Brezilya'da Lula Da Silva seçim yarışını önde götürüyor

Brezilya’da 2 Ekim'de gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimleri, Brezilya seçmeni başta olmak üzere bütün dünya için bir sürprizle sonuçlandı. Brezilya’da halkın nabzını tutan araştırma şirketleri, seçimin ilk turunun, eski başkan Lula lehine 14 baz puanlık bir galibiyetle sonuçlanacağını öngörüyordu. Oyların sayılmasıyla birlikte ortaya çıkan beş baz puanlık fark herkesi hayrete düşürdü.  

Yapılan her anket çalışmasında, istatistiki güven aralığında kalan bir hata payı olduğu belirtiliyor. Ancak yedi baz puanlık bir hatanın bu bağlamda çok yüksek bir hata olduğu değerlendiriliyor. Bu hatanın ortaya çıkma sebepleri uzmanlar tarafından incelendi.

Bolsonaro’nun oy oranının olduğundan az değerlendirilmiş olması, araştırma şirketlerinin örneklem seçerken yaptıkları hatalar, seçmenin cevap vermek istememesi veya dürüst davranmaması sebepler arasında öne çıkıyor.

IPEC, Datafolha gibi büyük araştırma şirketlerinin tahminleri, Lula ve Bolsonaro arasında Lula lehine 14 baz puana kadar yükseliyordu. Bu uyuşmazlık durumunda öne sürülen nedenlerden biri, şirketlerin aşırı sağ oylarını azımsamaları olarak gösteriliyor.

Ülkelerdeki sağ kanadın aldığı desteğin tam olarak tahmin edilememesi sadece Brezilya ile sınırlı da değil. Benzer olaylar 2016’daki Amerika Birleşik Devletleri Başkanlık seçimi ve 2019 Hindistan başkanlık seçiminde de meydana geldi. Araştırma şirketleri bu seçimlerde Donald Trump ve Narendra Modi’nin alacakları oy oranını güven aralığında tahmin edememişlerdi. AlJazeera’ya röportaj veren Cornell Üniversitesi Hükûmet Bilimleri Departmanı’nda görevli Gustavo Flores-Macias, buna ilişkin bir nedenin sağ kanat partilere oy veren seçmenlerin anketlerde temkinli davranıp seçim günkü planlarından bahsetmemeleri olduğunu belirtiyor.

Buna ek olarak Bolsonaro’nun seçim kurumlarından güvenilmez olarak bahsetmesi de Bolsonaro seçmeninin kurumlara olan güvenini ortadan kaldırıyor. NYT’ın haberine göre, her dört Bolsonaro seçmeninden üçü oyların sayımına güven duymuyor. Bundan kaynaklı olarak da ortaya çıkan, sağ/aşırı sağ seçmeninin oy verme eğilimini paylaşmaması oluyor. Bu tip kurumlara güven ortadan kalktığında seçmen, verdiği demecin/cevabın çarpıtılarak yansıtılacağından veya hiç yansıtılmayacağından endişe duyuyor.

Seçmenin dışında kalan etkenlerden dolayı da seçim tahminleri etkilenebiliyor. Bu özel durumda da devreye örneklem seçimi sırasında yapılan hatalar giriyor. Bir araştırma için örneklem seçerken yanlı/taraflı kişilerden oluşan bir örneklem havuzu seçiminde bulunmak, araştırmanın güvenilirliğini, doğruluğunu, ve hedefe odaklılığını zedeler.

Bu seçim için yapılan anketlerde sonuçların bu denli aşırı çıkmasının önemli sebeplerinden biri de; anket katılımcılarını seçerken, Lula’ya oy verme ihtimali daha yüksek olan seçmen grubuna ankette daha fazla yer verilmesi olarak değerlendiriliyor.

Bloomberg’in aktardığına göre, AtlasIntel araştırma şirketinin başı Andrei Roman, birçok araştırma şirketinin, Lula’ya oy vermeye yatkın olan yoksul seçmenin sayısını gerçekte olduğundan daha fazla kabul ettiklerini söyledi. 

BOLSONARO TEKRAR KAZANABİLİR Mİ?

Brezilya’da bir diğer önemli konu ise Bolsonaro’nun bu seçimi de kazanma ihtimali. Aşırı sağcı lider, yaklaşık son otuz yıldır girdiği seçimlerin hiçbirini kaybetmiyor. 2022 seçimlerinin birinci turunu geride kapatması her ne kadar bu rekorunu zedelese de; başkan hâlâ belirlenmiş değil. Bolsonaro, ilk tur sonrası yapılan anketlerde de geride gözüküyor. Ancak buna karşın aşırı sağcı lider, eğer Lula’ya oy veren aslen kararsız seçmenin kararını değiştirmeyi başarabilirse tekrar başkan seçilebilir. 

Bolsonaro’nun bu seçimlerdeki olası başarısızlığının tek etkisi seçim kaybetmeme rekorunu yitirmesi üzerine olmayacak. Siyasete atıldığından beri Brezilya’daki oy kullanma yönteminin hataya, manipülasyona ve yolsuzluğa açık olduğunu belirten Bolsonaro, bu seçimlere yaklaşılırken de benzer beyanatlarda bulundu.

Her fırsatta oy kullanma makinelerinin kâğıt kayıtlarla desteklenmediği için kayıtların yok olmasından, manipüle edilebilirliklerinden, seçmen oylarının kanıtlanamayacak olmasından dert yanan ve girdiği her seçime kuşkuyla bakarak seçimin hileli olduğunu açıklayan Bolsonaro, 2022 seçimleri için kaybetmenin bir alternatif olmadığını söyledi.

“Benim için üç alternatif var: tutuklanmak, ölmek, ya da kazanmak” diyen Bolsonaro, kaybetmesi durumunda seçim sonuçlarını kabul etmeyeceğini de ekledi. Bolsonaro'nun bu tutumu, Trump’ın 2020 seçimlerindeki tutumuna benzetiliyor. Siyasi uzmanlar, Bolsonaro’nun taraftarlarını sokağa çağırabileceğine dikkat çekiyor.   

BREZİLYA'DA BİLGİ KİRLİLİĞİ İLE SAVAŞ

Seçimlerin ilk turunun sonlanmasıyla ikinci turu önde kapatmak isteyen taraflar çalışmalarına başladı. Medya aracılığıyla iki tarafın da karşıdakini halkın gözünde küçük düşürme ve kendisini ahlâkî olarak daha üst konumda gösterme çabası içinde olduğu görülüyor.

Tarafların birbirlerine yönelttiği akılalmaz suçlamalar arasında “Bolsonaro’nun yamyam olduğu” ve “Lula’nın satanistlerle iş birliği yaptığı” gibi iddialar da yer alıyor. Bu duruma bir çözüm olarak Brezilya Yüksek Seçim Mahkemesi “yanlış ve ciddi derecede bağlamdan kopuk” gönderileri yasaklama kararı aldı.

AlJazeera’nın haberine göre, bu karara ek olarak YouTube ve Meta gibi sosyal medya devlerine de seçime giden süreçte ve seçimin hemen ertesinde “sıkıntılı” içeriği yayından kaldırmaları için sadece bir saat verilecek. Bu kurala uymayan platformların yasal para cezasına çarptırılmaları ve 24 saate kadar yasaklanmaları kararı verildi. Bu engel yöntemlerinin yanı sıra seçimden iki gün önce ve bir gün sonra internette seçimlerle ilgili reklam yapılması da yasaklandı.