Batı Afrika askeri liderleri, Nijer'deki darbeye askeri müdahale kanalını görüştü

Mansur Ali Bilgiç

mansuralibilgic@intell4.com

ECOWAS, 10 Ağustos'ta Nijerya'nın başkenti Abuja'da olağanüstü bir zirve düzenlemiş ve Nijer'deki darbeye karşı tepkiler görüşülmüştü.

Zirvenin sonunda; blok, demokratik olarak seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'un iktidara geri dönmesini engelleyenlere yaptırım ve seyahat yasağı uygulayacağını duyurmuştu.

Ayrıca, ECOWAS'ın askeri liderlerine "tüm unsurlarıyla birlikte ECOWAS Bekleme Gücü'nü hemen harekete geçirmelerini" isteyen bir karar almıştı.

ECOWAS Bekleme Gücü, bölgedeki krizlere müdahale etmek üzere kurulmuş 6 bin 500 kişilik bir askeri birliktir.

Bu gücün Nijer'e ne zaman ve nasıl müdahale edeceği henüz netlik kazanmadı. Bazı kaynaklara göre, Afrika Birliği, ECOWAS'ın askeri müdahale önerisini reddederek askeri yönetim ile diyalog yoluyla anlaşma aranmasını istedi.

Ancak Afrika Birliği’nin Barış ve Güvenlik Konseyi, bu hafta Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa'da toplandıktan sonra birlikte bir açıklamada bulunmadı.

17 Ağustos'ta yeni bir geçici hükûmet atayan Nijer'deki darbe yönetimi ise iktidarı bırakmaya niyetli görünmüyor.

Mahamane Roufai Laouali, "hükûmetin genel sekreteri" sıfatıyla 21 bakan belirledi ancak hükûmetin geleceğe ilişkin planlarına dair bir açıklamada bulunmadı.

Darbe liderleri ayrıca, devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'u gözaltında tutuyorlar ve vatana ihanet suçuyla yargılamak istediklerini söylüyorlar.

Geçmişteki benzer hadiselere bakıldığında, ECOWAS'ın Nijer'e yönelik askeri müdahalesinin ne kadar etkili olacağı da belirsizliğini koruyor.

Nijer ordusu, ülkenin güvenliğini sağlamak için terör örgütleriyle mücadele ediyor ve komşu Mali'de de barış gücü olarak görev yapıyor.

Bu nedenle, ECOWAS'ın askeri müdahalesinin Nijer'in güvenlik durumunu daha da kötüleştirebileceği endişesi bulunuyor.

ECOWAS'ın Nijer krizine diplomatik bir çözüm bulması için zaman daralıyor. Darbe liderleri, demokratik olarak seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'u serbest bırakmadıkça ve anayasal düzeni yeniden tesis etmedikçe, bölgedeki istikrar ve güvenlik tehlikeye girebilir.

ASKERİ LİDERLER TOPLANDI

ECOWAS ordu liderleri, iki gün sürecek toplantı için perşembe günü Gana’nın başkenti Akra’da toplanarak Nijer’deki gelişmeleri ve askeri müdahale seçeneğini ele aldı.

Nijerya Genelkurmay Başkanı General Christopher Gwabin Musa, ECOWAS bloğunun Akra'daki toplantısında yaptığı konuşmada, "Demokrasi bizim savunduğumuz ve teşvik ettiğimiz şeydir. Toplantımızın odak noktası sadece olaylara tepki vermek değil, proaktif bir şekilde barışla sonuçlanacak ve istikrarı teşvik edecek bir rota çizmektir” ifadelerini kullandı.

France24'ün uluslararası ilişkiler editörü Philip Turle, ECOWAS'ın neden “köşeye sıkışmış gibi algılandığını” ve askeri bir müdahalenin neden bu kadar riskli olduğuna dair yorumlarda bulundu.

Turle, "Ülke çapında geniş çaplı çatışmalara yol açabileceği için, Nijer'deki darbe liderlerine dokunulması hâlinde müdahale etmekle tehdit eden başta Burkina Faso ve Mali olmak üzere diğer ülkelerin de dâhil olacağı bölgesel savaşlara yol açabilir” şeklinde konuştu.

Askeri liderlerin toplantısı gerçekleşirken, bazı ECOWAS ülkelerinin Nijer'e olası bir askeri müdahaleye katılma istekleri nedeniyle Gana halkının “yaygın bir öfke” hâlinde olduğu belirtildi.

ECOWAS Siyasi İlişkiler ve Güvenlik Şefi Abdel-Fatau Musah, askeri idare altındaki üye ülkeler ve Yeşil Burun Adaları dışındaki tüm üyelerin askeri müdahaleye katılacağını duyurdu.

Fransız medyasının çeşitli kaynaklara dayandırdığı haberlere göre; Afrika Birliği, askeri yönetim iktidarı bırakıp Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'u görevine iade etmediği takdirde Nijer'e askeri müdahalede bulunma önerisini reddetti.

Norveç Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Andrew Tchie, France24'ün “Eye on Africa” programına verdiği demeçte, Afrika Birliği’nin "ECOWAS'ın kararının ne olacağını duymayı beklediğini" ifade etti.

Tchie, "Afrika Birliği'nin Nijer ile ilgili kararının ne olacağını ve sonraki adımların ne olacağını konuşmadan önce bunu beklediğini düşünüyorum" dedi.

Nijer’deki askeri yönetim, diyaloğa açık olduğunu ve Bazum’a zarar verme niyetleri olmadığını daha önceden belirtmişti.

Bazum yönetimini “vatan haini” olarak değerlendiren askeri yönetim, eski Cumhurbaşkanı’nı serbest bıraksa da iktidarı bırakmayacaktır.

Ülkeye yapılan bir askeri müdahale yalnızca Nijer vatandaşlarını güvensizliğe sürüklemekle kalmayacak; bölgede oluşması muhtemel istikrarsızlıkla terör örgütlerine de alan açacaktır.

Burkina Faso ve Mali'nin Nijer yönetimi yanında ECOWAS'a karşı alacağı askeri bir tavır, bu müdahaleyi bölgesel bir savaşa çevirme riskini beraberinde getiriyor.