Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Abu Dabi ziyareti neden önemli?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, BAE ziyareti öncesinde, Khaleej Times gazetesinin Türkiye özel eki için bir yazı kaleme aldı. İki ülke arasındaki ilişkilere değinen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye, dış politikada çıkarları ile barış ve istikrar arasında denge kurmaya çalışan nadir ülkelerden birisidir. Türkiye olarak, Birleşik Arap Emirlikleri’nin güvenlik ve istikrarını kendi ülkemizin güvenlik ve istikrarımızdan ayrı görmüyoruz” ifadelerine yer verdi.

İki ülke arasında ilerleyen dönemde iş birliğinin artacağına işaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Önümüzdeki dönemde bu bağlamda iş birliğimizi derinleştirmenin önemine gönülden inanıyoruz” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti, ikili ilişkilerin normalleşmesi için atılan adımların arkasından geldi. İki ülke; Mısır, Libya, Katar, Suriye ve Doğu Akdeniz konularında sorunlar yaşamış ve ilişkileri kopma noktasına gelmişti.

24 Kasım 2021’de BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed Al Nahyan Türkiye’ye gelmiş ve enerji, petrokimya, teknoloji, ulaşım, altyapı, sağlık, finansal hizmet, gıda ve tarım alanlarını kapsayan dokuz yatırım anlaşması imzalanmıştı. Ayrıca söz konusu anlaşmalar için Abu Dabi Kalkınma Holdingi’nden 10 milyar dolarlık fon tahsis edilmişti.

BBC Türkçe’nin aktardığına göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Abu Dabi ziyareti esnasında; Yatırım Alanında İşbirliğine Yönelik Mutabakat Zaptı, Medya ve İletişim Alanlarında İşbirliği Protokolü, Savunma Sanayii İşbirliği Toplantılarının Başlatılmasına İlişkin Niyet Mektubu, Kara ve Deniz Taşımacılığı Alanlarında İşbirliği Mutabakat Muhtırası, Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması Müzakerelerinin Başlatılmasına İlişkin Ortak Bildiri, Tarımsal İşbirliği Mutabakat Zaptı, Sanayi ve İleri Teknolojiler Alanında İşbirliği Mutabakat Muhtırası, Sağlık Alanında İşbirliği Mutabakat Muhtırası, Kültürel Alanda İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı, Gençlik Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Alanına İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı ve Meteoroloji Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı’nın imzalanması bekleniyor.

Türkiye, BAE ile olan ticaret hacminin daha da artmasını hedefliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Khaleej Times gazetesi için kaleme aldığı yazıda da bu konuya dikkat çekti. İki ülke arasında 2019’da 7,3 milyar dolar olan ticaret hacmi, 2020 yılında 8,9 milyar dolara çıkarken; Türkiye, söz konusu rakamın iki katına çıkarılmasını amaçlıyor.

BAE Devlet Başkanı Şeyh Halife bin Zayid Al Nahyan’ın dış politika danışmanı Enver Gargaş, sosyal medya hesabında yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretine değindi. Gargaş, ‘söz konusu ziyaretin bölgenin istikrar ve refahını hedefleyen iş birliği köprülerini güçlendirmeye yönelik BAE’nin eğilimleriyle de uyumlu olduğunu’ söyledi. Ayrıca Gargaş, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Abu Dabi ziyareti sonrası iki ülke arasında yeni ve olumlu bir sayfa açılacağını kaydetti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti öncesi önemli bir diğer gelişme ise ülkenin en yüksek binası olan Burj Halifa’ya Türk bayrağının yansıtılması oldu. Ayrıca binaya Türkçe “hoş geldiniz” şeklinde yazılırken, İstiklal Marşı çalınması dikkat çekti.

TÜRKİYE-BAE İLİŞKİLERİNDE YENİ DÖNEM

İki ülke arasındaki ilişkiler 2013 yılında Mısır’da gerçekleşen siyasi darbenin ardından kopma noktasına geldi. Türkiye, Abdulfettah es-Sisi tarafından gerçekleştirilen darbeye şiddetle karşı çıkarken, BAE ise Mısır’da yönetimin değişmesini olumlu karşıladı.

2016 yılında iki taraf arasında iletişim yeniden başlarken, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilişkiler yeniden soğudu. Ankara, BAE’nin darbe girişiminde önemli bir rol oynadığı iddiaları üzerine Abu Dabi ile diyalog kapısını kapattı.

2017 yılında ise Suudi Arabistan ve BAE başta olmak üzere Körfez ülkeleri Katar’a ambargo uygulamaya başladı. Türkiye, bölgedeki en önemli müttefiklerinden biri olan Katar’a yönelik uygulanan ambargolara karşı çıktı. Suudi Arabistan ve BAE’nin Katar ile olan tüm diplomatik ilişkilerini kesme kararı; Türkiye-Körfez ilişkilerini de olumsuz etkiledi.

İki ülke Libya ve Doğu Akdeniz konularında da birbirinden farklı politikalar izledi. BAE; Doğu Akdeniz’de Yunanistan, GKRY, İsrail, Mısır ve İtalya gibi ülkelerle iş birliği yaparak, Türkiye karşıtı cephenin içerisinde yer aldı. Doğu Akdeniz’e kıyısı bulunmayan BAE, Türkiye karşıtı faaliyetleriyle bölgenin önemli aktörlerinden biri oldu. Abu Dabi hükümeti, Atina ve Lefkoşa ile özellikle savunma alanında önemli anlaşmalar imzaladı.

Libya’da ise Türkiye, Birleşmiş Milletler tarafından meşru olarak tanınan Ulusal Birlik Hükümeti’nin yanında yer alırken; BAE, Tobruk merkezli General Hafter yönetimine destek verdi.

Körfez ülkelerinin Katar’a yönelik ambargoyu 2021 yılında sonlandırması, Ankara ile Kahire arasında atılan normalleşme adımları, Libya’da askeri çatışmaların sonlanması ve sorunların uzun zamandır diplomasiyle çözülmeye çalışılması, iki ülkenin de İsrail ile ilişkilerinde normalleşmeye gitmesi, Türkiye-BAE ilişkilerinde yeni bir sayfa açılmasının önünü açtı.

İlerleyen dönemde başta ekonomi olmak üzere ikili ilişkilerde önemli adımların atılması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Abu Dabi ziyareti, hem Türkiye-BAE hem de Türkiye-Körfez ilişkilerinin geleceği için önemli bir dönemeç olarak görülüyor.