Türkiye İş Bankası
Ulusal bankacığın geliştirilmesine olan ihtiyaç resmi olarak ilk kez İzmir İktisat Kongresi’nde dile getirilmiş ve yerli burjuvaziyi destekleyecek bir ticaret bankasının kurulması kararı alınmıştır. İş Bankası 26 Ağustos 1924 tarihinde kurulmuştu. Türkiye İş Bankası’nın ilk ana sözleşmesinde belirtilen görevleri: her türden ticaret bankacılığı faaliyetini gerçekleştirmek ile beraber doğrudan yatırım faaliyetlerinde bulunarak iştirakler oluşturmak şeklinde belirtildi. Madencilik, dokuma, sigortacılık, cam ve şeker sanayisi gibi pek çok önemli girişimde emeği bulunan Türkiye İş Bankası, bankacılık faaliyetlerinin gelişimi ve milli burjuvazinin desteklenmesi açısından önemli görevler üstlendi. Milli bir sanayi kesiminin oluşturulması çabaları çerçevesinde yerel unsurların desteklenmesi ve daha önceden üretim sahası olmayan birçok alanda faaliyete geçilmesi ülke ekonomisi için olumlu katkılar sağlamıştı. Son tahlilde, İş Bankası kuruluşundan itibaren Türkiye’nin kalkınması ve hedeflenen pek çok politikanın gerçekleştirilmesi aşamasında kritik görevler almış ve Türkiye tarihinde önemli izler bıraktı.
ATATÜRK’ÜN İŞ BANKASI VASİYETİ
Mustafa Kemal Atatürk'ün vasiyetinde İş Bankası hisselerinin mülkiyetinin Cumhuriyet Halk Partisi'ne bırakılmasını istemişti. Bu hisselerden oluşan karlar ise Atatürk'ün vasiyeti üzerine Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'na aktarılıyor.
İş Bankası ortaklık yapısı: Kuruluşundan beri halka açık bir şirket olan İş Bankası, bugün Munzam Sandığı aracılığı ile çalışanlarının ve emeklilerin yüzde 39,89'una ortak olduğu, kolektif sermayeye dayanan ve ülkemizde benzeri olmayan bir ortaklık yapısına sahiptir. Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre, 30 Eylül 2019 tarihi itibarıyla İş Bankası'nın ortaklık yapısı, İş Bankası Munzam Sandık Vakfı: yüzde 39,89, Atatürk Hisseleri: yüzde 28,09, Halka açık pay: yüzde 32,02 şeklinde oluşmaktadır. Mayıs 1998'de T.C. Hazinesi'nin İş Bankası'ndaki yüzde 12,3 oranındaki payı, başarılı bir halka arz işlemi ile yerli ve yabancı yatırımcılara sunulmuştur. Bu hisseler bugün Borsa İstanbul'da işlem görüyor. İş Bankası'nın 2019 Eylül sonu itibarıyla piyasa değeri 28.904.814.900 TL’dir. Atatürk’e ait hisseler, Atatürk’ün vasiyeti gereğince Cumhuriyet Halk Partisi tarafından temsil edilmektedir. Bu hisselerin temettü gelirleri ise, yine Atatürk’ün vasiyeti gereğince Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’na bırakılmış olduğundan, temettü ödemeleri vasiyetname hükümleri ve yasal mevzuat çerçevesinde adı geçen kurumlara yapılmaktadır.
İş bankası 1932 yılında Almanya'nın Hamburg ve Mısır'ın İskenderiye kentinde ilk yurt dışı şubesini kurdu. Banka 1982 yılında Türkiye'de ilk ATM makinalarını getirdi. 1997 yılında ‘mavi hat' ismiyle ilk internet şubesini hayata geçirdi. İş Bankası finans merkezlerinin İstanbul'da toplanmasından ötürü 2000 yılında genel merkezini Ankara'dan İstanbul'a taşıdı.
HİSSELERİNE İKİ KEZ EL KONULDU
Türkiye İş Bankası'nın Cumhuriyet tarihinde ilki 1950’lerde Menderes döneminde, ikincisi 12 Eylül darbesi olmak üzere iki defa CHP’nin hisselerine el konuldu. Her iki durumda da CHP, hukuk yoluyla hisselerini geri aldı. Son olarak CHP, 1992’de yeniden faaliyete geçtiğinde, hisseleri geri alabilmek için dava açtı. Yargıtay Genel Hukuk Kurulu’nun, "vasiyet hakkının miras hukuku gereğince hiçbir şekilde değiştirilemez olduğu" yönündeki kararıyla hisseler yeniden CHP'ye geçti.