Türkiye-Irak ilişkilerinde kritik dönemeç: Ekonomik ve siyasi ilişkiler gelişiyor

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 22 Nisan'daki Bağdat ziyareti, Türkiye-Irak ilişkileri ve bölgenin geleceği açısından kritikti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani himayesinde Irak, Türkiye, Katar ve BAE arasında, Kalkınma Yolu Projesi'nde iş birliğine ilişkin 4'lü mutabakat zaptı imzalandı.

Bağdat'taki Hükümet Sarayı'nda Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ve Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşid ile görüşmeler gerçekleştiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha sonrasında Kalkınma Yolu Projesi'ni imzaladıktan sonra Başbakan Sudani ile ortak basın açıklaması yaptı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, basın toplantısında şu açıklamalarda bulundu:

"Ziyaretimin ve az önce imzalanan anlaşmaların Türkiye-Irak münasebetlerinde yeni bir dönüm noktasını teşkil edeceğine inanıyorum. Irak ortak tarihi, kültürel ve beşeri bağlara sahip olduğumuz, stratejik değer atfettiğimiz bir komşumuzdur. Irak ile ilişkilerimizi karşılıklı saygı ve iyi komşuluk ilkesi temelinde ortak çıkarlarımızı gözetecek güçlü iradeye sahibiz. Bugünkü ziyaretimizde bunu bir kez daha teyit etmiş olduk.

Sayın Başbakan ile birlikte altına imza attığımız ortak iş birliği için stratejik çerçeve anlaşması sağlam bir yol haritasını teşkil ediyor. Metinle güvenlik, terörle mücadele, ekonomi, ticaret, sınır aşağı sular, sağlık ve eğitim gibi birçok alanda teknik müzakerelerin sürdürülmesini ve takibini sağlayacak ortak daimi komiteler kurulmasına karar verdik.

Ayrıca güvenlikten ticarete, ulaştırmadan tarıma pek çok başlıkta akdedilen metinle ilişkilerimizin ahdi zeminini güçlendirirken yeni iş birliği imkanlarını da beraberinde getirecektir. İmza altına aldığımız anlaşmaların hayata geçirilmesi için gerekli koordinasyonu sağlayacağız.

Sayın Cumhurbaşkanı Reşid ve Sayın Başbakan Sudani ile gerçekleştirdiğimiz görüşmelerde, Türkiye-Irak ilişkilerini geniş bir yelpazede ele aldık. Güvenlik ve terörle mücadelede iş birliği en önemli gündem maddelerimizden biri.

Irak topraklarından Türkiye'yi hedef alan terör örgütü PKK'ya ve uzantılarına karşı atabileceğimiz müşterek adımları istişare ettik. PKK'nın Irak'ta yasaklı örgüt ilan edilmesini memnuniyetle karşıladık. Resmen terör örgütü ilan edilerek Irak topraklarındaki varlığının en kısa zamanda sonlanacağına olan inancımı bu vesileyle mevkidaşlarımla paylaştım. Bu komşuluk ve kardeşlik hukukumuzun da gereğidir. Irak hükümetinin bu doğrultuda atacağı her adımda ihtiyaç duyduğu desteği sağlamaya hazırız.

Irak, önde gelen ticaret ortaklarımızdandır. Geçen yıl 20 milyar dolar seviyesinde seyreden ticaret hacmimizi daha üst seviyelere taşımak istiyoruz. Sayın Başbakan ile bu çerçevede atılacak adımları ele aldık. Ticaretimizin önündeki suni engellerin ortadan kaldırılması noktasında yapılabilecekleri değerlendirdik.

Kalkınma Yolu Projesi'nin bu hedef bakımından hayati önemine değindik. Başta Irak olmak üzere tüm bölgemizin istikrarına ve refahına büyük katkı sunacak bu stratejik planlamaya dair kararlığımızı imzaladığımız Mutabakat Muhtırası'yla perçinlemiş olduk.

Su konusunda Irak'ın yaşamış olduğu sıkıntının farkındayız. Şu bir gerçek ki iklim krizi ve kuraklık Irak'ı olduğu kadar Türkiye'yi ve bütün dünyayı olumsuz etkiliyor. Aryıca su miktarı kadar israfın önüne geçilerek suyun verimli kullanılması da önemlidir. Tesis ettiğimiz Ortak Daimi Komite, su alanındaki iş birliğimizi akılcı, bilimsel temelde ve ortak çıkarlarımızı dikkate alarak daha ileriye taşıyacak.

