Gabon'da tartışmalı seçim sonrası ordu, yönetime el koydu

Gabon'da askerler, ülkede Başkan Ali Bongo'nun 3'üncü kez kazandığı seçimlerin iptal edildiğini duyurdu.

Gabon'da darbenin arkasındaki isim General Brice Oligui Nguema, kurulacak geçiş hükûmetinin liderinin kim olacağına henüz karar vermediklerini belirterek Devlet Başkanı Ali Bongo'nun artık "emekliye ayrıldığını" bildirdi.

Darbenin arkasındaki isim olan Cumhuriyet Muhafızları lideri General Nguema, Fransız Le Monde gazetesine konuştu.

General Nguema, kendisini Gabon'un yeni lideri olarak görüp görmediğine ilişkin soruya "Kendimi henüz böyle konumlandırmıyorum. Geçiş hükûmetinin liderine, generallerle yapacağımız toplantıda birlikte karar vereceğiz" ifadelerini kullandı.

Gabon'da "bir süredir halkın yönetimden memnun olmadığının" altını çizen General Nguema, bunun ötesinde Devlet Başkanı Bongo'nun 2018'de felç geçirdiğine işaret ederek bir süredir hasta olduğunu kaydetti.

Nguema, Cumhurbaşkanı Bongo'nun 3. kez aday olmaya da hakkı bulunmadığını, buna karşın Bongo'nun Anayasa'yı çiğneyerek seçime girdiğini öne sürdü.

Hafta sonu yapılan Başkanlık seçimlerinin de "hileli" olduğunu iddia eden Nguema, ordunun da bu gelişmeler ışığında "sorumlu" davrandığını ve yeni bir sayfa açmaya karar verdiğini aktardı.

Nguema, Bongo'nun mevcut durumuna ilişkin "Ali Bongo emekliye ayrıldı. Artık sıradan bir Gabon vatandaşı" açıklamasını yaptı.

General Nguema, Bongo'nun ev hapsinde tutulup tutulmadığına ilişkin soru hakkında ise konuşamayacağını belirtti.

Kendilerine "Kurumların Geçişi ve Restorasyonu Komitesi (CTRI)" ismini veren askerler, 26 Ağustos'ta yapılan seçimlerin iptal edildiğini ve ülke sınırlarının kapatıldığını bildirmişti.

Ondimba, 26 Ağustos'ta yapılan cumhurbaşkanı seçimlerinde sandıktan üçüncü kez galip gelmiş ve koltuğu, ülkeyi 41 yıldan uzun süre yöneten babası Omar Bongo'dan 2009'da teslim almıştı.

Ülkede oy verme işleminin son saatlerinde "şiddet" uygulandığı gerekçesiyle sokağa çıkma yasağı getirilmiş, seçimin ardından oy sayım işlemi devam ederken internete kısıtlama getirilmişti.

Muhalifler ise hükûmetin uygulamalarına tepki göstermiş, muhalefet lideri Ondo Ossa, Ali Bongo'ya karşı verdiği başkanlık mücadelesinde seçimlere hile karıştığını savunmuştu.

Afrika'da art arda gerçekleşen askeri darbe olaylarının sonuncusu olan Gabon'da 2019 yılında da darbe girişimi yaşanmıştı.

Afrika'nın istikrarlı ülkelerinden biri olarak görülen Gabon'da, Devlet Başkanı Ali Bongo'nun yurt dışında olduğu sırada Teğmen Kelly Ondo Obiang liderliğindeki bazı askerler, 7 Ocak 2019'da ulusal radyoyu ele geçirerek bildiri yayımlamıştı.

İsyancı askerler, Gabon Ulusal Jandarma Müdahale Birimi tarafından etkisiz hâle getirilmişti.

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, yaşanan darbeye yönelik yazılı açıklama paylaştı. Açıklamada, "Gabon’da yaşanan gelişmeleri yakından ve dikkatle takip ediyoruz. Ülkede barış ve istikrarın yeniden tesisini temenni ediyoruz" ifadelerine yer verildi.

MUHALEFETTEN ORDUYA ÇAĞRI

Ordunun yönetime el koyduğu Gabon'da muhalefet koalisyonu, ordunun yönetimi sivillere teslim etmesini talep etti.

BBC'ye konuşan Muhalefet Koalisyonu Alternance 2023'ün Sözcüsü Alexandra Pangha, "Ali Bongo'nun devrilmesinden mutluyduk ama uluslararası toplumun, ordudan iktidarı sivillere geri vermesini istemesini, Gabon'da cumhuriyet ve demokratik düzenden yana tavır almasını umuyoruz" açıklamasında bulundu. 

Gabon'da geçtiğimiz hafta yapılan başkanlık seçimlerinin resmî sonuçlarına göre devrik başkan Ali Bongo oyların üçte ikisine sahipti. Ancak Alternance 2023 seçimleri hileli olarak nitelendirerek kazandıklarını iddia etti.

