Bola Tinubu'dan beklentiler yüksek: Lagos valisiyken yaptıklarını tekrar edebilecek mi?

Nijerya’da seçimlerin galibi Bola Tinubu, göreve geldiği 29 Mayıs 2023 tarihinden beri yaptığı icraatlerle pozitif bir görüntü vermeyi başardı. Lagos eyaletinin valisi olarak başarılı bir süreç geçiren 71 yaşındaki Devlet Başkanının, Afrika’nın en kalabalık ülkesinde var olan sosyal ve ekonomik sorunları düzelterek kalkınmayı ateşleyebileceği ümit ediliyor.

23/06/2023 07:00 Güncelleme: 05/05/2024 18:34

Nijerya’da 2023 seçimlerini kazanan Bola Ahmed Tinubu, devlet geleneği gereği 29 Mayıs’ta gerçekleştirilen yemin töreninin ardından görevi selefi Muhammed Buhari’den devraldı.

Tinubu’nun göreve başladığı ortam, terörizm gibi problemlerin yanında; enflasyon, işsizlik, temel ihtiyaç kaynaklarına erişimsizlik gibi ekonomik problemlerle çalkalanıyordu.

Bir önceki yönetimden farklı bir ekonomi anlayışı benimsediğini belirten Tinubu, ofiste bulunduğu yaklaşık bir aylık sürede bazı keskin dönüşler gerçekleştirdi.

İnsan hakları aktivisti ve siyasetçi Tanko Yakasai, geçtiğimiz hafta Başkan ile gerçekleştirdiği görüşmeden sonra Tinubu ile ilgili açıklamalarda bulundu.

Yakasai, konuşmasında, “Asiwaju'nun Nijerya halkı tarafından bu ülkenin başkanı olarak seçilmesinden dolayı mutluyum. Asiwaju'nun Lagos'ta neler yaptığını gördüm. Lagos gelir ve kalkınma açısından Afrika'daki pek çok ülkeden daha büyük” ifadelerini kullandı.

Yakasai, Tinubu’nun Lagos’taki başarılarını gördükten sonra “Allah’a Asiwaju'yu bu ülkenin başına getirmesi” için dua ettiğini de söyledi.

İnsan hakları aktivisti, Asiwaju’nun başarılı olabilmek için halkın desteğine ihtiyaç duyduğuna da değindi.

“Asiwaju”, Yoruba dilinde “liderlik eden kişi” anlamına geliyor ve Tinubu ülkesinde bu lakapla tanınıyor.

EKONOMİDE 180 DERECELİK DÖNÜŞ MÜ?

Başkanlık döneminin birinci ayını tamamlamak üzere olan Tinubu, görevde 30 günü doldurmadan yatırımcıların ilgisini çekecek hamlelere imza attı.

Bu hamlelerin başında, Nijerya’nın ikili kur sistemini kaldırması geldi. Tinubu’nun “görevi kötüye kullanma” şüphesiyle Merkez Bankası Başkanı Godwin Emefiele’yi açığı almasına takiben yaşanan bu gelişme, Nijerya nairasının devalüasyona uğramasına sebep oldu.

Çift başlı kur rejiminin varlığı, Afrika’nın en büyük ekonomisinde bir döviz kıtlığının oluşmasına ve dolayısıyla yatırımcıların piyasadan para çekememesine neden oluyordu.

Ancak bu devalüasyon, olduğundan fazla değerde tutulan nairayı daha makul bir fiyata çekerek piyasaları rahatlattı.

1 doların 755 nairalık bir değerle zirveyi görmesinin sonrasında kur esnekleşerek 690 naira seviyelerine geldi.

Reuters’ın aktardığına göre; FIM Partners'ın makro strateji başkanı Charlie Robertson, olması gerekenden fazla değerlenen nairanın bu düşüşü yaşamasının elzem olduğunu söyledi.

Robertson, “Bu [devalüasyon], cari işlemler dengesini iyileştirmeli ve uzun vadede yatırım ortamını geliştirmelidir” dedi.

Africanews’in kaynak gösterdiği analistler; döviz kurunun piyasalar tarafından belirlenecek olmasının, ülkedeki para sirkülasyonunu artıracağını ve ekonomiyi dengeye oturtmaya yardımcı olacağını belirtti.

