Arap ülkeleri Beşar Esad ile normalleşiyor: Suriye'nin Arap Birliği'ne katılması gündemde!

Suriye’de başlayan iç savaş nedeniyle ülke şu anda ikiye bölünmüş olsa da bölgede başlayan normalleşme süreçleri, Şam’ı olumlu etkiliyor.

Birleşik Arap Emirlikleri ile ilişkilerini normalleştiren Beşar Esad; Suudi Arabistan, Umman, Sudan ve Mısır ile normalleşiyor.

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), 2011’de başlayan Suriye iç savaşında Esad karşıtı isyancı grupları destekleyen Körfez ülkelerinden biri olmuştu.

BAE, Şam Büyükelçiliğini 2011'in ilk aylarında kapatmış, Şubat 2012'de de Suriye ile diplomatik ilişkilerini kesmişti.

Ancak BAE, savaşta dengelerin değişmesiyle birlikte Beşar Esad ile normalleşme süreci başlattı.

Birleşik Arap Emirlikleri, 2018 yılında savaşın başlamasıyla kapattığı Şam Büyükelçiliğini yeniden açtı. Abu Dabi yönetimi, 2021’de de diplomatlarını Suriye’ye gönderdi.

Geçtiğimiz sene ise Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, BAE’ye resmi ziyarette bulundu. Esad'ın BAE’ye yaptığı bu ziyaret, 2011'de savaşın patlak vermesinden bu yana bir Arap ülkesine yaptığı ilk ziyaret oldu. 

Bu yılın başında da Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, BAE Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid Al Nahyan ile Şam'da görüştü.

SANA’nın aktardığına göre; görüşmede, iki ülke arasındaki “kardeşçe” ilişkilerin yanı sıra ekonomik ve ticari ilişkilerin ilerletilmesi ele alındı.

SANA’da yer alan habere göre; Esad, “Suriye-BAE ilişkilerinin tarihi geçmişine dikkat çekerek eski derinliğine dönmesinin normal olduğunu" söyledi.

Geçtiğimiz ay da Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, resmi ziyaret için Birleşik Arap Emirlikleri’ne gitti. 

BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayed Al Nahyan, yaptığı açıklamada, “BAE'de Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı karşıladım ve iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirmeye yönelik yapıcı görüşmeler gerçekleştirdik. Görüşmemizde aynı zamanda Suriye ile bölgede istikrar ve ilerlemeyi hızlandırmak için iş birliğini artırmanın yollarını ele aldık” ifadelerini kullandı.

SUUDİ ARABİSTAN, SURİYE İLE NORMALLEŞİYOR

Riyad da Şam ile normalleşme adımları atıyor. Suudi Arabistan ve Suriye, diplomatik temsilcilikleri karşılıklı olarak açmaya hazırlanıyor.

Suudi Arabistan devlet televizyonu, iç savaş nedeniyle 10 yıldır kapalı duran büyükelçiliğin yeniden açılması için Beşar Esad ile görüşmelerde bulunulduğunu aktardı.

Suriye ile normalleşme adımları atan ülkeler Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ile sınırlı kalmıyor. Tunus, Cezayir, Umman, Sudan ve Ürdün de Şam ile normalleşiyor.

Şubat 2012'de dönemin geçici Tunus Cumhurbaşkanı Muhammed Munsıf el-Marzuki tarafından askıya alınan Suriye-Tunus ilişkileri 24 Temmuz 2015 yılında başkonsolos atamasıyla yeniden normalleşme yoluna girdi.

AA’da yer alan habere göre; Cezayir Dışişleri Bakanı Ramtan Lamamra, geçtiğimiz yıl 22-26 Temmuz tarihleri arasında Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’un özel temsilcisi olarak Irak ve Suriye’ye ziyaret düzenledi.

Lamamra, gerçekleştirdiği ziyaretin son durağı Şam’da; Beşar Esad’ın Arap Birliği'nde olmamasının ortak Arap çalışmalarına zarar verdiğini söyledi.

Eski Sudan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir de Aralık 2018’de Şam’a kısa bir ziyaret gerçekleştirmiş, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşmüştü. Sudan Cumhurbaşkanı Ömer Hasan el Beşir, yedi yıllık izolasyon sürecinin ardından Suriye’yi ziyaret eden ilk bölge lideri olmuştu. 

Geçtiğimiz ay ise Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdel Fattah Al-Burhan, ülkesinin 6 Şubat’ta meydana gelen depremlerin ardından insani yardım sağlamaya devam etme konusunda istekli olduğunu söyledi. 

El-Burhan, Sudan ile Suriye arasındaki ileri düzeydeki ikili ilişkileri memnuniyetle karşıladığını belirterek, Hartum'un bu bağları güçlendirme ve iki ülke halklarının ortak çıkarlarına hizmet edecek ortak iş birliği perspektiflerini geliştirme konusundaki istekliliğini vurguladı.

