Bosna Hersek’te seçim yasası tartışmasında Christian Schmidt'e tepki büyüyor

Bosna Hersek’te 1992-1995 yılları arasında yaşanan savaş, Dayton Barış Antlaşması ile birlikte sonlanmıştı. Söz konusu anlaşma gereği ülkede Boşnak, Hırvat ve Sırp üç kurucu halk bulunuyor. Cumhurbaşkanlığının biri Boşnak diğeri Hırvat halkından olmak üzere iki üyesi, ülkenin iki entitesinden biri olan Bosna Hersek Federasyonu’ndanki vatandaşlar tarafından seçiliyor. Üçüncü üye ise Sırp Cumhuriyeti entitesinde yaşayan vatandaşlar tarafından belirleniyor.

Hırvat Demokrat Birliği Bosna Hersek (HDZ BIH) lideri Dragan Covic, Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Hırvat Üyesi Zeljko Komsic’e kaybetmişti. Covic, Komsic’in Bosna Hersek Federasyonu’ndaki Boşnakların oylarıyla seçildiğini iddia etmiş, ülkede yeni bir seçim yasası reformu talep etmişti.

Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’da, Avrupa Birliği (AB) delegasyonu eşliğinde başlatılan seçim yasası reformu müzakereleri, Boşnak ve Hırvat partileri arasında anlaşma sağlanamaması üzerine sonlanmıştı.

Geçtiğimiz hafta yerel medyada, Yüksek Temsilci Schmidt’in 2 Ekim’de gerçekleştirilecek seçim öncesi Bosna Hersek’te yapılamayan seçim yasası reformunu kendi üzerine aldığı ve sahip olduğu “Bonn yetkileri” sayesinde de söz konusu yasayı “dayatacağı” öne sürüldü.

Yeni seçim yasasının içeriği ile ilgili net bir bilgi paylaşılmadı. Schmidt ve OHR tarafından da konu ile ilgili resmi bir açıklamada bulunulmadı. Yerel medyada ayrıca, Bosna Hersek’te yeni bir krizin meydana gelmesine sebep olan seçim yasası ile ilgili resmi açıklamanın Schmidt tarafından yapılacağı dile getirildi.

BOŞNAK SİYASİLER TEPKİ GÖSTERDİ

Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Bisera Turkovic, konu hakkında sosyal medya hesabından açıklamalarda bulundu. Turkovic, Schmidt’nin müdahelesi ile ilgili uluslararası kurumlarla iletişimde olduğunu ifade etti. Turkovic ayrıca, yapılması planlanan değişimin insan hakları ihlali olacağını belirtti.

Başkent Saraybosna’da basın toplantısı düzenleyen Demokratik Eylem Partisi (SDA) Genel Başkanı Bekir İzetbegoviç, siyasilerin uzun bir süredir anlaşma sağlayamadığı seçim yasasını değiştirmenin Schmidt’in görevi olmadığını belirtti. İzetbegoviç, “Schmidt ile telefonda görüştüm ve kendisi uyardım. Kendisinin görevi Bosna Hersek’teki savaşı (1992-1995) sonlandıran Dayton Barış Antlaşması maddelerini korumak, yasa dayatmak değil” ifadelerini kullandı.

İzetbegoviç, Yüksek Temsilcilik Ofisi’nin (OHR) siyasi partilerle görüşmeden karar almaması gerektiğine dikkat çekerken, yeni seçim yasasının Bosna Hersek’te yeni bölünmelere neden olacağını vurguladı.

Bosna Hersek’in Mostar kentine bir ziyaret gerçekleştiren Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenkovic, konu hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Plenkovic, Schmidt’in Hırvatların yoğun olarak yaşadığı bölgelerin temsil oranını artıracak değişikliği dayatma yoluyla yasalaştıracağı iddiaları hakkında, “Söz konusu değişikliği destekliyorum” ifadelerini kullandı.

Hırvatistan Başbakanı, seçim yasasının daha önce yürütülen süreçlerde diyalog yoluyla değiştirilmemiş olmasından üzüntü duyduğunu belirtti. Plenkovic ayrıca, “Mevcut bilgilere dayanarak (Schmidt’in) seçtiği yolun iyi ve faydalı olacağı kanaatindeyiz. Bosna Hersek’teki üç kurucu halkın da lehine olacak dengeli bir öneri söz konusu. Bu hamle, seçimlerden sonra kaliteli ve işlevsel bir yürütme yapısının oluşturulmasını sağlayacaktır” şeklinde konuştu.

BOSNA HERSEK’TE HALK "DAYATMA" SEÇİM YASASINA TEPKİLİ

Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Schmidt’in “Bonn yetkilerini” kullanarak, seçim yasasını dayatma yoluyla değiştireceğine yönelik iddiaların gündeme gelmesinin ardından başkent Saraybosna’daki Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR) önünde binlerce kişi bir araya geldi.

Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Sefik Dzaferovic ve birçok siyasi partinin lideri de gösterilere katılım gösterdi.

Söz konusu gösteride, “OHR’nin rolü Bosna’yı yok etmeye değil, inşa etmeye ve korumaya yardımcı olmaktır” yazılı pankartlar dikkat çekti.

BOŞNAKLARIN HAKLARI ELİNDEN ALINIYOR

Yeni seçim yasası ile ilgili birtakım detaylar yerel medyaya yansıdı. AA’nın aktardığına göre, 2013’teki son nüfus sayımı baz alınarak FBIH’teki herhangi bir kantonda bir etnik grup toplam entite nüfusunun yüzde 3’ün altında ise o kantondan FBIH Halklar Meclisine milletvekili seçilemeyecek.

Şu anki durumda her 10 kantonun bir Boşnak, bir Sırp ve bir de Hırvat üye çıkarma hakkı bulunuyordu. Yeni düzenlemede ise bir kantondaki Boşnak, Sırp ya da Hırvat nüfusu yüzde 3’ün altında ise o kantondan o etnik gruba ait temsilci bulunmayacak.

Ülkede 2013’ki son nüfus verilerine göre, FBIH’te Boşnakların oranı yüzde 70’in üzerinde olarak belirtildi. Scmidt’in “dayatmaya” hazırlandığı öne sürülen yeni yasa ise yüzde 22 nüfusa sahip Hırvatların, entitedeki neredeyse tüm kontrolü sağlamasını öngörüyor.

Bosna Hersek’in diğer entitesi Sırp Cumhuriyeti’nde (RS) de Boşnakların azınlık olduğu ve yönetimde söz sahibi olmadıkları biliniyor. Yeni düzenlemeyle ise kendi ülkelerinde Boşnakların söz hakkının yok edilmesi amaçlanıyor.