İran ile NATO arasında Ukrayna krizi derinleşiyor

Son dönemde ülke içinde devam eden rejim karşıtı protesto gösterileriyle mücadele eden İran, dış politikada yeni kazanımlar elde etmeye çalışıyor. Tahran hükümetinin, Ukrayna savaşında kullanılmak üzere Rusya’ya SİHA ve silah sattığı iddiaları gündemdeki sıcaklığını koruyor. 

İran’ın, Rusya ile Ukrayna arasında savaşın başladığı 24 Şubat tarihinden bu yana siyasi olarak Moskova’ya destek verdiği biliniyor. Tahran hükümeti, Rusya’nın işgale başladığı ilk zamanlarda NATO’yu suçlayıcı açıklamalarda bulunmuştu. İran, iki taraf arasında savaşın başlamasında, NATO’nun Doğu Avrupa’ya yayılma amacının en önemli etken olduğunu savunmuştu. ABD ve NATO’nun, Avrupa’nın doğusuna yayılarak bölgeyi istikrarsızlaştırdığını söyleyen Tahran, Rusya’nın buna karşı kendini savunduğunu öne sürmüştü. 

ABD ve Batı ülkeleri başta olmak üzere dünyada pek çok ülkenin; Moskova karşısında siyasi, askeri ve ekonomik olarak Kiev'i desteklediği biliniyor. Rusya’nın bu savaşta yıpranmasını ve kaybetmesini isteyen Batı, Ukrayna’ya yönelik yeni destek paketleri açıklıyor. Doğu Avrupa ülkeleri, Almanya ve Fransa gibi Batı Avrupa ülkelerini, Ukrayna’ya yeterli derecede destek vermemekle suçluyor. Özellikle Biden yönetiminin, savaşın başladığı 24 Şubat’tan bu yana sık sık Ukrayna’ya yeni destek paketi açıklaması dikkat çekiyor.

Rusya ise Ukrayna savaşı konusunda kendi müttefiklerinden beklediği desteği bulamıyor. En son Moskova hükümetinin Asya’daki en önemli müttefiki Çin de; savaşın daha fazla uzamaması gerektiğini ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü savunduğunu açıklamıştı. Moskova hükümeti; Hindistan, Pakistan ve Türkiye gibi ülkelerin Rusya’ya yönelik uluslararası yaptırımlara dahil olmamasından memnun. Ancak Rusya savaşın başladığı tarihten bu yana siyasi olarak beklediği desteği bulabilmiş değil. 

Son günlerde ise İran’ın Ukrayna savaşındaki rolü, uluslararası alanda ciddi bir şekilde tartışılıyor. Geçtiğimiz haftalarda İran askeri birliklerinin, Rusya güçlerini kamikaze insansız hava araçlarının nasıl çalıştırılacağı konusunda eğitmek için gizlice Ukrayna cephesine gönderildiği iddia edildi.

İngiliz Mirror gazetesi, 50’ye yakın Devrim Muhafızları Kolordusu (IRGC) uzmanının, yüzlerce Shahed-136 uçağı ile güney ve doğu cephesine gönderildiğini öne sürdü. 

Bu iddiaların gündeme gelmesinin ardından Kiev’in 50 kilometre batısındaki Makrariv yakınlarındaki küçük bir kasabaya, İran yapımı “intihar uçağı” kullanılarak saldırı düzenlendi. Devrim Muhafızları birliklerinin Kırım’daki Dzankoi ve güneydeki Herson’da konumlandığı ileri sürüldü. 

Mirror gazetesine konuşan Ukraynalı bir kaynak, “Son zamanlarda İran eğitim birliklerinden en az biri vuruldu ve aktif olarak avlanıyorlar. Bir süredir Devrim Muhafızları uzmanlarının sivillere yönelik korkunç saldırılarında Rusya’ya yardım etmesinden ve tabii ki hedef alınmasından endişe duyuyoruz” dedi. 

