Kazakistan hükümeti, Nursultan Nazarbayev'e karşı harekete geçti!

Kazakistan’ın eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’e ait bir vakfın bankasının, bir yabancı şirkete devri gerçekleşmişti.

Kazakistan Başsavcılığı, devrinden hemen önce milyarlarca dolar değerinde bir hükûmet yardımı alan First Heartland Jusan Bankası’na dava açtı.

16 Şubat’ta Başsavcılık tarafından yapılan açıklamada, bankacılık sektöründe yapılan bir incelemede, Jusan Bankası’nın mülkiyet yapısının değiştirilmesi sürecinde şeffaf olmayan bir planın keşfedildiği bildirildi.

“Bu planın uygulanması, grup üzerindeki kontrolün bedelsiz olarak yurtdışında kayıtlı kuruluşlara devredilmesine yol açtı” ifadelerine yer verilen açıklamada; mülkiyet devrinin, “kamu yararını, özellikle gelir kaynaklarından biri Jusan Bankası’ndan gelen temettüler olan Nazarbayev Üniversitesi ve Nazarbayev Entelektüel Okulları’nda okuyan öğrencierin çıkarlarını tehlikeye atacak şekilde” gerçekleştiği de aktarıldı.

Geçen yıl 186 milyon dolar kârda olan ve toplam varlıklarının değeri altı milyar doları aşan bankanın Kazakistan’ın en stabil bankası olduğu, davanın amacının “adaletin tesisi ve banka üzerindeki kontrolün Kazakistan yargısına iadesi” olduğu kaydedildi.

AYRICALIKLARI ELİNDEN ALINMIŞTI

Geçtiğimiz hafta Kazakistan Parlamentosu’ndan geçen ve 15 Şubat’ta Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev’in imzalamasıyla yürürlüğe giren bir kanun, Nazarbayev ve ailesinin ayrıcalıklarını elinden almıştı.

Kanun, Anayasa Mahkemesi’nin 2022’deki referandum sonrası Nazarbayev’in yetkilerinin yeni anayasaya uygun olmadığını öne sürmesi ve bu yetkileri iptal etmesinin ardından Parlamento’da oylamadan geçerek yürürlüğe girmişti.

Bu kanunla ilk Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in “Elbasy” (Ulusun Lideri) lakabı, ulusa seslenme yetkisi, fikir önerme ayrıcalığı, hazineden hayat boyu alacağı maddi destek ile kendisine ve ailesine sağlanan koruma hizmeti gibi ayrıcalıklar elinden alındı.

Ailesinin yargı bağışıklığı yetkisi de kanun kapsamında kaldırılan Nazarbayev, anayasa tarafından eski Cumurbaşkanlarına sağlanan yargı bağımsızlığına sahip olmaya devam ediyor.

Tokayev, ayrıca 2022’de gaz fiyatlarının artmasıyla başlayan ve 200’den fazla kişinin ölümüyle sonuçlanan Kanlı Ocak protestolarının ardından, 82 yaşındaki Nazarbayev’i Güvenlik Konseyi’ndeki görevinden alarak pozisyona kendini getirmişti.

Eurasianet’ten Joanna Lillis, Kasım Tokayev’in göreve geldiklerinden beri yaptıklarını, ülkede Nursultan Nazarbayev döneminde gelişen “Ahbap çavuş kapitalizmini” ortadan kaldırmak için atılmış adımlar olarak değerlendiriyor.

a news, Kazinform aracılığıyla Parlamento üyesi Erlan Sairov’un, “Derin siyasi dönüşümlerin yaşandığı bir dönemde, Kazakistan demokrasiye ve çoğulculuğa doğru ilerlerken, gücün ayrı gruplar tarafından ele geçirilmesine yol açan hiçbir mekanizmaya izin vermemek önemlidir” sözlerini kaydettiğini aktardı.

BAŞKENTİN ADI DEĞİŞTİRİLMİŞTİ

Nursultan Nazarbayev 2019 yılında görevden ayrılırken, ona bir saygı göstergesi olarak başkent Astana’nın adı Nur-Sultan’a çevrilmişti.

Öneri, 2019’da göreve geldikten sonra yaptığı halka sesleniş konuşmasında Kasım Tokayev tarafından ileri sürülmüş, halktan gelen tepkilere rağmen Parlamentoda kabul edilerek yürürlüğe girmişti.

Ancak bu isiim değişikliği çok uzun süre yürürlükte kalmadı. 2022 yılında başkentin adı tekrar resmî olarak Astana’ya çevrildi.

Başkentin adının yeniden Astana olması, Parlamentoda bir grup vekilin halkın Nur-Sultan adını kabul edemediğini öne sürmesi ve Meclis ve Senato Başkanlarının bu önermeyi doğrulamasıyla gündeme gelmişti.

Yasama organında ve halkta olumlu tepkilerle karşılaşan bu değişiklik anayasa reformu paketine eklenmişti. Kazakistan Cumhurbaşkanlığı Basın Sözcüsü Ruslan Jeldibay, “Cumhurbaşkanı, Kazakistan’ın devlet olarak güçlenmesinde ve başkentin temelini atmada Nursultan Nazarbayev’in kilit rol üstlendiğini tarihi gerçek olarak niteliyor. Bunun için ilk Cumhurbaşkanının ismini taşıyan diğer yapılar korunacak” açıklamasıyla konuyu açıklığa kavuşturmuştu.