Suriye ile ilişkilerini normalleştirmeye başlayan ülkeler arasına Ürdün de katıldı. Ürdün, normalleşme sürecinde Suriye sınır kapısını yeniden açtı.

KAHİRE-ŞAM HATTINDA SON DURUM NE?

Suriye’de iç savaşın başladığı 2011’den bu yana Mısır’dan Şam’a Dışişleri Bakanlığı düzeyinde ilk resmi ziyaret geçtiğimiz 27 Şubat’ta yapılmıştı.

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri, Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen Suriye’ye ziyaret gerçekleştirmiş, mevkidaşı Faysal el-Mikdad ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad tarafından kabul edilmişti.

Geçtiğimiz haftalarda ise Suriye Dışişleri Bakanı Faysal el-Mikdad, 2009’dan bu yana Mısır’a bakanlık düzeyinde ilk resmi ziyareti gerçekleştirdi. 

Bakan Faysal el-Mikdad, Dışişleri Bakanlığında Mısırlı mevkidaşı Samih Şukri ile görüşme düzenledi. İHA’nın aktardığına göre; görüşmede, iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin güçlendirilmesi, bölgesel ve küresel gelişmeler hakkında görüş alışverişinde bulunuldu.

Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Ebu Zeyd, Samih Şukri-Beşar Esad görüşmesini şu ifadelerle değerlendirdi: “Bu görüşmede Suriye Devlet Başkanı’nın Kahire ziyareti konusu gündeme gelmedi ancak diplomatik alanda her ihtimal mümkündür". 

Kahire de Şam’a karşı tutumunu değiştiriyor. Mısır, bölgede siyasi bir çözüm olursa Suriye’ye dış müdahalenin biteceğini açıklıyor.

ESAD, ARAP BİRLİĞİ'NE GERİ Mİ DÖNÜYOR?

Arap Birliği; Mısır, Irak, Ürdün, Lübnan, Suudi Arabistan ve Suriye devletleri tarafından 22 Mart 1945’te kuruldu.

Birliğin amacı; üye devletler arasındaki ekonomik, kültürel, sosyal ve siyasi ilişkileri düzenlemek, bu alanlara yatırım yapmak, bölgede ortaya çıkan sorunları barışçıl yollarla çözmek ve bunlarla birlikte Arap dünyasının çıkarlarını gözeten politikalar üreterek topraklarında sömürgeci faaliyetler yürüten yabancı güçlere karşı birleşik bir Arap gücünü var etmek olarak açıklanıyor.

Birlik, 22 Arap ülkesinin (Suriye dahil) üye olduğu milletlerarası bir örgüt olarak Arap dünyasının önemli kuruluşları arasında bulunuyor.

Ancak Arap Birliği, sivillere karşı uyguladığı şiddet nedeniyle 2011 yılında Suriye’nin üyeliğini dondurarak, yaptırımlar uygulama kararı aldı.

Birlik, Şam’ın üyeliğini askıya alsa da Beşar Esad siyasi olarak yalnız kalmadı. Esad, uluslararası baskıyı Rusya ve İran gibi müttefiklerinin yardımıyla atlattı.

Arap ülkeleri de askeri yönden düşüşüne ihtimal vermedikleri Esad ile normalleşme yoluna gitti.

Geçtiğimiz şubat ayında üst düzey Arap parlamenterlerden oluşan bir heyet, Şam’da Beşar Esad ve Suriyeli milletvekilleri ile bir araya geldi.

Euronews’te yer alan habere göre; Irak, Ürdün, Filistin, Libya, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri meclis başkanlarının yanı sıra Umman ve Lübnan’dan temsilciler, Arap Parlamentolararası Birliği’nden bir heyetin parçası olarak Suriye’ye gitti.

SANA’nın aktardığına göre, Irak Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi, "Suriye olmadan yapamayız. Suriye de geri dönebileceğini umduğumuz Arap ortamı olmadan yapamaz” diyerek yeniden iş birliği mesajı verdi.

Arap ülkelerinin Şam ile attığı normalleşme adımlarının ardından, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın; 19 Mayıs’ta Riyad’da yapılacak Arap Birliği zirvesine davet edilip edilmeyeceği merak konusu oldu.

Sputnik’in aktardığına göre; İngiliz haber ajansı Reuters, Suudi Arabistan’ın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı Arap Birliği zirvesine davet etmeyi planladığını yazdı.

Söz konusu kaynaklar, "Suudi Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan önümüzdeki haftalarda Şam'a giderek 19 Mayıs'ta yapılması planlanan zirve için Esad'a resmi davette bulunacak" iddiasında bulunuyor.

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad zirveye katılırsa, Suriye’nin bölgesel anlamda normalleşmesinde en büyük adım atılmış olacak.

Arap ülkelerinin Şam ile ilişkilerini normalleştirmesi tüm taraflara yarar sağlayabilir. Normalleşme, Arap ülkelerinin birliğini ve bölgesel ticareti yeniden inşa edebilir.