Sırbistan, Macaristan ve Belarus'ta artan Rusya etkisi

Rusya’nın Doğu Avrupa’da iyi ilişkilere sahip olduğu ülkelerin başında Sırbistan geliyor. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırılarını kınayan Belgrad hükümeti, Moskova’ya yönelik uygulanan uluslararası yaptırımlara dahil olmadı.

Avrupa Birliği’ne (AB) üye olmayı bekleyen Sırbistan, 2007 yılında tarafsız ülke olduğunu ilan etti. Bu süreç içerisinde Belgrad, hem Rusya hem de NATO ile askeri tatbikatlar gerçekleştirdi. Sırbistan, Rus gazına bağımlı olması nedeniyle Moskova hükümetiyle iyi ilişkilere sahip. Rusya’nın, 2008 yılında Sırbistan’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı tanımaması ise iki ülkeyi birbirine daha da yakınlaştırdı.

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırılarının başlamasının ardından Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da Moskova’yı destekleyen yürüyüşler gerçekleştirildi. Aynı zamanda Ukrayna krizi sonrası başkent Belgrad'da savaş karşıtı bazı protestolar da düzenlendi.

Belgrad hükümeti, Ukrayna krizinin hemen ardından, “başka bir devlete yaptırım uygulamanın çıkarlarıyla örtüşmediği” gerekçesiyle Moskova’ya karşı önlem almayacağını duyurdu. Bu süre içerisinde Batı ülkeleriyle sık sık diplomatik temas kuran Sırbistan, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Rusya’nın saldırganlığının net bir şekilde kınanmasına katılan ülkelerden biri oldu.

Ukrayna krizinin ardından Batı ülkeleri tarafından Sırbistan’a yoğun diplomatik temaslar gerçekleştirildi. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock’un Belgrad ziyareti sonrası gündeme gelen konulardan biri de; Sırbistan’ın Rusya’ya karşı yaptırımlara dahil olup olmayacağıydı. Ancak Belgrad hükümeti, tüm baskı ve eleştirilere rağmen Rusya’ya yaptırım uygulamadı.

Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesi sonrasında da Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi gerektiği konusunda açıklama yapan Sırbistan, Moskova’ya yönelik herhangi bir yaptırım kararı almamıştı.

Aralık 2008’de Sırbistan Petrol Sanayi Şirketi’nin yüzde 51’inin Rus enerji şirketi Gazprom tarafından satın alınması, iki taraf arasındaki iş birliğini daha da güçlendirdi. Ayrıca aynı tarihte, Güney Akım doğal gaz boru hattının Sırbistan’dan geçmesini de öngören devletlerarası bir anlaşma imzalanmıştı.

Geçtiğimiz günlerde ise Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, üç yıllık yeni bir doğal gaz tedarik sözleşmesi üzerinde anlaşmaya varıldığını duyurdu. AB ülkelerinin tüm baskı ve eleştirilerine rağmen iki ülke arasında bu anlaşmanın yapılması dikkat çekerken; Vucic, detayların Gazprom tarafından belirleneceğini ve doğal gaz fiyatlarının petrol fiyatlarıyla bağlantılı olacağını belirtti.

RUSYA ile BELARUS ARASINDA ASKERİ İŞ BİRLİĞİ GÜÇLENİYOR

Rusya’nın Doğu Avrupa’daki tek müttefiki olan Belarus, Ukrayna krizinin ardından Moskova hükümetine destek veren sınırlı sayıda ülke arasında yer aldı. Avrupa Birliği ve NATO ile ilişkilerinde sorun yaşayan Lukaşenko yönetimi, Rusya ile birçok alanda ilişkilerini güçlendirmek istiyor.

Lukaşenko yönetiminin Ukrayna krizi sonrası Rusya’ya verdiği destek, uluslararası yaptırımların Belarus’a da uygulanmasına yol açtı. Ancak geri adım atmayan Belarus, Moskova ile birlikte askeri tatbikatlar gerçekleştirmeyi sürdürüyor.

Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, mayıs ortalarında yaptığı açıklamada, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın aldıklarını duyurmuştu.

Mülteci krizi nedeniyle sık sık Polonya ile karşı karşıya gelen, geçtiğimiz sene Ryanair yol uçağını zorla başkent Minsk’e indirerek uluslararası alanda yaptırımlara maruz kalan ve AB ile ilişkilerinde sorun yaşayan Belarus; Rusya ile askeri alanda iş birliğini artırarak Avrupa karşısında caydırıcı bir güç elde etmek istiyor.

Rusya ise Aleksandr Lukaşenko’nun iktidardaki koltuğunu sağlama almak ve Belarus’ta askeri nüfuzunu genişletmek istiyor. Lukaşenko’nun düşmesi halinde Batı destekli birinin iktidara geleceğini düşünen Moskova, Doğu Avrupa’daki arka bahçelerini kaybetmek istemiyor.

MACARİSTAN’DA ORBAN KAZANDI, PUTİN TEBRİK ETTİ

Rusya’nın Doğu Avrupa’da güçlü ilişkilere sahip olduğu ülkelerden biri de Macaristan. AB’ye üye olan ve aynı zamanda NATO müttefiki Macaristan, Ukrayna krizi sonrası Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmayan ülkeler arasında yer aldı.

Avrupa Birliği ile ilişkilerinde yıllardır sorun yaşayan ve aşırı sağcılığı nedeniyle sık sık eleştirilere maruz kalan Başbakan Viktor Orban, bu süreç içerisinde Rusya ile enerji ve doğal gaz alanındaki iş birliğini sürdüreceğini açıkladı. AB ülkelerini Macaristan’ın iç işlerine müdahale etmekle suçlayan Orban yönetimi, Rusya’ya yönelik iş birliği mesajları göndermeyi sürdürüyor.

Nisan ayında yapılan seçimlerde muhalefete karşı büyük bir zafer kazanan Viktor Orban, dördüncü kez üst üste başbakan seçildi. Orban’ı ilk kutlayan isimlerden biri de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin oldu. İki lider de; ilerleyen dönemde ikili ilişkilerin geliştirilmesi yönünde mesaj verdi.

Ukrayna krizi sonrası uluslararası alanda yaptırım ve tepkilerle karşı karşıya kalan Rusya; Doğu Avrupa’daki nüfuzunu daha da güçlendirmenin hesaplarını yapıyor. Baltık ve İskandinav ülkelerinin yanı sıra Polonya, Çekya ve Romanya gibi ülkelerden tepki gören Moskova hükümeti; Macaristan, Sırbistan ve Belarus ile siyasi, ekonomik ve askeri ilişkilerini geliştirmek istiyor.