonomik rekabetin arttığı bir dönemde, bölgenin en önemli ülkelerinden olan Hindistan ve Pakistan’ın konumu oldukça önemli. ABD, Çin’i çevrelemek, Çin üzerindeki baskıyı artırmak ve bölgede varlığını güçlendirmek için Hindistan ile her alanda ilişkilerini geliştiriyor. Ancak ABD-Pakistan ilişkileri ise sürekli birtakım sorunlar ile karşı karşıya kalıyor.

Pakistan’ın ise bölgedeki en önemli müttefiklerinden biri Çin. Ekonomik, askeri, siyasi ve ticari olarak her geçen gün gelişen Pakistan-Çin ilişkileri, bölgede ABD ve Hindistan’ın aleyhine bir durum oluşturuyor.

ABD-HİNDİSTAN İLİŞKİLERİ

2017 yılında ABD’de başkanlık koltuğuna oturan Donald Trump, Hindistan ile ilişkilere oldukça önem verdi. Trump döneminde iki ülke ilişkileri başta savunma sanayi olmak üzere birçok alanda gelişti. Trump’ın Yeni Delhi ile ilişkilerini geliştirmesinde, Çin’in teknoloji ve ekonomi alanlarında büyük bir atılım yapması ve tüm dünyada etkisini artırması önemli bir rol oynadı. Hindistan, Çin’i çevreleme ve sıkıştırma stratejisi için önemli bir konumda bulunan ülkeydi.

Geçtiğimiz sene iki ülke arasında Temel Değişim ve İşbirliği Anlaşması (BECA) imzalanarak yürürlüğe girdi. İki ülke arasında bölgesel güvenlik iş birliği, askeri birimler arasındaki ilişkiler, güvenli iletişim sistemleri, savunma ticareti ve bilgi paylaşımı konuları ele alındı. Özellikle dönemin ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun, her türlü tehdide karşı Hindistan’ın yanında olduklarını açıklaması tüm dünya tarafından dikkat çekti.

ABD ve Hindistan arasında ikili savunma ticareti 2008 yılında oldukça azken, 2019 yılına gelindiğinde 15 milyar dolar rakamını gördü. Özellikle Donald Trump döneminde 3 milyar doların üzerinde savunma anlaşmaları imzalandı. Hindistan ile Çin arasında gerilimlerin yaşandığı dönemlerde, ABD, Hindistan’dan yana taraf olduğunu tüm dünyaya duyurdu.

ÇİN-PAKİSTAN İLİŞKİLERİ

ABD açısından Soğuk Savaş yıllarında önemli bir cephe ülkesi konumunda bulunan Pakistan, aynı zamanda 11 Eylül 2001 saldırıları sonrasında terörle mücadele konusunda önemli bir ülke olarak görüldü. Ancak ABD’nin Çin’i çevrelemek amacıyla Hindistan ile ilişkilerini geliştirmesi, Pakistan’ın zamanla ABD’den kopmasına yol açtı.

Bu süreçte Pakistan ile Çin arasındaki stratejik iş birliği oldukça gelişti. İki ülke arasındaki ortaklık “demir kardeşlik” şeklinde tanımlandı. Tarihsel olarak da iyi ilişkilere sahip olan Pakistan ve Çin, Hindistan’ın bölgedeki yükselişi karşısında iş birliklerini artırıyor.

Stratejik ve jeopolitik açısından kritik bir konumda bulunan Pakistan, Çin’in bölgedeki ticari faaliyetleri açısından oldukça önemli bir ülke. Çin’in yayılmaya ve yatırıma elverişli bir ekonomik yapıya sahip olması ise Pakistan için Çin’i önemli bir hale getiriyor. Pakistan’ın ABD ile birtakım sorunlar yaşaması ve Hindistan ile tarihi boyunca sürekli kavga halinde olması Çin ile ortaklığını “stratejik bir zorunluluk” durumuna düşürmüş durumda.

Çin ile Hindistan arasında ise yarım asırdan uzun bir süreye dayanan sorunlar bulunuyor. İki ülke arasında yaşanan gerilimler ABD’nin Hindistan üzerindeki faaliyetlerinin artmasına neden oluyor.

ABD-ÇİN GERİLİMİ ARTABİLİR

ABD’nin Hindistan’la, Çin’in ise Pakistan’la ilişkilerinin her geçen gün geliştiği Güney Asya’da, önümüzdeki dönemde gerilim tırmanabilir. ABD’nin Afganistan’dan çekilme süreci devam ederken, yeni dönemde etkisini ve faaliyetlerini Güney Asya’ya kaydırması bekleniyor. Özellikle Hindistan ile Çin arasındaki gerilimlerden faydalanmak isteyen ABD, Çin’i çevrelemek için Hindistan ile askeri anlaşmalarını artırabilir. Çin ise ‘Kuşak ve Yol’ projesi için oldukça önemli bir konumda bulunan Pakistan’la stratejik iş birliğini geliştirmeyi amaçlıyor.

Keşmir, İndus Nehri, terör saldırıları gibi sorunlarla sık sık karşı karşıya gelen Hindistan ve Pakistan’da, önümüzdeki dönemde gerilim yeniden tırmanabilir. Geçtiğimiz aylarda açıklama yapan Pakistan Dışişleri Bakanlığı, barış girişimlerine Hindistan tarafından karşılık verilmediğini dile getirmişti. İki ülke arasındaki siyasi ve askeri gerilimin uzun süre devam edeceğini ve yakın bir dönemde barış beklenmediğini söylemek mümkün.