OPEC küresel enerji krizine ve piyasalardaki istikrarsızlığa çözüm arıyor

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC); 1960 yılında Suudi Arabistan, İran, Irak, Kuveyt ve Venezuela tarafından kuruldu.

OPEC'in amacı, petrol piyasasını kontrol altında tutarak fiyatları istikrarlı hale getirmek ve petrol ihracatçılarının çıkarlarını korumak.

OPEC'e, 1962-1975 döneminde Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi Körfez ülkelerine ek olarak, Endonezya, Libya, Nijerya, Cezayir ve Ekvador gibi önemli petrol üreticisi ülkeler katıldı.

Ancak Suudi Arabistan ve müttefikleri tarafından Tahran yönetimine destek verdiği iddiasıyla siyasi olarak yalnızlaştırılan Katar, 2018 yılında OPEC’ten ayrılarak 58 yıllık üyeliğini sonlandırdı.

OPEC, üye ülkelerin petrol üretim miktarlarını belirliyor ve üretim kotalarını ayarlıyor. Bu kotalar, petrol fiyatlarının kontrol edilmesine ve istikrarlı kalmasına yardımcı oluyor.

OPEC ayrıca petrol fiyatlarını etkileyebilecek diğer faktörleri de gözlemleyerek piyasayı takip ediyor.

Dünya petrol üretiminin denetimini elinde tutan ve dünya petrol üretiminin yaklaşık yarısını sağlayan OPEC ülkeleri, ham petrol rezervlerinin üçte ikisine ve doğal gaz rezervlerinin de üçte birine sahip bulunuyor. Bu nedenle OPEC üyeleri, dünya petrol piyasaları üzerinde önemli bir etkiye sahip.

Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Brunei, Malezya, Meksika, Sudan, Umman ve Bahreyn'i içeren OPEC olmayan ülkeler, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü üye ülkeleri ile beraber OPEC+ olarak adlandırılıyor. Bu grubun kalbinde, çoğunluğunu Orta Doğu ve Afrika ülkelerinin oluşturduğu OPEC'in (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) 13 üyesi bulunuyor.

OPEC+ petrol fiyatlarının düşük olduğu 2016 yılında Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ile Rusya'nın da aralarında bulunduğu OPEC dışı bazı üretici ülkelerin güçlerini birleştirmesi sonucunda ortaya çıktı. 

Tüm bu ülkeler dünyadaki toplam ham petrolün üretiminin yaklaşık yüzde 40'ını üretiyor.

OPEC’TEN 4 ÜLKEYE ÜYELİK DAVETİ

Son günlerde ise OPEC ülkeleri, petrol piyasasında istikrarın ve dengenin sağlanması için çabalıyor.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) Genel Sekreteri Heysem el-Gays, OPEC'e katılmaları için dört ülkeyle istişare görüşmeleri yaptıklarını duyurdu.

Dün, OPEC Genel Sekreteri Gays, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) resmi ajansı WAM’a açıklamalarda bulundu.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’ne üye olmaları için halihazırda Azerbaycan, Malezya, Brunei ve Meksika ile görüşmeler yaptıklarını aktaran Gays, bunun OPEC'e güç katacağını söyledi.

Genel Sekreter Gays, "OPEC'e üyeliği olmayan yeni ülkeler ile istişareler, örgütün uyumuna ve güçlenmesine katkı sağlıyor. OPEC belirli sayıdaki ülkenin üyeliğini hedeflemiyor; petrol piyasaları ve istikrarını koruma konusunda kendisiyle aynı stratejik yönelime sahip ülkeleri hedefliyor" değerlendirmesinde bulundu.

İstişare görüşmelerinin yapıldığı dört ülkenin 2017 yılından beri OPEC'le dayanışma içinde olduğunu söyleyen Gays, tüm bu ülkelerin "petrol piyasalarını istikrara kavuşturmak için" ortak hedefe sahip olduğuna dikkat çekti.

