Guatemala’da sol ihtimali: Halk, başkanlık seçiminin ikinci turu için oy kullanıyor!

Orta Amerika'da güçlü aileler siyaseti belirliyor. Guatemala’da bu aileler; Carlos Slim, Mario Lopez Estrada, Dionisio Gutierrez, Juan Luis Bosch, Mario Castillo, Carlos Enrıque Mata, Luıs Von Ahn ve Julıo Herrera gibi iş insanlarının başında olduğu emlaktan telekomünikasyona, inşaattan tekstile enerjiden medyaya kadar geniş bir iş alanlarında faaliyet gösteren şirket hanedanları. 

Guatemala, başkanlık sistemiyle yönetiliyor. Yürütme organının da başı olan devlet başkanı, başkan yardımcısı ile aynı pusulada dört yılda bir düzenlenen seçimlerle belirleniyor.

Ülkenin yasama organı 160 sandalyeli parlamento ve seçimler dört yılda bir başkanlık seçimleriyle birlikte gerçekleştiriliyor. 

Ülkede devlet başkanlığı, parlamento ve belediye seçimleri geçtiğimiz haziran ayında düzenlendi.

Guatemala’da 8 milyonu aşkın seçmen, devlet başkanının yanı sıra başkan yardımcısı, kongreye 160 milletvekili, Orta Amerika Parlamentosuna 20 milletvekili ve 340 belediye başkanını seçmek için 25 Haziran’da sandık başına gitti. 
 
Ulusal Umut Partisi (UNE) lideri Sandra Torres, oyların yüzde 15,12'sini alarak ilk turda seçimi önde tamamladı. 
 
Torres, düzenlediği basın toplantısında, sonuçların kendisini mutlu ettiğini belirterek, "Önce Tanrı'ya, sonra da bizi her zaman destekleyen ve yanımızda olan insanlara minnettarım. Rakibimiz kim olursa olsun ikinci turda seçimi alacağız" değerlendirmesinde bulundu. 

Seçimde sürpriz yapan sol görüşlü Bernardo Arevalo de Leon, oyların yüzde 12,19'unu alarak ikinci oldu. Arevalo, 1944 devrimi ile birlikte ülkenin demokratik olarak seçilen ilk başkanı olan Juan Jose Arevalo’nun oğlu, eski bir diplomat ve sosyolog. 
 
Oyların yüzde 7,84'ünü alan Manuel Conde üçüncü sırada yer aldı. Ülkenin mevcut Devlet Başkanı Alejandro Giammattei'nin desteklediği iktidar partisinin adayı Conde ise beklentilerin aksine ikinci tura kalamadı. 

İKİNCİ TUR İÇİN ADAYLAR RESMİLEŞTİ 

Ülkede seçim sonuçlarının resmen ilan edilmesi yaklaşık iki hafta sürdü. Bunun nedeni ise Guatemala Yüksek Mahkemesi'nin sonuçları askıya aldığını duyurması.
 
Guatemala Yüksek Mahkemesi, 10 partinin 25 Haziran seçimlerinin sonuçlarına itiraz etmesi yüzünden geçici tedbir kararı verdi ve resmi seçim sonuçlarını askıya alarak seçim kuruluna oy pusulalarını beş gün içinde incelemesi için süre verdi. 

Devlet başkanlığı seçiminde ikinci tura kalan aday Bernardo Arevalo de Leon'un partisi Semilla'nın faaliyetleri de askıya alındı.  

 
Guatemala Başsavcılığından bir savcı, Guatemala'da bir yargıcın "yolsuzlukla mücadele eden" Arevalo'yu yarıştan uzaklaştırdığını kaydetti. 
 
Guatemala Seçim Mahkemesi ise ilk tur sonuçlarını resmen onayladı ve askıya alma kararının kendilerine bildirilmediğini duyurdu.

Seçim Mahkemesi, birinci turda en çok oy alan Ulusal Umut Partisi (UNE) lideri Sandra Torres ile sol görüşlü Bernardo Arevalo de Leon'un 20 Ağustos'ta devlet başkanı olmak için yarışacaklarını açıkladı.
 
Siyasi partilerin itirazları nedeniyle 1 Temmuz'da resmi sonuçları erteleme kararı alan mahkeme, seçim takviminin planlandığı gibi devam edeceğini bildirdi.

AMERİKAN DEVLETLERİ ÖRGÜTÜ’NDEN SEÇİM SONUÇLARINA İLİŞKİN RAPOR 

Amerikan Devletleri Örgütü Seçim Gözlem Misyonu da Guatemala’daki bazı siyasi parti ve aktörlerin 25 Haziran'daki devlet başkanı seçiminin ilk tur sonuçlarını, halkın iradesini yok saymak maksadıyla gereksiz yere mahkemeye taşıdığını duyurdu. 
 
Misyon, ilk turu 25 Haziran’da gerçekleştirilen Guatemala devlet başkanı seçimiyle ilgili raporunu yayımladı. 
 