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, “İstihbaratımıza göre (Rusya) İran’dan 2 bin 400 İHA sipariş etti. Her 10 dakikada bir düşmanın İran Şahid’lerini kullandığına dair bilgiler alıyorum” açıklamasında bulundu.

Ukrayna Cumhurbaşkanlığı danışmanı Podolyak ise “İran, Ukrayna halkını katletmekten sorumlu. Kendi halkına baskı yapanlar, şimdi de Rus canavarlarına Avrupa’nın kalbinde toplu katliam için silah veriyor” dedi.

İRAN TÜM İDDİALARI REDDEDİYOR

Tahran hükümeti, söz konusu iddiaların tümünü reddederken, Ukrayna’da taraflar arasında barış istediklerini açıkladı. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, “İran, Ukrayna’daki savaşta kullanılmak üzere herhangi bir silah sağlamadı ve sağlamayacak” dedi. 

İran Dışişleri Bakanı, savaşta her iki tarafın silahlandırılmasının savaşı uzatacağına dikkat çekerken, “Ne Ukrayna’da ne de Afganistan, Suriye ve Yemen’de savaşı doğru yol olarak görmedik ve görmüyoruz” ifadelerini kullandı. 

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vedant Patel ise İran dron sistemlerinin Ukrayna’da Rusya tarafından askeri ve sivil hedeflere yönelik kullanıldığını dile getirdi. Patel, “Rus operatörler bu sistemleri kullanmak için İran’a eğitim için gittiler. Bu sistemlerin askeri ve sivil hedeflere karşı kullanıldığına dair çok geniş kapsamlı kanıtlar var” dedi. 

Patel, İran ile Rusya arasında ‘derinleşen ittifakın ortaya çıkardığı tehdidin bölge ülkeleri ve dünya tarafından yakından izlenmesi gerektiğini’ vurgularken, “ABD, faillere karşı yaptırım uygulamaktan veya harekete geçmekten çekinmeyecektir” şeklinde konuştu. 

Öte yandan Almanya ve Danimarka başta olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerinden de İran’a yönelik yeni yaptırım sinyalleri geldi. 

NATO’DAN İRAN’A KRİTİK UYARI

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İran’ın son dönemde Ukrayna’daki faaliyetleri hakkında çarpıcı açıklamalarda bulundu. Stoltenberg, Rusya’yı Ukrayna’da gerginliği tırmandırmak için sahte bahaneler kullanmaması konusunda uyarırken, İran’ın da bu savaşta Rusya’ya yardım etmemesi gerektiğini söyledi. 

Stoltenberg, “Rusya şimdi de Ukrayna’nın kendi topraklarında radyolojik kirli bomba kullanmaya hazırlandığı şeklinde yanlış iddialarda bulunuyor. NATO müttefikleri, çok açık şekilde yanlış olduğu görülen bu suçlamayı reddetmektedir. Moskova, sıklıkla kendi yapmaya niyetlendikleri şeylerle başkalarını suçluyor. Bunun örneğini Suriye’den Ukrayna’ya daha önce de gördük. Rusya gerginliği daha da tırmandırmak için sahte bahaneler kullanmamalı. Dünya bunları yakından izliyor” ifadelerini kullandı.

İran’ın son günlerde Rusya’ya askeri yardımda bulunduğunu gördüklerini söyleyen NATO Genel Sekreteri, “Bu kabul edilemez” dedi. Stoltenberg, bazı NATO ülkeleri ile AB’nin, İran’a yaptırım uygulamasını memnuniyetle karşıladığını söyledi. 

İlerleyen günlerde İran’ın Rusya’ya silah ve SİHA göndermeye devam etmesi durumunda, Brüksel ile Tahran arasındaki kriz daha da derinleşebilir. Ülkedeki rejim karşıtı gösterileri bastırmaya çalışan ve Orta Doğu’da kendine yeni nüfuz alanı arayan İran, Ukrayna savaşına doğrudan dahil olmak istemiyor. Ancak Moskova’ya verilen silahlar, NATO ile İran’ı doğrudan karşı karşıya getirebilir.