Pakistan'da İmran Han'ın koltuğu sallanıyor

Pakistan Başbakanı İmran Han’ın görevine devam etmesi ihtimali, hafta sonu yapılacak güvensizlik oylaması öncesi müttefiklerinden Birleşik Halk Hareketi’nin (MQM-P) koalisyondan çekilerek taraf değiştirmesi sonrası oldukça düştü.

MQM-P lideri Faisal Subzwari çarşamba günü, partisinin Pakistan Halk Partisi (PPP) ve Pakistan Müslüman Birliği (PML-N) liderliğindeki muhalefetle anlaşmaya vardığını açıkladı. Subzwari’nin açıklamalarından saatler sonra ise MQM-P üyesi Syed Amin-Ul-Haque, Teknoloji Bakanı görevinden istifa ettiğini duyurdu.

İktidardaki Pakistan Adalet Hareketi Partisi’nden (PTI) en az 13 milletvekili, oylamada Han’a karşı oy kullanacaklarını açıkladı.

342 sandalyeli Ulusal Meclis’te 172 oy, Başbakan Han’ın görevden alınması için yetiyor. Muhalifler ise son yaşanan gelişmeler ile şimdiden 176 oya ulaştı.

Peki, İmran Han’ın koltuğu neden sallanmaya başladı?

FOTOĞRAF KRİZİ

İmran Han’ın geçen ay Bill Gates’in de aralarında olduğu bir grup ile öğle yemeği yediği fotoğraf sosyal medyada çok tartışılmıştı. Yuvarlak masada 13 servis olmasına rağmen fotoğrafta 12 kişi gözüküyordu. Boş olan servisin olduğu yerde ise belirsiz bir karaltı dikkat çekiyordu.

Fotoğrafa dair tartışmalar, fotoşop iddialarını gündeme getirdi. Bloomberg, söz konusu fotoğrafı yayınlayarak ülkenin yeni istihbarat şefi Korgeneral Nedim Anjum’un fotoşop ile silindiğini ortaya çıkardı.

Pakistan’da resmi kurumların da yayınladığı 17 Şubat tarihli bu fotoğraf, İslamabad’da yaşanan gerilimi gözler önüne serdi. Başbakan Han, Anjum’un ekim ayındaki atanmasını geciktirmiş ve kendisine yakın isim General Faiz Hamid’in görevde kalmasını istemişti. Ancak birkaç haftanın ardından atama gerçekleşti.

Pakistan ordusu, ülke tarihinin neredeyse yarısı boyunca yönetimde oldu. Dolayısıyla ordunun ülke yönetimindeki gücü oldukça fazla. Sivil liderler ile ordu arasında gerilim oluştuğunda, ordu daha baskın geliyor. Söz konusu fotoğraf krizinin de ordu ile Başbakan Han arasında sürtüşmeye neden olduğu düşünülüyor.

Analist Abdul Basit, ordu ile Başbakan arasındaki soğukluğun aynı zamanda Han’ın "ego" ve "katılığından" kaynaklandığını da dile getirdi. Basit, İmran Han’ın Anjum’un atanmasını erteleyerek “ordunun kırmızı çizgisini aştığını” belirtti.

İMRAN HAN’IN YERİNE KİM GELEBİLİR?

Pakistan’ın 75 yıllık tarihinde hiçbir başbakan görev süresini tamamlayamadı. 1947'deki bağımsızlıktan bu yana dört askeri darbe yapıldı ve ülke otuz yıldan fazla bir süreyi ordu yönetiminde geçirdi. İmran Han’ın görev süresini tamamlayan ilk başbakan olması bekleniyordu, ancak gelişmeler aksini gösteriyor.

İmran Han, ülkede yıllardır süren yolsuzluk ve adam kayırmayı bitireceğini söyleyerek 2018 yılında iktidara geldi. Ancak şimdi ekonomi ve dış politikadaki kötü yönetimi nedeniyle eleştiriliyor. Ocak 2020'den Mart 2022'ye kadar Hindistan'ın gıda enflasyonu yaklaşık yüzde 7 iken, Pakistan'ınki yüzde 23’e kadar çıktı. Enflasyondaki hızlı artış ve dış borcun giderek yükselmesi nedeniyle kamu desteğini büyük ölçüde kaybetti.

Diğer yandan, Başbakan Han’ın iktidara gelmesindeki başarı daha çok ordu ile olan yakın ilişkisine bağlanıyordu. Bu nedenle koltuğunun sallanmasındaki en önemli etken olarak da ordu ile arasının bozulması gösterildi.

Han’ın oylamayı kaybetmesi halinde yeni hükümetin başına, yurtdışında tedavi görmek için hapisten çıkarılan eski Başbakan Navaz Şerif'in kardeşi Şehbaz Şerif’in getirilebileceği öngörülüyor. Ana muhalefet partisine liderlik eden ve Londra’da yaşayan Şerif, iktidara gelirse ABD ve Avrupa Birliği ile bağları iyileştirme sözü verdi. Ayrıca suikaste kurban giden eski Başbakan Benazir Butto ve eski Cumhurbaşkanı Asif Zerdari'nin oğlu olan Bilawal Butto Zerdari'ye de üst düzey bir rol verilmesi bekleniyor.

Analistler ise İmran Han için en iyi seçeneğin erken seçim olduğu görüşünde. Başbakan Han’ın güvensizlik oyundan başarıyla çıksa bile ülkenin içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik kriz ile mücadele edemeyeceği düşünülüyor.

Bununla birlikte, İmran Han hükümeti feshedilse bile ülkedeki muhalefetin geçerli bir planı bulunmuyor. Bu da Pakistan Meclisi’nden çıkacak her sonucun olası bir istikrarsızlık dönemi getireceğini gösteriyor. Dünyanın en kalabalık ordusuna sahip olan Pakistan’da ordu ile hükümet arasındaki sürtüşme sürerse, ordunun Asya veya Batı blokuna kayma ihtimalini de güçlendirebilir.