Enerji mücadelesi kızışıyor: Azerbaycan ile Avrupa arasında kritik gaz anlaşması!

24 Şubat’ta Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından dünyadaki enerji rekabeti farklı bir boyuta ulaştı. Bir taraftan Ukrayna krizi nedeniyle Rusya’ya yönelik yaptırım kararları alan Batı ülkeleri, bir taraftan ise enerji alanında farklı alternatifler üzerinde durmaya başladı.

Almanya ve Fransa başta olmak üzere Batı ülkelerinin neredeyse tamamının doğal gaz konusunda Moskova’ya bağımlı olması; Afrika, Doğu Akdeniz, Orta Doğu ve Kafkaslar’daki rezervleri daha da kritik bir boyuta taşıdı.

Almanya’nın uzun bir süredir Rusya ile birlikte yürüttüğü Kuzey Akım 2 projesini sonlandırması da; Avrupa ülkelerinin doğal gaz konusunda endişelerini artıran bir diğer gelişme oldu. Söz konusu proje, Rus doğal gazının boru hatlarıyla Baltık Denizi üzerinden Almanya’ya ulaşımını hedefliyordu. Kuzey Akım 2’nin sonlandırılması ve Rusya’ya yönelik yaptırımların yürürlüğe girmesinin ardından Almanya’daki ilk gündem maddesi enerji oldu.

Bu süre içerisinde Estonya, Letonya, Litvanya gibi Baltık ülkelerinin yanı sıra Polonya, Çekya ve Romanya; Moskova hükümeti karşısında çok sert bir politika izledi. Baltık ülkeleri, doğal gaz ödemelerinin ruble ile ödenmesi konusunda alınan kararın ardından Rusya’dan enerji ithalatını sonlandırdı.

Avrupa’nın enerji alanında Rusya’ya bağımlı olmasını istemeyen ABD ise farklı arayışlar içerisine girdi. Kuzey Akım 2 projesinin sonlandırılmasını memnuniyetle karşılayan Washington hükümeti, Avrupa’ya enerji tedariki sağlayabilecek ülkelerle görüşme yoluna gitti.

ORTA DOĞU, LATİN AMERİKA ve DOĞU AKDENİZ

ABD, uzun yıllardır petrol ve doğal gaz konusunda zengin rezervlere sahip olan İran ve Venezuela gibi ülkelere yaptırım uyguluyor. Ancak Ukrayna savaşı sonrası dünyada oluşan enerji krizi, Washington hükümetini bu iki ülke ile temas kurma yoluna itti. Söz konusu iki ülkeye heyetler gönderen ABD, yapılan görüşmeler sonrası istediği sonuca ulaşamadı.

Washington hükümeti için bir diğer alternatif ise Doğu Akdeniz’deki zengin petrol ve doğal gaz rezervleriydi. Buradaki kaynakların Yunanistan’dan İtalya’ya ve oradan da tüm Avrupa’ya taşınacağı konuşuluyordu. Eastmed Boru Hattı projesinin yürürlüğe girmesiyle birlikte Doğu Akdeniz’deki kaynakların Avrupa’ya taşınacağı, böylelikle Batı’nın Rusya’ya bağımlılıktan kurtulacağı öne sürülüyordu.

ABD, geçtiğimiz aylarda Eastmed Boru Hattı projesinden ayrılarak birçok ülke tarafından şaşkınlıkla karşılanan bir karara imza attı. Washington’un bu adımından rahatsız olan Yunanistan, GKRY ve İsrail gibi ülkeler ise bölgedeki hesaplarını değiştirmek zorunda kaldı. ABD’nin bu hamlesi, Ukrayna krizi sonrası Avrupa’ya enerji tedariki konusunda Doğu Akdeniz’in seçenekler arasından çıktığını ortaya koydu.

Avrupa’nın enerji konusunda gündeme aldığı bir diğer ülke ise Irak oldu. IKBY ile iyi ilişkilere sahip olan ABD ve Batı, doğal gaz ve petrol alanında Erbil ile temaslarını artırdı. Ancak bir taraftan İran’ın itirazları, bir taraftan ise Türkiye’nin bölgedeki varlığı, IKBY seçeneğinin kısa sürede gündemden düşmesini beraberinde getirdi.

Öte yandan Afrika ülkelerinden Avrupa’ya enerji tedariki konusunda önemli açıklamalar geldi. Geçtiğimiz haftalarda konuşan Nijerya Devlet Başkanı Muhammed Buhari, ülkesinin, Afrika Kıtası Serbest Ticaret Bölgesi’nin (AFFTA) merkezi olduğuna dikkat çekerek, Rusya-Ukrayna savaşının ortaya çıkardığı Avrupa’daki doğal gaz boşluğunu doldurmaya hazır olduğunu söyledi.

Alternatif gaz arayışı içerisinde olan Fas’ın da; Nijerya ile boru hattı projesine yoğunlaşması bekleniyor. Nijerya gazının, 15 Afrika ülkesinden geçecek doğal gaz boru hattı projesi ile İspanya üzerinden Avrupa’ya taşınması amaçlanıyor.

AVRUPA BİRLİĞİ ile AZERBAYCAN ARASINDA KRİTİK ANLAŞMA

Avrupa Birliği, enerji konusunda Rusya’ya bağımlılığı azaltma arayışına hız verirken, Azerbaycan ile önemli bir anlaşmaya imza attı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir görüşme gerçekleştiren AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen; Brüksel’in, “Azerbaycan gibi güvenilir gaz tedarikçilerine yöneldiğini” söyledi.

Leyen, Azerbaycan’dan Güney Koridoru üzerinden alınan doğal gaz miktarını iki katına çıkarmayı amaçladıklarını belirtti. AB Komisyonu Başkanı, söz konusu anlaşmanın “önümüzdeki kış ve ötesinde” AB’ye doğal gaz sevkiyatı açısından “iyi bir haber” olduğuna dikkat çekti.

Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Bugün bu alanda yeni bir ortaklığın temelini atıyoruz” ifadelerini kullanan Leyen, Azerbaycan’ın yenilebilir enerjide çok büyük bir potansiyele sahip olduğunu vurguladı. AB Komisyonu Başkanı, Bakü hükümetinin, Avrupa’nın tedarik güvenliği ve iklim koruma hedeflerinde önemli bir partner olacağını söyledi.

Bakü hükümeti geçtiğimiz sene Avrupa’ya, Gürcistan ve Türkiye’den geçen boru hatları üzerinden yaklaşık 8 milyar dolar metreküp doğal gaz tedarik etmişti.

2021 yılında 155 milyar metreküple toplam doğal gaz ihtiyacının yüzde 40’ını Rusya’dan karşılayan AB; önümüzdeki dönemde Azerbaycan ile iş birliğini daha da artırmayı hedefliyor.

Karabağ zaferinin ardından Kafkasya’da pozisyonunu güçlendiren Azerbaycan ise; bir taraftan Rusya ile ekonomik ve siyasi ilişkilerini güçlendirirken, bir taraftan da Avrupa ile enerji alanında yeni anlaşmalara imza atıyor.

Doğu Akdeniz ve Latin Amerika’dan beklediğini bulamayan ABD ve Batı’nın; önümüzdeki dönemde Afrika ve Kafkasya’ya yoğunlaşması bekleniyor. Ancak Rusya’nın Kafkasya’da artan etkisi, ilerleyen zamanlarda Batı’yı olumsuz etkileyebilir.