Irak’ta Sadr sonrası siyasi kriz derinleşiyor

Irak’ta Ekim 2021’de yapılan seçimlerde, Mukteda es-Sadr’ın grubu zafere ulaşmıştı. Sadr hareketi, 375 sandalyeli Mecliste, 75 sandalye kazanarak birinci parti olmuş ve Mukteda es-Sadr zaferini ilan etmişti. Seçim sonrası açıklamalarda bulunan Sadr, Irak’ın ‘iç işlerine müdahale eden’ komşu ülkelere karşı tüm sınırları ve havaalanlarını korumak için çalışacaklarını dile getirmişti.

Sadr’ın özellikle İran’ı hedef alan, “Irak’ın güvenlik ve siyaseti ile diğer alanlarına açıkça müdahalesi olan komşu ülkelere gelince, onlara, müdahaleleri engellemek için üst düzey diyalog kanalları açılarak muamelede bulunulacak. Eğer buna olumlu karşılık gelirse memnun oluruz ancak olumlu karşılık gelmezse müdahaleleri önlemek için uluslararası ve diplomatik yollara başvuracağız” ifadeleri dikkat çekmişti.

Sadr ayrıca, bölge ülkeleriyle çeşitli seviyelerde politika izleyeceklerini dile getirmiş, ‘Irak’ın iç işlerine müdahale etmeyen’ ülkelerle ilişkileri geliştirme ve diplomatik rolü güçlendirme yoluna gideceklerini belirtmişti.

Ancak seçimlerin yapıldığı tarihten bugüne dek Irak’ta hükümet bir türlü kurulamadı. İran tarafından desteklendiği bilinen Şii çatı kuruluş ile Sadr arasında birçok konuda anlaşmazlık yaşandı.

Sadr, Tahran hükümetinin desteklediği partilerle ittifak kurmayacağını duyurdu. Daha sonrasında ise Sadr, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Meclisteki Sünni çatı kuruluş Egemenlik Koalisyonu arasında hükümeti kurmak için “Vatanı Kurtarma” isimli üçlü ittifak kuruldu.

Geçtiğimiz ay televizyon konuşmasında İran’a yakın Şii siyasi çatı kuruluş olan Koordinasyon Çerçevesi ile asla ortak hükümet kurmayacağını açıklayan Şii lider, bu sözlerinin üzerinden birkaç gün geçtikten sonra siyasetten çekildiğini duyurdu. Sadr ayrıca, Meclisteki milletvekillerinden istifa etmesini istedi.

Sadr’ın çağrısı üzerine 329 sandalyeli mecliste sayısı 75 olan Sadr grubu vekiller, Meclis Başkanı’na istifalarını sundu. Mukteda es-Sadr’ın Başbakan adayı Muhammed Cafer es Sadr da adaylıktan çekildiğini duyurdu.

Mukteda es-Sadr’ın ve milletvekillerinin siyasetten çekilmesinin ardından ülkede siyasi kriz daha da derinleşti.

IRAK’TA GÖSTERİCİLER PARLAMENTO BİNASINI BASTI

Irak’ta Şii lider Mukteda es-Sadr dışındaki tüm Şii tarafların çatısı altında bir araya geldiği Koordinasyon Grubu, geçtiğimiz günlerde Muhammed Şiya el-Sudani’yi başbakan adayı olarak gösterdi. Sadr grubu ise bu duruma tepki gösterdi.

Sudani’nin başbakan olarak aday gösterilmesine karşı çıkan Sadr Grubu destekçisi yüzlerce kişi, başkent Bağdat’taki ünlü Tahrir Meydanı’nda bir araya geldi. Protestocular, hükümet konakları ve yabancı misyonların bulunduğu Yeşil Bölge’ye giden Cumhuriyet Köprüsü’nü geçti. Bazı beton blokları yıkan göstericiler, daha sonrasında ise parlamento binasını bastı.

Göstericileri dağıtmak için güvenlik güçleri tarafından göz yaşartıcı gaz kullanıldı ve havaya ateş açıldı. Yeşi Bölge’deki gerginliğin devam ettiği belirtildi. Yaşanan olayların ardından Irak Başbakanı Mustafa el-Kazimi’den açıklama geldi.

Kazimi, yaptığı açıklamada, Sadr Grubu destekçilerinin derhal parlamento binasından çekilmelerini istedi ve protestocuları bölgeden uzaklaşmaya çağırdı. Parlamento binasının halkın malı olduğunu söyleyen el-Kazımi, kamu ve özel malların muhafaza edilmesi gerektiğine dikkat çekti. Güvenlik güçlerini sükunete çağıran Irak Başbakanı, protestoculardan da barışçıl şekilde protesto gerçekleştirmelerini istedi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr’a yakınlığıyla bilinen Salih Muhammed el-Iraki ise, göstericilere teşekkür etti. Sosyal medya hesabından açıklamalarda bulunan El-Iraki, “Can güvenliğiniz  her şeyden daha önemlidir, reform mesajınız için teşekkür ederiz. Eğer çekilmek istiyorsanız kararınıza saygı göstereceğim” şeklinde konuştu.

Kalabalık grubu dağıtmak için güvenlik güçlerinin göz yaşartıcı gaz kullandığı belirtilirken, açılan ateş sonucu dört göstericinin yaralandığı aktarıldı. Sadr destekçileri daha sonrasında, “Seyidin emrini yerine getirdik” sloganları ile bölgeyi terk etti.

Sadr, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Bu Muharrem devrimdir, reform ve yolsuzluğa karşı devrimdir. Mesajınız ulaştı ve yolsuzları korkuttunuz. İki rekat namaz kılın ve evlerinize dönün” ifadelerini kullandı.

Irak’ta yaşanan son gelişmeler, ilerleyen dönemde siyasi krizin daha da derinleşeceğini gözler önüne seriyor. Sadr destekçilerinin protestoları, Koordinasyon Çerçevesi’nin gösterdiği adayın kampanya sürecini olumsuz etkiliyor.

Önümüzdeki dönemde Irak yeniden seçime gitmek durumunda kalabilir. Halk tarafından yapılan gösteriler sonrası Mukteda es-Sadr’ın yeniden siyasete dönmesi de gündeme gelebilir. Ancak Irak’ta nüfuzunu kaybetmek istemeyen İran’ın, kendi desteklediği bir adayın başbakan olması için çalışmalarını yoğunlaştırması bekleniyor.