Görüşmelerimizde ayrıca enerji, sanayi, sağlık, eğitim, bilim, turizm ve diğer başlıklarda da mevcut iş birliğimizin güçlenmesini teyit etmiş olduk."

SUDANİ: "KALKINMA YOLU PROJESİ, BÖLGEDEKİ GÜVENLİK VE İSTİKRARI DESTEKLEYECEK"

Basın toplantısında açıklamalarda bulunan Irak Başbakanı Sudani ise şu ifadeleri kullandı:

Bugün Kalkınma Yolun Projesi'ne ilişkin ilkeleri içeren dörtlü mutabakat zaptı imzaladık. Kalkınma Yolu Projesi, Dicle ve Fırat nehirlerinin Türkiye'den akıp Irak'a ulaşması gibi batıyla doğuyu birbirine bağlayacak ekonomik nehirdir. Bu yol, Irak'tan Türkiye'ye ve oradan da Avrupa'ya uzanıyor. Bu proje, aynı zamanda bölge halklarını ve onların kültürünü birbirine yakınlaştıracak ve çeşitli alanlarda ortaklıkları geliştirecek. Kalkınma Yolu Projesi, bölgedeki güvenlik ve istikrarı destekleyecek.

"Bunlar (su anlaşmaları) sulama sistemlerini yenileyecek. Bu anlaşmanın ayrıca Irak'ın su hissesine de olumlu etkileri olacak ve komşu ülke Türkiye'ye de fayda sağlayacak. Biz (Irak ve Türkiye) birbirimize suyun yukarıdan (Türkiye) aşağıya (Irak) akmasındaki gibi tek bir yaşam çizgisiyle bağlıyız.

Türkiye ve Irak'ın istikrarını sağlayacak güvenlik iş birliğinde mutabık kaldık. Bu (güvenlik iş birliği), terörle iş birliği yapabilecek silahlı grupların oluşturabileceği ve iki ülkenin güvenliğini bozabileceği tehlikeye karşı mücadele etmesine yardımcı olacak. Bu ayrıca, sınır bölgelerindeki alanların daha fazla kontrol altına alınmasını da sağlayacak. Irak ve Türkiye'nin güvenliği bölünmez bir bütündür. Aramızdaki güvenlik iş birliği bölge için önemlidir. Böylece iki ülke arasındaki ilişkiler örnek alınacak düzeyde olur.

Irak topraklarından başka bir ülkeye saldırı düzenlenmesine izin veremeyiz."

Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Irak Başbakanı Sudani arasında Bağdat'taki Hükümet Sarayı'nda gerçekleşen görüşmenin ardından iki ülke arasında 26 işbirliği anlaşmasına imza atıldı.

TÜRKİYE-IRAK İLİŞKİLERİNDE YENİ DÖNEM

Türkiye ile Irak arasında 2023'ün sonlarına doğru başlayan diplomasi trafiği, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Bağdat ziyaretiyle birlikte farklı bir boyuta evrildi.

İki ülke bir süredir Irak'ın kuzeyinde varlık gösteren terör örgütü PKK'ya karşı birlikte hareket etme konusunu gündemlerine almıştı. Irak'ın PKK'yı 'yasaklı örgüt' listesine alması, ilerleyen dönemde terör örgütüne karşı birlikte bir operasyona yönelik beklentileri beraberinde getirmişti.

Türkiye ve Irak, Kalkınma Yolu Projesi ile birlikte bölgeyi ekonomik olarak hareketlendirmeyi amaçlıyor. 2003'te ABD tarafından işgal edilen ve o günden bu yana iç çatışmalarla karşı karşıya kalan Irak için Kalkınma Yolu Projesi ve ülkede yeniden kalkınma hareketi başlatılması kritik önemde. 

Irak'ın kuzeyinde Metina, Avaşin, Zap ve Kandil gibi bölgelerde varlık gösteren terör örgütü PKK, bölgede hayata geçirilmesi planlanan ticaret yolu üzerinde bir tehdit oluşturuyor.

Kalkınma Yolu Projesi ile birlikte Irak'ın Basra Limanı'na gelen ürünlerin, 1200 kilometrelik demir ve kara yolu bağlantısıyla Ovaköy sınır kapısından Türkiye'ye girmesi, buradan da Avrupa'ya taşınması hedefleniyor.

Katar, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Körfez ülkelerinin de bu projeye dahil olması söz konusu.

Türkiye ve Irak'ın önümüzdeki dönemde ekonomik, ticari ve siyasi ilişkileri daha üst noktalara taşıması bekleniyor.