Emperyalistler çekiliyor, Orta Doğu’da yeni bir dönem başlıyor

ABD Başkanı Joe Biden’ın ABD Başkanlığı koltuğuna oturmasının ardından Orta Doğu’da yeni bir dönem başladı. Yemen’deki savaşta koalisyon güçlerine verdiği askeri desteği sonlandıran, İran ile müzakerelere yeniden dönen, Afganistan’dan tamamen çekilen ve Irak’tan çekilme planları üzerinde duran Biden, Orta Doğu’daki dengeleri tamamen değiştirdi.

ABD’nin bölgeden çekilmeye başlaması ile birlikte bölge ülkelerinin kendi aralarındaki sorunlar da çözüme kavuşmaya başladı. Bu süreçte en çok dikkat çeken gelişme, İran ile Suudi Arabistan arasında karşılıklı atılan adımlar oldu. İki ülke temsilcileri birkaç defa Irak’ın başkenti Bağdat’ta gizli bir şekilde bir araya geldi. Daha sonra resmi ağızlardan ise iki ülke ilişkilerinin normalleşme yolunda olduğu belirtildi.

ABD’nin Orta Doğu Politikaları nedeniyle uzun zamandır gergin seyreden İran-Suudi Arabistan ilişkileri, Biden’ın Orta Doğu’dan çekilmesi ile birlikte yeniden normalleşmeye başladı. İran’da yeni göreve gelen Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi de Körfez ile ilişkilerin ilerideki dönemde gelişeceğini söyledi.

İran ile Suudi Arabistan’ın ilişkilerinin normalleşmesi, ilerleyen dönemde tüm bölgeye olumlu yansıyacaktır. Özellikle Yemen’de altı yıldır devam etmekte olan savaş, İran ile Suudi Arabistan arasında olumlu diplomasi yürütülürse sonlanabilir. Ayrıca İran-Suudi Arabistan yakınlaşması, ilerleyen dönemde Suriye’deki çatışmaların da son bulmasına yol açabilir. Bölgenin en önemli aktörlerinden olan iki ülke; Yemen, Suriye, Irak ve Bahreyn gibi ülkelerde yaşanan sorunların çözüme kavuşması için ortak çalışabilir.

TÜRKİYE-BAE İLİŞKİLERİNDE YENİ DÖNEM

ABD’nin Orta Doğu’dan çekildiği bir dönemde yaşanan gelişmelerden bir diğeri ise Türkiye ile BAE ilişkilerinin yeniden normalleşme sürecine girmesi oldu. Mısır’daki olaylar, Katar krizi, Libya sorunu, Fahrettin Paşa açıklaması ve Doğu Akdeniz meselesi nedeniyle uzun yıllardır gergin seyreden Türkiye-BAE ilişkileri, tarafların karşılıklı attıkları adımlar ile yeni bir sürece girdi.

Geçtiğimiz haftalarda BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Şeyh Tahnoun Bin Zayed el Nahyan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yüz yüze bir görüşme gerçekleştirdi. BAE Dışişleri Bakanı Enver Gargaş işe bu görüşmeyi tarihi olarak nitelendirdi.

Görüşmenin ardından açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki ülke arasında geçmişte birtakım sorunların olduğunu ve bu tür sorunların devletler arasında olabileceğini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki ülke arasında gelecek dönemde ekonomik ve ticari iş birliğinin artabileceğine dikkat çekti.

Bu görüşmenin ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed El Nahyan ile telefonda bölgesel meseleleri ele aldı. Tüm bu gelişmeler, Türkiye ile BAE arasında yeni bir dönemin başladığını ve geçmişte yaşanan bazı sorunların çözüme kavuştuğunu gözler önüne serdi. İki ülke arasında önümüzdeki dönemde özellikle ekonomik iş birliğinin gelişmesi ve ticari anlaşmaların artması bekleniyor.

TÜRKİYE-MISIR İLİŞKİLERİ NORMALLEŞTİ

Yaklaşık sekiz yıldır ilişkileri kopuk olan Türkiye ile Mısır, yeniden karşılıklı temaslara başladı. Mısır’ın Doğu Akdeniz’de Türkiye tezlerine onay veren bir harita yayınlaması ile başlayan süreç, daha sonrasında olumlu bir şekilde ilerledi. Ankara’dan bir heyet Mısır’ın başkenti Kahire’ye giderek temaslarda bulundu. Kahire’den de ikili ilişkilerin normalleşme sürecinde olduğuna dair açıklamalar geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da iki ülke arasındaki ilişkilerin yeniden ele alındığına dikkat çekti.

Bölgenin en güçlü ülkelerinden olan Türkiye ile Mısır’ın ilişkilerinde normalleşmesi, önümüzdeki dönemde Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’de yeni bir sayfa açılmasını beraberinde getirebilir. Yunanistan, İsrail ve GKRY gibi ülkeler, Mısır ile Türkiye ilişkilerinin normalleşmesinden ciddi endişe duyuyor. Türkiye, Mısır ile normalleşerek ilişkilerinde yeni bir sayfa açmak ve Yunanistan’ı Doğu Akdeniz’de yalnızlaştırmak istiyor.

SURİYE İLE KÖRFEZ ARASINDA KARŞILIKLI TEMASLAR

2011 yılında başlayan iç savaş sonrasında Beşar Esad’ın neredeyse tüm Arap ülkeleri ile ilişkisi kopmuştu. Suriye’deki muhalif gruplar, özellikle BAE, Katar ve Suudi Arabistan gibi Arap ülkeleri tarafından ekonomik ve askeri olarak desteklendi. Beşar Esad ise Rusya ve İran’dan aldığı destekle koltuğunu korudu ve ülkenin büyük bir çoğunluğunda kontrolü ele geçirdi.

Esad’ın koltuğunda kalıcılığını göstermesi ve Rusya’nın Esad’a olan sınırsız desteği, Körfez ülkelerini yeniden Suriye ile karşılıklı temas kurmaya mecbur bıraktı. Suudi Arabistan ile Suriye arasında diplomatik temaslar yeniden başladı. Geçtiğimiz aylarda Suudi Arabistan’ın Şam’daki Büyükelçiliğini yeniden açacağı gündeme geldi. İlerleyen dönemde iki taraf arasında karşılıklı temasların artması ve ilişkilerin yeniden ele alınması öngörülüyor.

ORTA DOĞU’DA YENİ BİR SAYFA AÇILIYOR

ABD’nin ardından Orta Doğu’da yeni bir dönem başlıyor. Türkiye ile Irak, BAE ile İran ve Suudi Arabistan ile Katar arasında geçmişte yaşanan sorunların çözüme kavuştuğu ve ilişkilerin düzelmeye başladığı görülüyor. İlerleyen dönemde Türkiye ile Suriye arasında da karşılıklı adımların atılması gündeme gelebilir.

ABD’nin bölgeden çıkmasının ardından bölgede yeni ittifaklar kurulabilir. İran, Türkiye, Irak, Mısır ve Suriye gibi ülkelerin ilişkilerini güçlendirmesi ve yeni bir ittifak oluşturması, emperyalist ülkelerin bölgedeki endişesini artırabilir. Uzun yıllar boyunca Orta Doğu'daki ülkelerin kendi aralarındaki çatışmalarından çıkar ve menfaat sağlayan emperyalist ülkeler, bu süreci engellemek için yeni politikalar belirleyebilir.