Tinubu, ayrıca ülkede popüler destek gören yakıt sübvansiyonlarını da kesti.

Halkın kısa dönemde bu kesintilerden büyük zarar göreceğinin farkında olduğunu söyleyen Asiwaju, Nijerya’nın ayakları üzerine sağlam basabilmesi için kesintinin gerekli olduğunu vurguladı.

Petrol sübvansiyonları halk için önemli olsa da hükûmete tutarı geçen yıl 10 milyar dolara kadar çıkmıştı ve kamu borçlanmasının artmasına yol açıyordu.

Devlet Başkanı, yakıt sübvansiyonlarından yapılan kesintilerin; eğitim, ulaşım, sağlık, enerji gibi altyapı sektörlerinin geliştirilmesi için gerekli fonların boşa çıkmasını sağlayacağını belirtti.

Halka seslenen Tinubu, “Hükûmetim; ulaşım altyapısı, eğitim, düzenli elektrik tedariki, sağlık hizmetleri ve yaşam kalitesini artıracak diğer kamu hizmetlerine büyük yatırımlar yapmak suretiyle size geri ödemede bulunacak” ifadelerini kullandı.

Uzmanlar, Tinubu’nun bu politikalarının kısa dönemde halk için acılı olacağını ancak uzun dönemde ekonomiyi rayına oturtacağını söylüyor.

Asiwaju ayrıca üniversite okumak isteyen Nijeryalıların faizsiz öğrenim kredisinden yararlanmasını sağlayan bir yasaya da imza attı.

Nijerya Devlet Başkanı’nın politikaları, popülerliğini hızlıca arttırmasını sağladı. Hem halkın hem de piyasaların güveninin bu kadar erken kazanılması, geleceğe umutla bakılabileceğine işaret ediyor.

TRİLYON DOLARLIK EKONOMİ

Nijerya’nın Poliçe Danışma Kurulu, önümüzdeki sekiz yılda Nijerya ekonomisinin 1 trilyon dolarlık hacme ulaşmasını sağlayacak yol haritasını paylaştı.

Geçtiğimiz hafta Ulusal Ekonomik Konsey toplantısında 36 eyalet valisine seslenen Tinubu, “Ekonomimizi büyütme görevi çok büyük ama siz ve ben bu işi istedik. Bunun için kampanya yürüttük, bunun için dans ettik ve hatta bunun için yalvardık, dolayısıyla şikayet etmek için hiçbir nedenimiz yok” dedi.

2021’de 440 milyar dolarlık büyüklüğe sahip olan ekonominin 2030’a kadar 1 trilyon dolara çıkarılması için, gayrisafî millî hasılada yıllık ortalama yüzde 7 büyüme hedeflenecek.

Konsey, 2030 yılına kadar bu hedefe ulaşılması için Federal İç Gelir İdaresi (FIRS), Nijerya Gümrük İdaresi, Nijerya Denizcilik İdaresi ve Güvenlik Ajansı (NIMASA) gibi kilit kurumların; hükûmet adına tüm doğrudan ve dolaylı vergilerin yanı sıra harçları da toplayacak olan Nijerya Gelir Servisi'ne dönüştürüleceğini belirtti.

Ayrıca, Merkez Bankası’na reform yapılması gerektiğine de dikkat çekildi.

Nairanın dolar karşısındaki değerinin 550-600 bandına çekilmesi, politika faizinin yüzde 9’a ayarlanması ve enflasyonun bugünkü yüzde 22,41 seviyesinden yüzde 13’lere indirilmesi de 8 yıllık hedefler arasında.

Ekonomiyi çeşitlendirip ülkeyi bir ticaret merkezi hâline getirmeyi planlayan Asiwaju, çifte kur rejimini ortadan kaldırma hedefini şimdiden gerçekleştirdi bile.

Boko Haram gibi terör örgütleriyle ve petrol hırsızlığıyla mücadele eden ulusal güvenlik sağlama alındığı takdirde, Tinubu’nun planları, Nijerya ekonomisini gelişmiş ülkelerle yarışacak düzeye getirebilir.

Türkiye