Rusya ile Sırbistan müttefikliği artıyor: Cumhurbaşkanı Vucic, tarafsızlık vurgusu yapıyor

Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başından itibaren Sırbistan’ın kararlı bir tavır almadığı görülüyor. Avrupa Birliği (AB) üyeliğine aday olan Sırbistan sadece Ukrayna’nın egemenliğine saygı duyduğunu belirtmekle yetindi. 

Bölgede etkisini artıran Sırp radikal gruplar ise Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini destekledi ve “Ruslar ve Sırplar kardeştir” sloganlarıyla yürüyüşler düzenledi.

Mart 2022’de Sırbistan’ın başkenti Belgrad'da bir araya gelen aşırı sağcı "Halkın Devriyeleri" adlı grubun destekçileri, Rusya'ya destek sloganları attı.

Cumhurbaşkanlığı binası önünde toplanan grubun temsilcileri, Sırbistan'da seçimlerden sonra Rusya'ya yaptırım kararı alınırsa tekrar gösteri düzenleneceğini ve gösterici sayısının iki kat fazla olacağını açıkladı.

"Halkın Devriyeleri"nin temsilcisi Damnjan Knezevic, "1992'de bize, bugün de Rusya'ya baskı yapmaya çalışanlar bilsin ki Slav ruhunu taşıyanlar için yapılan baskının etkisi, 'okyanustaki bir damla su' gibidir. Rusya'ya ve Belarus'a yaptırım uygulayacak bir Sırp yok" diye konuştu.

Sırbistan Hükümeti, Batı ile ilişkileri koparmamaya çalışırken; Rusya yanlısı destekçi tabanına da hitap etmeye özen gösterdi. Bu nedenle Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırılarını kınayan Belgrad hükümeti, Moskova’ya yönelik uygulanan uluslararası yaptırımlara dahil olmadı. 

İşgal başladıktan yalnızca üç gün sonra Sırbistan, "başka bir devlete yaptırım uygulamanın çıkarlarına uymadığı" gerekçesiyle Rusya'ya karşı önlem almayacağını açıkladı.

Avrupa Birliği’ne (AB) üye olmayı bekleyen Sırbistan, 2007 yılında tarafsız ülke olduğunu ilan etmişti. Bu süreç içerisinde Belgrad, hem Rusya hem de NATO ile askeri tatbikatlar gerçekleştirmişti.

BBC’de yer alan habere göre, 2008 yılında Sırbistan için önemli olan iki olay, Belgrad ve Moskova'yı yakınlaştırdı.

Şubat 2008’de Kosova Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etti ancak Rusya buna kesinlikle karşı olduğunu bildirdi.

Aralık ayında ise Belgrad ve Moskova, Sırbistan Petrol Sanayi Şirketi'nin yüzde 51'inin Rus enerji şirketi Gazprom tarafından satın alınması ve Güney Akım doğal gaz boru hattının Sırbistan'dan geçmesini de öngören devletlerarası bir antlaşma imzaladı.

İHA’da yer alan habere göre yorumcular, anlaşmanın; Rusya'nın Sırbistan'ın en büyük destekçisi olması nedeniyle siyasi nedenlerden kaynaklandığını ifade etti.

2013 yılında iki ülke arasındaki ilişkiler “stratejik ortaklık” düzeyine yükseldi. Sırbistan’ın AB üyelik müzakereleri başlamış olmasına rağmen Belgrad hükümeti, 2014 yılında Kırım’daki referandumu geçersiz sayan BM kararına oy vermedi. Rusya 2014'te Kırım'ı ilhak ettiğinde Sırbistan Rusya'ya yaptırım uygulamayı reddetti.

Mayıs 2022’de ise Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile üç yıllık yeni bir doğal gaz tedarik sözleşmesi üzerinde anlaşmaya varıldığını açıkladı.

Vucic, "Putin görüşmek istediğim herhangi bir şey olursa onu aramamı söyledi" şeklinde konuştu.

Ağustos 2022 tarihinde de Kosova Sırbistan arasında yaşanan gerilimde Rusya, Sırbistan’ı destekledi.

BBC’nin İsrail'de yayımlanan Jerusalem Post gazetesinden aktardığı habere göre, Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, artan gerilimi, Kosova makamları tarafından dayatılan "temelsiz ayrımcı kurallara” bağladı, bunların “Sırpların Kosova’dan sınır dışı edilmesine doğru atılmış bir adım” olduğu değerlendirmesini yaptı.

Sözcü Zaharova, “Rusya; Priştine, ABD ve AB’nin Kosova’daki Sırpların haklarına saygılı olmasını ve kışkırtıcı davranışlardan uzak durmasını talep ediyor. Kosova liderleri Sırpların özgürlüklerine karşı bir saldırıya duyarsız kalmayacağını biliyor ve bu yüzden askeri bir müdahale başlatmak için gerginliği tırmandırıyor” ifadelerini kullandı.

ALMANYA’DAN “TARAFINI SEÇ” UYARISI

Rusya-Ukrayna Savaşıyla birlikte Batı ülkeleri tarafından Sırbistan’a yoğun diplomatik temaslar gerçekleştirildi. 

Mart 2022’de Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock'u Sırbistan'ın başkent Belgrad’da kabul etti. Bakan Baerbock’un Belgrad ziyareti sonrası gündeme gelen konulardan biri de; Sırbistan’ın Rusya’ya karşı yaptırımlara dahil olup olmayacağıydı. Ancak Sırbistan tüm baskı ve eleştirilere rağmen Rusya’ya yaptırım uygulamadı.

Aralık 2022 tarihinde ise Almanya, Sırbistan'ın Avrupa Birliği'ne üye olmayı mı, yoksa Rusya ile ortaklığa girmeyi mi istediğine karar vermesi gerektiğini belirtti.

Berlin'de altı Batı Balkan ülkesinin yakın iş birliğini görüşmek için bir araya geleceği toplantının öncesinde bir açıklama yapan Alman hükümeti temsilcisi "Jeopolitik gelişmeler ışığında bir karar zamanı geldi" diye konuştu.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksander Vucic'in "sarkaç pozisyonunun" farkında olduklarını belirten yetkili, Vucic'in ülkesini AB yönünde ilerletmeye karar vermesi halinde Alman hükümetinin desteğini bulacağını kaydetti ve "Ters yöne gitmek isterse, bunun ters sonuçları olacaktır" uyarısında bulundu.

29 Aralık’ta Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin değerlendirmeler yapan Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandr Vucic, Rusya'nın savaşta yeteneklerini kanıtladığını belirtti.

Rusya-Ukrayna savaşının yakında sona ermeyeceğini savunan Aleksandr Vucic, "Ben ne Rus, ne Ukraynalı, ne de bunlara karışan bir Amerikalı değilim. Hiçbir şey umurumda değil, sadece bu savaşa bir çözüm bulunması gerekiyor" ifadelerini kullandı.

Sırbistan hükümeti hem Batı ile hem de Rusya ile ilişkilerini sürdürmeye devam ediyor. Belgrad dış politikasında; AB, ABD, Rusya ve Çin’e eşit mesafe ilkesiyle hareket ediyor.

Sırbistan konumunu tarafsız bir devlet olarak açıklamayı sürdürüyor.