PETROL FİYATLARI REKOR SEVİYELERE ULAŞTIKTAN SONRA DÜŞÜŞE GEÇTİ

Koronavirüs pandemisi sonrası arz ve tedarik sıkıntılarının baş gösterdiği, küresel ekonomilerin yüksek enflasyonla mücadale ettiği bir dönemde Rusya-Ukrayna savaşı başladı. Patlak veren savaş sonucunda, petrol piyasası çalkantılı bir döneme girdi. Batılı ülkeler, Rusya’nın petrol ve gaz ihracatını ekonomik yaptırımlara maruz bıraktı.

Ukrayna’yı destekleyen ABD ve Avrupa Birliği ekonomik ambargo ile Rus ekonomisini zarara uğratmaya çalışırken; Rusya, sahip olduğu petrol ve doğal gaz kozunu her daim hatırlattı.

Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımları ve Rusya’dan gelecek karşı adımların küresel arz tedarikini sekteye uğratacağı endişeleri küresel petrol piyasalarını tedirgin etti. Bu durum petrol fiyatlarının rekor seviyelere ulaşmasına neden oldu.

Uluslararası referans olarak kabul edilen Brent petrolün varil fiyatı geçtiğimiz yıl mart ayında 139,13 dolara kadar çıktı ve Temmuz 2008’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC’in petrol üretimini “Günlük iki milyon varil azaltma” kararı ise deprem etkisi yarattı. 

OPEC+ ülkeleri, 5 Ekim 2022'deki toplantıda, günlük petrol üretimini Kasım 2022'den itibaren günlük 2 milyon varil azaltma kararı aldı.

Geçtiğimiz nisan ayında da Suudi Arabistan, Irak, Cezayir, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt’in mayıs ayından itibaren petrol üretiminde kesintiye gitme kararı aldığı bildirildi.

AA’nın aktardığına göre; Cezayir Enerji Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, Cezayir’in günlük petrol üretimini "gönüllü" olarak 48 bin varil azaltma kararı aldığı ifade edildi.

Açıklamada; OPEC+ ülkeleriyle koordinasyon halinde mayıs ayından yıl sonuna kadar gönüllü olarak yapılacak bu kesintinin, Kasım 2022'de alınan kesinti kararına bağlı olduğu vurgulandı.

Suudi Arabistan resmi ajansı SPA'nın, Enerji Bakanlığı kaynaklarına dayandırdığı haberinde de OPEC+ ülkeleriyle koordinasyon halinde günlük petrol üretimini mayıs ayından yıl sonuna kadar 500 bin varil azaltma kararı alındığı aktarıldı.

Ancak Brent petrolün fiyatı, küresel piyasalarda ABD ve AB Merkez Bankalarının toplantıları öncesi belirsizliklerin etkisiyle düşüyor.

Mayıs ayında, Rusya-Ukrayna savaşıyla yükselen petrol fiyatları mart ayından bu yana ilk kez 75 doların altına geriledi.

ABD ve Avrupa'da faiz oranlarının artmaya devam etmesi durumunda küresel ekonomide yavaşlama olacağı endişeleri petrol fiyatları üzerinde baskı kurmaya devam ediyor.

Çin'de ise hükümetin daha fazla ekonomi destek paketi açıklamayacağına dair yapılan haberler fiyatlardaki aşağı yönlü baskıyı destekliyor.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü de düşen petrol fiyatları karşısında yeni önlemler alıyor.

Oksijen’in aktardığına göre, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve aralarında Rusya’nın da bulunduğu müttefikleri haziran ayında yeni bir petrol üretim anlaşması üzerinde uzlaştı ve grubun en büyük üreticisi Suudi Arabistan da temmuz ayında üretimini büyük ölçüde azaltma sözü verdi.

OPEC ayrıca Azerbaycan, Malezya, Brunei ve Meksika ile görüşmeler yaparak petrol fiyatları üzerindeki baskıyı kaldırmak istiyor.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün bu hamlesi önümüzdeki günlerde petrol fiyatlarını yükseltecek gibi görünüyor.