Afrika'da Fransa ve ABD etkisi azalıyor: Moskova bölgede nüfuzunu güçlendiriyor

Hüseyin Can TOPKAYA

huseyincantopkaya@intell4.com

Nijer'in seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum, 26 Temmuz 2023'te askeri bir darbenin ardından iktidardan düştü. Bazoum'u korumakla görevli başkanlık muhafızları, gerçekleştirdikleri darbe sonrası yönetimi ele geçirdi.

Bazoum, Nijer'in 1960 yılında Fransa'dan bağımsızlığını kazandığı günden bu yana seçimle yönetime gelen ilk lider olarak kayıtlara geçti.

Darbe sonrası yönetime gelen askerler ilk olarak anayasayı askıya aldıklarını açıkladı ve devlet başkanlığı yetkilerini General Abdourahmane Tchiani'nin üstlendiğini duyurdu.

Yüzölçümü bakımından Batı Afrika'nın en büyük ülkesi olan Nijer, ABD ve Fransa açısından stratejik bir önemdeydi. Ancak Nijer'de yönetime gelen askerler, ilk olarak ABD ve Fransa karşıtı adımları hayata geçirdi.

Ülkede Fransa ve ABD askerlerini istemediklerini söyleyen askeri yönetim, Rusya ile iş birliğini güçlendirme yoluna gitti.

ABD, bölgenin istikrarı açısından Nijer'i kilit önemde görüyordu. Washington, DAEŞ ve El Kaide gibi terör örgütleriyle mücadelede Nijer'i "güvenilir bir ortak" olarak tanımlıyordu.

Fransa ise diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi Nijer'de de uzun yıllardır ekonomik, siyasi ve askeri nüfuzunu güçlendiriyordu.

Nijer, topraklarındaki uranyum madenleri bakımından ekonomik olarak büyük önem taşıyor. Dünya uranyum üretiminin yüzde 7'si Nijer'de yapılıyor.

Burkina Faso ve Mali'den sonra Nijer'deki askeri darbe; ABD ve Fransa'nın Afrika'daki nüfuzunu önemli derecede etkiledi.

Nijer'de yönetimi ele geçiren askerler, iktidara gelir gelmez Rusya'ya sıcak mesajlar verdi.

Nijer'de darbe lehine askeri gösteri yapan bazı grupların ulusal bayrağın yanı sıra Rusya bayrağı da taşıdıkları görüldü.

Fransa'nın darbeden önce Nijer'de 1500 askeri personeli bulunuyordu. Aralık 2023'te Nijer'den kalkan son uçakla 154 Fransız askeri ülkesine geri döndü. Böylelikle başkent Niamey'deki Fransız üssü Nijer güçlerine geçti.

RUSYA'DAN NİJER'DE HAVA SAVUNMA SİSTEMİ ADIMI

Geçtiğimiz hafta Rusya, Nijer'e yaklaşık 100 Rusya askeri eğitmenin eşliğinde hava savunma sistemleri sevk etti. Bu savunma sisteminin S-300 olabileceği belirtiliyor.

Nijer devlet televizyonu, Rusya'nın gönderdiği askeri eğitmen, personel ve hava savunma sistemlerinin ülkeye ulaştığını açıkladı.

Devlet tevizyonu, Niamey Havaalanı'na inen bir Rus Ilyushin-76 uçağının görüntülerini yayımladı.

Devlet televizyonuna konuşan bir Rus eğitmen, iki ülke arasındaki iş birliğini geliştirmek ve orduyu eğitmek üzere bu ülkeye geldiklerini kaydetti. Ancak Nijer'e gönderilen hava savunma sistemleri ile ilgili herhangi bir bilgi paylaşılmadı.

Rusya'nın son dönemde özellikle paralı asker gücü Wagner üzerinden Afrika ülkelerinde nüfuzunu güçlendirdiği biliniyor. Nijer, Burkina Faso, Mali ve Çad gibi ülkelerde askeri ve ekonomik varlığını güçlendiren Moskova; Fransa ve ABD'nin boşalttığı yerleri dolduruyor.

Afrika'da birçok ülkede son dönemde sokaklara dökülen kitleler, ABD ve Fransa'nın bölgedeki faaliyetlerine tepki gösteriyor. ABD ve Fransa'nın bölgenin doğal kaynaklarını sömürdüğünü düşünen halklar, hükümetlere Paris ve Washington ile iş birliği yapmaması konusunda baskı uyguluyor.

Ukrayna'da devam eden savaş, Suriye'deki karmaşık süreç ve Orta Doğu'da yaşanan gelişmeler; Rusya'nın son dönemde Afrika'daki faaliyetlerinin yavaşlamasını beraberinde getirdi. Ancak Moskova hükümeti, bölgedeki artan Fransa ve ABD karşıtlığını fırsata çevirmek istiyor.

Önümüzdeki dönemde Rusya'nın Afrika'daki siyasi ve askeri varlığını güçlendirmesi bekleniyor.

Fransa'nın askeri olarak Afrika'dan geri çekilmek zorunda kalması, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un dış politikada elini zayıflatıyor. Macron, Afrika'daki başarısızlığını örtmek için Orta Doğu ve Asya'da yeni adımlar atıyor.