"Sonuçlardan memnun olmayan siyasi aktörlerin, yasal enstrümanları suistimal etmesiyle seçim sürecinin ciddi belirsizlik içine düştüğü" vurgulanan raporda, ülkedeki "demokratik istikrarın riske atıldığı" ifade edildi. 

Bazı siyasi partilerin, seçimin güvenilirliği konusunda şüphe oluşturmak maksadıyla münferit hataları kullanmaya çalıştığına işaret edilen raporda, gözlem heyeti üyeleri nezaretinde incelenen sandık sonuçlarının "ön sonuçlarla neredeyse aynı" olduğu aktarıldı. 
 
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise yaptığı açıklamada, "25 Haziran seçimlerinin altını oymak, geniş kapsamlı sonuçlarıyla birlikte demokrasi için ciddi bir tehdit olacaktır" dedi. 
 
Bakan Blinken ayrıca, "seçim sonucuna müdahale etmeye çalışan eylemlerin Guatemala anayasasının ruhunu ihlal ettiğini ve demokratik sürecinin meşruiyetini tehdit ettiğini" kaydetti. 

GUATEMALA-ABD İLİŞKİLERİ OLUMLU SEYRİNİ KAYBEDİYOR 

Guatemala’nın ABD ile ilişkileri diğer Latin Amerika ülkelerine kıyasla daha olumlu bir havada gerçekleşmekte. Bu nedenle de Orta Amerika'daki müttefiklerini bir bir kaybeden ABD, Guatemala'yı kaybetmek istemiyor. 
 
İkinci Dünya Savaşı sırasında ülkede ABD üslerinin kurulmasına izin verilmiş, birçok ABD markasının ulus-piyasa içinde tekelleşmesine göz yumulmuş ve günümüzde de politikalarında destekçisi konumunda. 

Guatemala için kritik öneme sahip olan Orta Amerika Uluslararası Demiryolu Şirketi (IRCA) ülke genelinde demiryolu ağı inşası bağlamında çoğu kritik noktaların mülkiyet haklarını üzerine almış durumda. 
 
Guatemala, 2018 yılında ise Kudüs’e ABD’den sonra ilk İsrail Büyükelçiliği’ni taşıyan ülke oldu. 
 
Ancak Guatemala-ABD ilişkilerinin seyri değişiyor. Guatemala, ABD’nin 6-10 Haziran’da düzenlediği ‘Amerika Zirvesi’ne Küba, Nikaragua ve Venezuela'nın davet edilmemesini gerekçe göstererek katılmadı.  

Çin’in kıtada artan nüfuzu Guatemala’ya da sıçramış durumda. Guatemala-Çin ilişkileri yeni bir döneme giriyor. 
 
Pekin, Guatemala’nın ikinci büyük ithalat kaynağı ve beşinci büyük ihracat destinasyonu konumuna yükseldi. 
 
2022 yılında Çin ile Guatemala arasındaki ticaret yüzde 13,6 oranında artarak, 4 milyar 940 milyon ABD Doları’nı buldu. İki ülke arasında petrol-kimya, tekstil, mekanik ekipman, meyve ve şeker ve metal alanlarında ticaret yapılıyor. İki ülke ekonomi ve ticaret alanlarında büyük  gelişme potansiyeline sahip.      
 
Guatemala devlet başkanlığı seçiminin adaylarından biri olan Guatemala Siyasi Hareket Winaq’ın üyesi Carlos Barrientos, geçtiğimiz nisan ayında basına verdiği demeçte, Çin’in Tayvan bölgesiyle ilişkilerin artık Guatemala’da iç çelişkilere yol açtığına işaret etti. 

Carlos Barrientos, Guatemala hükümetinin kendi halkı ve milli ekonomik gelişmesi için doğru bir diplomatik politikayı belirlemesi gerektiğini söyledi. 
 
Barrientos, Çin ile diplomatik ilişki kurmamanın Guatemala’yı kısıtladığına dikkat çekerek dünya ülkelerinin hemen hemen hepsinin Tayvan’ı Çin’in bir parçası olarak tanıdıklarını, bu nedenle Guatemala’nın Çin ile diplomatik ilişki kurmamasının rasyonel olmadığını belirtti. 
 
Guatemala Devlet Başkanı Alejandro Gaimmattei, "Tayvan'a sağlam bir diplomatik müttefik olarak destek verdiğini" söylüyordu. Ancak mevcut statükonun değişmesi, Guatemala'nın Tayvan ile olan ilişkilerine yeni bir bakış açısı getirecek. 

Guatemala’da halk bugün ikinci tur seçimler için sandık başına gidiyor. Gallup'un anketine göre; solcu Bernardo Arevalo de Leo favori. Bunun gerçekleşmesi halinde ilk kez sol bir lider ülkeyi yönetecek. Ancak ülkede devlet başkanının değişmesi pek bir anlam ifade etmiyor. 
 
Independent’in aktardığına göre; statüko adına çalışan 'yolsuzluk paktı' grubu Meclis'te ciddi bir çoğunluğa sahip olacak. Bunun nedeni ise ülkede birden fazla güç merkezinin olması ve siyasi operasyonların en üst düzeyden değiştiği bir mafya-şirket sisteminin bulunması.