Irak’ta Mukteda el Sadr destekçileri güvenlik tehdidi mi oluşturuyor?

Şii lider Mukteda es-Sadr’ın siyasetten tamamen çekildiğini duyurmasının ardından Irak’ın başkenti Bağdat’ta çatışmalar çıktı. Yaşanan olaylarda 30 kişi yaşamını yitirirken, Sadr ‘Şiddete son verin’ çağrısında bulundu. Peki, Irak’ta neler oluyor? Irak’ta iç savaş ihtimali güçleniyor mu?

01/09/2022 07:45 Güncelleme: 10/06/2024 13:39

Irak’ta geçtiğimiz günlerde başkent Bağdat başta olmak üzere ülkenin bazı kesimlerinde çatışmalar patlak verdi. Şii lider ve siyasetin önde gelen isimlerinden Mukteda Sadr, geçen pazartesi günü siyasetten tamamen çekileceğini duyurdu.

Bunun üzerine Sadr’ın destekçileri Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve yabancı misyon temsilciliklerinin bulunduğu Yeşil Bölge’yi işgal girişiminde bulundu. Bölgede yaşanan çatışmalarda havan topu dahil ağır silahların kullanıldığı bildirilirken, hayatını kaybedenlerin sayısının 30’u geçtiği ve yaralı sayısının ise 800’ü aştığı kaydedildi.

Söz konusu çatışmaların, Irak güvenlik güçleri ve onlarla birlikte hareket eden İran yanlısı Haşdi Şabi milisleri ile Sadr hareketine bağlı Saraya Selame (Barış Tugayları) güçleri arasında yaşandığı dile getirildi.

Yaşanan olayların ardından bazı ülkeler diplomatik temsilciliklerindeki personeli bölgeden tahliye etti. Birçok havayolu şirketi ise Bağdat seferlerini iptal etme kararı aldı. Türkiye, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’den taraflara itidal ve şiddetten uzak durma çağrısı geldi.

Dışişleri Bakanlığı Irak’a seyahat uyarısı yayınlarken, İran ise Irak ile olan tüm kara sınırlarının kapatıldığını ve Bağdat uçuşlarının iptal edildiğini duyurdu. Pazartesi akşamı Irak’ın genelinde sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

Konu hakkında açıklamalarda bulunan Mukteda Sadr, tüm destekçilerine “Eve dönün” çağrısında bulundu. Sadr, protestoların devam etmemesi gerektiğini zira barışçıl karakterini yitirdiğini ifade etti. Şii lider, “Iraklı kanı dökmek artık yasaklanmıştır. Oturma eyleminin dahi son bulmasını istiyorum” dedi.

Sadr, yaşanan olaylar nedeniyle Irak halkından özür dilerken, destekçilerine bir saat içinde evlerine dönme çağrısı yaptı. Şii liderin açıklamaları etkili olurken çatışmaların dinmesinin ardından sokağa çıkma yasağının da kaldırıldığı açıklandı.

Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih, protestocuların sokaklardan çekilmesinin ardından yaptığı açıklamada, erken seçim sinyali verdi. Salih, seçimin krizden çıkış anlamına geldiğini belirtti. Salih, “Bu aynı zamanda siyasi ve sosyal istikrarı garanti ediyor ve Irak halkının isteklerine cevap veriyor” ifadelerini kullandı.

Irak’ta Ekim 2021’de gerçekleştirilen genel seçimlerden bu yana hükümet kurulamaması nedeniyle siyasi kriz yaşanıyor. Sadr Hareketi, söz konusu seçimlerde birinci parti olarak mecliste en çok sandalye kazanan parti olmuştu. Ancak hükümeti kurmak için gereken çoğunluğu sağlayamayan Sadr Hareketi, diğer Şii gruplarla müzakereleri reddetti.

Şii lider Mukteda Sadr, tekrar seçime gidilmesini ve meclisin lağvedilmesini talep etti. Mukteda Sadr, her defasında İran destekli siyasi partilerle birlikte hareket etmeyeceğini ve koalisyon hükümeti konusunda görüşmelerde bulunmayacağını açıkladı.

Irak’ı İran ve ABD etkisinden kurtarmak isteyen Sadr, milliyetçi ve ulusalcı bir çizgi üzerinde duruyor. Irak’ın bağımsız bir ülke olması gerektiğini savunan Şii lider, komşu ülkelerin ve ABD’nin Irak’taki nüfuzunu artırmasını istemiyor. Son dönemde dış ülkelerin faaliyetlerinden rahatsız olan Irak halkının belirli kesimleri ise Sadr’ın izlediği politikalara destek veriyor.

Şii lider, İran’ın özellikle Kerbela, Necef ve Bağdat gibi şehirlerde faaliyetlerde bulunmasını ve bu bölgelerde Haşdi Şabi üzerinden nüfuzunu güçlendirmesini istemiyor. İran ise Haşdi Şabi üzerinden Irak’taki siyasi ve askeri nüfuzunu artırmayı planlıyor.

Irak’ta son dönemde meydana gelen olaylar, önümüzdeki dönemde ülkeyi zorlu bir sürecin beklediğini gözler önüne seriyor. Sadr’ın sert çıkışları ve açıklamaları, destekçilerinin hemen harekete geçebildiğini ve meydanları karıştırabildiğini gösterdi. İlerleyen dönemde ülkede erken seçimin gerçekleştirilememesi durumunda, siyasi krizin daha da derinleşmesi bekleniyor.

Irak’ta erken seçimin gerçekleştirilmemesi durumunda, iç savaş yaşanma ihtimali her geçen gün artabilir. Sadr ve destekçilerinin ilerleyen günlerde erken seçim için söylemlerini artırması ve çalışmalarını yoğunlaştırması öngörülüyor. İran destekli Şii partiler ise Tahran hükümeti ile ilişkilerini sürdürmek istiyor.

Türkiye İran İslam Devrimi Amerika Birleşik Devletleri (ABD)