Pakistan’da halk sandık başında: Ülkenin geleceği için kritik dönemeç

Hüseyin Can TOPKAYA

hıuseyincantopkaya@intell4.com

Pakistan, İmran Han hükümetinin devrildiği Nisan 2022’den bu yana siyasi krizlerle ve güvenlik endişeleriyle karşı karşıya. 

İmran Han’ın 9 Mayıs 2023’te tutuklanması ise ülkedeki tansiyonun daha da yükselmesine ve çeşitli noktalarda protesto gösterilerinin yaşanmasına yol açmıştı.

Pakistan halkı, 336 sandalyeli yeni Ulusal Meclisi seçmek için sandık başında. 

Halk ayrıca, Pakistan Müslüman Birliği-Navaz (PML-N), Pakistan Halk Partisi (PPP) ve Pakistan Adaleti Hareketi (Pakistan Tahrik-i-İnsaf - PTI) ana siyasi partilerinin yarıştığı dört idari yasama meclisini seçmek için de oy kullanacak.

9 Ağustos 2023’te parlamentonun feshedilmesinin ardından ülkede geçici bir hükümet yönetime gelmişti. 

Pakistan’da bir taraftan siyasi krizler devam ederken, bir taraftan ise Belucistan’da isyan hareketleri artıyor. Son zamanlarda yükselen militan saldırılarıyla mücedele eden Pakistan yönetimi, ekonomik sorunlara çözüm bulmak için arayışlarını sürdürüyor. 

BBC Türkçe’de yayımlanan analize göre, Pakistan Talibanı örgütünün saldırıları nedeniyle İslamabad-Kabil hattında da tansiyon yükseliyor. 

Pakistan’ın son dönemde İran ile de ilişkileri olumlu seyretmiyor. İran Pakistan’da terör örgütü olarak kabul ettiği Ceyş el Adl örgütüne yönelik saldırılar düzenlerken; İslamabad ise İran’ın Sistan ve Belucistan eyaletlerindeki ayrılıkçı hareketleri hedef alıyor. Geçtiğimiz haftalarda yaşanan askeri kriz, bölgede iki ülke arasındaki gerilimi yükseltmişti. 

İMRAN HAN TARAFTARLARI TEPKİLİ

Eski Başbakan İmran Han’ın hapiste olması, özellikle PTI’ya destek verenler tarafından çok sert tepki görüyor. Mevcut hükümetin Nisan 2022’den bu yana PTI partisine yönelik baskısı devam ediyor. Ülkede son aylarda siyasetin kutuplaştığı biliniyor. 

Han, görevden alındığı günden bu yana orduya yönelik suçlamalarda bulunuyor. PTI taraftarları ile güvenlik güçleri arasında sık sık çatışma yaşanıyor. Han, geçtiğimiz hafta iki ayrı davada 10 yıl 14 ay hapis cezası almıştı.

Ağustos 2023’ten bu yana cezaevinde bulunan ve seçimlere katılması yasaklanan eski Başbakan Han, Pakistan’da en popüler siyasetçi olarak ön plana çıkıyor. 

İmran Han ve partisi PTI’nın, seçim kampanyası sürecinde birçok engel ve baskıyla karşılaştığı biliniyor. Pakistan’daki PML-N ve PPP gibi siyasi partilerin ise aktif olarak bir kampanya süreci yürüttüğü ve ittifaklar kurmaya çalıştığı belirtiliyor.

BBC’nin aktardığına göre, seçimlerin “adil ve özgür bir şekilde” gerçekleşme olasılığının düşük olduğunu düşünen ve seçimlerin meşruluğundan şüphe eden gözlemciler bulunuyor.

İmran Han’ın seçimlere katılmasının yasaklanması nedeniyle PML-N lideri Navaz Şerif’in seçimleri önde tamamlayacağı öngörülüyor. Şerif daha önce 2013-2017 yılları arasında başbakanlık görevinde bulunmuştu.

Pakistan’da güçlü yapısı ile bilinen ordu ise Nisan 2022’den bu yana PTI ve İmran Han’a yönelik sert bir tavır sergiliyor. Ordu, Navaz Şerif ve PML-N ile yakın ilişkiler içerisinde. 

Siyasi uzmanlara göre PML-N kesin çoğunluğa ulaşamayabilir ve koalisyon kurmak zorunda kalabilir.

PAKİSTAN’I NELER BEKLİYOR?

Pakistan’da seçimler oldukça gergin bir ortamda gerçekleşiyor. Dün iki ayrı bombalı saldırının düzenlediği ülkede bugün halk genel seçimler için sandık başına giderken, hükümet ülkede güvenliği sağlamak amacıyla mobil hizmetleri durdurma kararı aldı.

Ekonomik krizlerden ve siyasi kargaşalardan şikayet eden halk, bir an önce hükümetin kurulmasını ve ülkede istikrarın sağlanmasını istiyor. 

Seçim programlarında ekonomiyi ön plana alan siyasi partiler ise enflasyonu düşüreceklerini dile getiriyor. Önümüzdeki dönemde Pakistan’ı iç ve dış politikada zorlu bir süreç bekliyor.

Pakistan’da Navaz Şerif’in iç politikada özellikle ordu ile yakın ilişkilerinin olduğu biliniyor. Şerif, başbakanlığı döneminde de ABD ve Batı ülkeleri ile yakın ilişkiler kurmuştu. Rusya ve Çin gibi Asya’nın önde gelen güçlerine karşı mesafeli duran Şerif, Orta ve Güney Asya’daki faaliyetlerinde ABD’nin önemli bir müttefiki olmuştu.

İmran Han ise görevde bulunduğu süre içerisinde ABD ve Batı ülkelerine karşı mesafeli yaklaşırken, Çin ve Rusya ile yakın ilişkiler kurmuştu. İmran Han’ın görevde olduğu süre içerisinde Pakistan, Çin’in Kuşak Yol projesinde kritik bir role sahipti. 

İmran Han’ın seçimlere katılmasının yasaklanması Navaz Şerif’i bu seçimlerin favorisi haline getirirken; PML-N’nin iktidara gelmesi halinde Pakistan’ın ABD ve Batı eksenine daha çok kayması bekleniyor. 

Navaz Şerif’in başbakan olması halinde Pakistan’ın; ABD’nin Asya’da Çin’i çevreleme stratejisinde kritik bir rol üstleneceğini söyleyebiliriz. 

Pakistan’ın ilerleyen dönemde dış politikada ilk önceliği, Afganistan ve İran gibi komşularıyla yaşadığı sorunları çözmek olacak. Ancak Hindistan ile yaşanan sorunların çözümü kısa vadede mümkün görünmüyor. 

Hindistan’ın Ağustos 2019’da Cemmu ve Keşmir’in özel statüsünü kaldırmasından bu yana Yeni Delhi-İslamabad hattında ilişkiler olumsuz seyrediyor.