Alternance 2023 Sözcüsü Pangha, cuntadan ülkenin yönetimindeki geçiş planını tartışmak üzere davet beklediklerini ancak henüz almadıklarını belirtti.

Darbenin lideri General Brice Oligui Nguema'nın pazartesi günü Geçici Başkan olarak yemin edeceği düşünülüyor.

Cunta yönetimi, Nguema'nın ilk ulusa sesleniş konuşmasını yapacağını da aktardı. Ordu, henüz yönetimle ilgili nasıl bir yol izleneceğine dair bir plan ortaya koymadı.

Afrika Birliği Barış ve Güvenlik Konseyi, Gabon'da ordudan siyasi sürece müdahil olmamasını istedi ve adil ve şeffaf seçimlerin düzenlenmesi çağrısında bulundu.

Muhalefet Koalisyonu Sözcüsü, Bongo ailesinin iktidarının sona ermediğini düşündüğünü de vurguladı.

Pangha, General Nguema'nın Bongo ailesinin diğer üyeleri tarafından desteklendiğini iddia etti.

Gabon'da Bongo ailesinin siyasi kalesi olarak görülen Haut-Ogooué'de dünyaya gelen Nguema'nın Ali Bongo'nun uzaktan kuzeni olduğu konuşuluyor.

Le Monde gazetesine göre, çarşamba günü verdiği demeçte Nguema da Bongo'nun uzaktan kuzeni olduğunu belirtmişti.

Nguema, Gabon halkının Ali Bongo'nun yönetiminden bıktığını ve başkanın üçüncü dönem için aday olmaması gerektiği değerlendirmesini yapmıştı.

General, “Herkes bunu istiyor ama kimse sorumluluk almıyordu. Ordu bu sayfayı çevirmeye karar verdi” ifadelerini kullandı.

Darbeci askerler, Bongo’nun bir oğlunun “ihanet” suçlamasıyla tutuklandığını ve geçiş döneminde tüm devlet kurumlarını feshettiklerini bildirdi.

Darbe sonrası Gabon'un üyeliğini askıya alan Afrika Birliği, darbecileri 'anayasal düzene dönmeye’ çağırdı.

Afrika Birliği (AfB), askeri darbe sonrası Gabon'un üyeliğini askıya aldığını bildirdi.

AfB Barış ve Güvenlik Konseyi'nden yapılan yazılı açıklamada, 30 Ağustos'ta Gabon'daki askeri müdahale sonrası ülkenin tüm AfB faaliyetlerine katılımının askıya alındığı duyuruldu.

ANGOLA VE KONGO'DA 'ACİL' TOPLANTI

Öte yandan Angola Devlet Başkanı Manuel Gonçalves Lourenço ve Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Denis Sassou N'Guesso, Gabon'daki darbeyi şiddetle kınayarak Orta Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğunu Gabon gündemiyle toplantıya davet etti.

İki ülke liderinin Angola'daki görüşmesi sonrası yapılan ortak yazılı açıklamada, Gabon'daki darbe ele alındı.

Orta Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu'nun (CEEAC) Gabon gündemiyle olağanüstü toplantıya çağırıldığı aktarılan açıklamada, Gabon Devlet Başkanı Ali Bongo ve ailesi ile hükûmet yetkililerinin can güvenliğinin korunması gerektiği belirtildi.

Açıklamada, Gabon'daki darbe şiddetle kınanırken anayasal düzene dönülmesi çağrısı yapılarak, "Tüm aktörler barış, güvenlik ve Gabon halkının menfaati için siyasi diyaloğu öncelemeli" ifadeleri kullanıldı.

Avrupa Birliği (AB), Gabon’da iktidarın zor kullanılarak ele geçirilmesini reddettiğini belirterek ülkede düzenin yeniden tesisi çağrısında bulundu.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell; konuyla ilgili açıklamasında, Gabon’daki tüm aktörlere itidalli davranma çağrısında bulundu.

Gabon’un karşı karşıya bulunduğu zorlukların hukukun üstünlüğü, anayasal düzen ve demokrasi ile aşılması gerektiğini kaydeden Borrell, “AB, askeri darbeye yol açan seçim süreciyle ilgili ciddi endişeleri paylaşmaktadır. Ancak Gabon halkının iradesinin yansıtılmasının yolu güç kullanmakla değil, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı gösteren kapsayıcı ve geniş diyalogla mümkündür” değerlendirmesinde bulundu.

Darbecilerin alıkoyduğu Gabon'un devrik Devlet Başkanı ise, paylaştığı video mesajla uluslararası topluma yardım çağrısı yaptı.

Bongo, mesajında, "Ben Gabon Devlet Başkanı Ali Bongo Ondimba. Buradaki insanlar beni ve ailemi alıkoyduğu için, dünyanın her yerindeki tüm dostlarımıza ses çıkarmaları için bir mesaj gönderiyorum" ifadelerini kullandı.

Sudan, Çad, Mali, Burkina Faso ve Nijer'in ardından Gabon'da tartışmalı seçim sonrası demokrasi darbesi alan Afrika ülkelerinin arasına katıldı.