Türkiye-İsrail normalleşmesinde Doğu Akdeniz çıkmazı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Yahudi Toplumu ve İslam Ülkeleri Hahamlar İttifakı Üyelerini Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda kabul ederken, Türkiye-İsrail ilişkileri hakkında önemli açıklamalarda bulundu.

Tüm dünyada hoşgörüsüzlüğün zirveye ulaştığı bir dönemde yapılan toplantıyı son derece önemli bulduğunu belirten Erdoğan, “Özellikle Batılı ülkelerde yükselen İslam düşmanlığı, antisemitizm ve yabancı karşıtlığı ile mücadelede dayanışma içerisinde olmamız gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Orta Doğu’da barış ve istikrar ortamının güçlendirilmesi için de hep birlikte çaba sarf etme çağrısında bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Filistin konusundaki görüş ayrılıklarımıza rağmen, İsrail ile ekonomi, ticaret ve turzm alanındaki ilişkilerimiz, kendi mecrasında ilerlemektedir. İsrail’in barış çabaları bağlamında samimi ve yapıcı bir tutum sergilemesi hiç kuşkusuz normalleşme sürecine katkıda bulunacaktır” şeklinde konuştu.

Kudüs’te tüm inanç gruplarının hassasiyetlerini gözetecek bir çözüm bulunabileceğine inandığını belirten Erdoğan, “Türkiye-İsrail ilişkileri bölgemizin istikrarı ve güvenliği bakımından hayatidir. Tabii bu konuda özellikle sizlerin desteğini önemsiyorum. İş birliğimizi geliştirmeye, yüksek potansiyelimizi daha iyi değerlendirmeye hazırız. Temas ve diyaloğu sürdürmeye önem veriyorum, zira bunun ortak menfaatimize olduğuna inanıyorum” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan kısa bir süre önce de İsrail Cumhurbaşkanı Yitzag Herzog ve Başbakan Naftali Bennett ile de telefonda görüşmüştü.

TÜRKİYE-İSRAİL İLİŞKİLERİNDE FİLİSTİN ÇIKMAZI

Türkiye-İsrail ilişkilerinde yaşanan sorunların merkezinde Kudüs ve Gazze’de meydana gelen olaylar yer alıyor. Ankara, Filistinlilere yönelik sert tavrı ve zaman zaman gerçekleştirdiği müdahaleler nedeniyle İsrail’e tepki gösteriyor.

2010 yılında yaşanan Mavi Marmara olayının ardından iki ülke arasındaki ilişkiler altı yıl boyunca kopmuştu. 2016 yılına gelindiğinde ise iki taraftan ilişkilerin normalleşmesi yönünde karşılıklı adımlar gelmeye başlamıştı.

Ancak 2018 yılında eski ABD Başkanı Donald Trump tarafından Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak tanınması sonrası iki ülke arasındaki gerilim yeniden tırmandı. ABD’nin Kudüs’te büyükelçilik açmasına tepki gösteren Filistinliler, İsrail’in sert müdahalesi ile karşılaştı. İsrail’in orantısız güç kullanımı nedeniyle 60 Filistinli yaşamını yitirdi. Türkiye, yaşanan olaylar nedeniyle İsrail’e tepki gösterirken, büyükelçisini geri çağırma kararı aldı.

Bugün gelinen noktada Ankara hükümeti, Filistin meselesi ile ilgili tavrını koruyor. Ankara hükümeti, İsrail tarafından yapılan müdahaleleri, kullanılan orantısız gücü, Filistinlilere yönelik sert ve şiddetli tavrı kınamayı sürdürüyor. Ankara, Tel Aviv ile normalleşmek için, İsrail’in Filistinlilere yönelik tavrını önemsiyor.

İlerleyen dönemde iki ülke arasında yeni bir sayfa açılabilmesi için İsrail’in Filistinlilere yönelik davranışları da belirleyici olacak. İsrail’in Filistinlilere yönelik orantısız güç kullanımı ve sürekli müdahalede bulunması halinde Türkiye ile normalleşmesi mümkün görünmüyor.

TÜRKİYE-İSRAİL NORMALLEŞMESİ DOĞU AKDENİZ’E NASIL YANSIYACAK?

Türkiye ile İsrail arasında son dönemde ilişkilerin normalleşmesi için önemli adımlar atılıyor. İki ülkeyi yakından ilgilendiren konulardan biri de Doğu Akdeniz meselesi. İsrail; Yunanistan, GKRY, Mısır, BAE ve İtalya gibi ülkelerle birlikte Türkiye karşıtı cephede yer alıyor. GKRY, Mısır ve Yunanistan gibi ülkelerle Doğu Akdeniz konulu anlaşmalar imzalayan İsrail; bölgede Atina hükümetinin tezlerine destek veriyor. İsrail’in, bölgede Türkiye’nin haklarını görmezlikten gelmesi, Ankara hükümeti tarafından tepki çekiyor.

İsrail; ABD, Katar, BAE ve GKRY gibi ülkelerle iş birliği yaparak, Doğu Akdeniz’den çıkartılacak doğalgaz ve enerjiden alacağı payı artırmanın hesaplarını yapıyor. Ayrıca BAE, Bahreyn ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkeleriyle ilişkilerini normalleştirmesi; İsrail’e Doğu Akdeniz meselesinde yeni alanlar açıyor.

Bugün gelinen noktada; Türkiye ile İsrail’in ilişkilerinde normalleşmesi durumunda, Tel Aviv hükümetinin Doğu Akdeniz’deki pozisyonunu değiştirmesi beklenmiyor. Ancak iki ülke arasında yeni bir sayfa açılması halinde, Yunanistan ve GKRY gibi ülkelerin endişeleri artabilir.

Türkiye, bir taraftan BAE ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkeleriyle yeni bir döneme başlarken; bir taraftan ise İsrail ve Mısır ile normalleşiyor. Bu durum, bölgede Yunanistan ve GKRY gibi ülkelerin endişelerinin artmasına yol açıyor.

İlerleyen dönemde Türkiye’nin İsrail, Mısır ve BAE ile ilişkilerini güçlendirmesi; Doğu Akdeniz’deki etki alanının daha da genişlemesine yol açabilir. Ankara hükümeti, bölgedeki tüm ülkelerle ilişkilerini yeniden ele alarak, Doğu Akdeniz’deki pozisyonunu güçlendirmek istiyor. Türkiye’nin bu hamleleri, Doğu Akdeniz’de Yunanistan ve GKRY gibi ülkelerin yeni arayışlar içerisine girmesini beraberinde getirebilir.