Avrupa’da sağ, Latin Amerika’da sol yükseliyor!

Latin Amerika’da sol rüzgarlar esiyor. Bölgede son dönemde solcu adaylar yeniden öne geçti ve birçok ülkede seçimleri kazandı.

Bolivya’da 18 Ekim 2020 tarihinde gerçekleştirilen başkanlık seçimlerini ülkede ABD destekli darbenin ardından istifa eden Eski Devlet Başkanı Evo Morales'in partisi MAS'ın adayı Luis Arce kazandı. Oyların yüzde 52,4'ünü alan Sosyalizme Doğru Hareket Partisi'nin (MAS) adayı Luis Arce seçimi lider olarak tamamladı.

Honduras’ta 2021 yılında düzenlenen devlet başkanlığı seçimlerini solcu aday Xiomara Castro kazandı. Castro, oyların yüzde 51,12’sini alarak sağ partinin 12 yıllık iktidarına son verdi ve “ülkenin ilk kadın Devlet Başkanı" oldu.

Aralık 2021’de Şili'de düzenlenen ikinci tur devlet başkanlığı seçimini Gabriel Boric kazandı. "İtibarı Destekliyorum" ittifakının adayı sol görüşlü Boric yüzde 55,87; Cumhuriyetçi Parti’nin sağ görüşlü adayı Jose Antonio Kast ise yüzde 44,13 oy aldı.

Kolombiya’da 19 Haziran 2022 tarihinde düzenlenen devlet başkanlığı seçimlerinin ikinci turunu eski gerilla hareketi mensubu solcu aday Gustavo Petro kazandı. Sağcı popülist rakibi Rodolof Hernandez'i mağlup eden Petro, Kolombiya’nın ilk solcu lideri seçildi.

Brezilya’da 30 Ekim 2022’de düzenlenen ikinci tur devlet başkanlığı seçimlerini solcu lider Lula da Silva yüzde 50,83 oyla kazandı.

GUATEMALA’DA SEÇİMİN İKİNCİ TURUNU AREVALO KAZANDI

Guatemala'da pazar günü düzenlenen devlet başkanı seçiminin ikinci turunda Ulusal Umut Partisi (UNE) lideri Sandra Torres'e karşı yarışan sol görüşlü Bernardo Arevalo, büyük farkla galip geldi.

Arevalo, ülkeyi yıllardır yöneten geleneksel siyasi sınıfla arasına mesafe koyan "yolsuzluk karşıtı aday" olarak tanındı.

İlk turda oyların yüzde 11,77'sini alarak seçimi ikinci sırada tamamlayan Arevalo, ikinci turda yüzde 58 oyla seçimi önde bitirdi.

İlk turun birincisi Torres ise yüzde 36 oyla seçimi ikinci sırada tamamladı.

Arevalo, seçim sonucunu X sosyal medya platformunda "Yaşasın Guatemala" paylaşımıyla kutladı.

Ülkenin mevcut Devlet Başkanı Alejandro Giammattei, X’de Arevalo'yu tebrik etti.

EKVADOR’DA SOLCU ADAY ÖNDE

Ekvador’da mevcut muhafazakar Devlet Başkanı Guillermo Lasso’nun görevden alınmamak için parlamentoyu feshetmesinin ardından erken seçim yapılmasına karar verilmişti.

Pazar günü yapılan başkanlık seçimlerinde oyların neredeyse tamamının sayımı tamamlandı. Solcu aday Luisa Gonzalez, yüzde 33 ile seçimleri önde bitirirken eski milletvekili Daniel Noboa oyların yüzde 24'ünü aldı.

Ekvador yasaları gereği bir adayın galip olması için oyların yüzde 50'sini alması ya da en yakın rakibine 10 puan fark atması koşuluyla oyların en az yüzde 40'ını alması gerekiyor.

Mevcut sonuçlara göre, adayların hiçbirinin yeterli çoğunluğa ulaşamaması nedeniyle, Ekvador'un ekimde ikinci tur seçimlere gitmesi bekleniyor. Buna göre, en çok oyu alan Gonzalez ve Noboa, ikinci turda karşı karşıya gelecek.

Latin Amerika ülkelerindeki eşitsizlik, ekonomik buhran, pandemi, iktidara karşı artan rahatsızlık insanları merkez sağ ve sağ liderlerden uzaklaştırıyor.

Solun, servetin daha eşit şekilde dağıtılmasını, kamu hizmetlerini ve sosyal güvenlik ağlarının genişletilmesini vadetmesi ise halkta olumlu karşılık buluyor.

US Army War College’den Latin Amerika uzmanı Evan Ellis, New York Times’a yaptığı değerlendirmede, “Latin Amerikalı seçmenler artık devletin rolünü, yeniden bölüşümü dengeleme çabası içinde olmasının ve kamu hizmetleri sağlamanın önemine dair daha keskin bir anlayışa sahipler. Bu da solcu siyasetlere avantaj sağlıyor” dedi.

Latin Amerika’da solcular seçimlerden galip çıkmayı başarmış olsa da sağcılar bir yere gitmiyor. Bölgede sağdan sola kayan siyaset ardından tekrar sağa kayıyor.

Arjantin’de Merkez Bankası’nı kapatıp, pesoyu dolarla değiştirmeyi vadeden radikal sağcı liberteryen aday Javier Milei ön seçimleri kazandı.

Latin Amerika genelinde yükselen sol dalga önümüzdeki günlerde yerini sağa bırakabilir. Çünkü bölgede seçmenler kesin bir şekilde sola dönüş yapmadı. Sağcı hükümetlere karşı gelişen şey iktidar karşıtı sert bir tepkiydi.

AVRUPA’DA İVME KAZANAN SAĞ

Latin Amerika’da sol yükselirken; Avrupa’da aşırı sağcı, ırkçı, neo-faşist partiler yükseliş eğiliminde.

Rusya-Ukrayna savaşının da etkisiyle ekonomik krizin derinleştiği, yoksulluğun tırmanışa geçtiği Avrupa’da aşırı sağcılar, işçilerden emekçilerden ciddi oranlarda oy alıyor.

Avrupa’daki aşırı sağ partiler; vatandaşları, muhafazakarlığın temel kavramlarının aşırı versiyonlarını kullanarak etkiliyor.

Ekonomik sorunlara ve işsizliğe çare olma iddiası, küreselleşme ve göçmen karşıtı söylemler aşırı sağın yükselişine sebep oluyor. 

Solun halkla, kitlelerle bağının kopması, küresel krizler karşısında kitleleri çaresiz bırakması da Avrupa’daki aşırı sağın yükselişinin nedenleri arasında.

Avrupa'da aşırı sağ yükseliyor, yükselmeye de devam edecek. Almanya’da aşırı sağcı AfD Partisi, oylarını artırıyor. Avusturya’da, Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ), anketlerde üst sıralarda yer alıyor. Fransa’da göçmen karşıtı Marine Le Pen, ülkenin ilk aşırı sağcı lideri olmaya hazırlanıyor.

Avrupa'da önümüzdeki günlerde merkez partilerin sağ çıkışları aşırı sağı daha da güçlendirecek gibi görünüyor.