Kafkaslarda Zengezur Koridoru'nun açılması gündemde: Erivan ve Tahran karşı çıkıyor!

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz hafta Nahçıvan’a düzenlediği ziyarette Zengezur Koridoru’nun açılmasının öneminden bahsetmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti sırasında Zengezur ile ilgili yaptığı açıklamalarda İran’ın koridora ilişkin tutumunun değişmekte olduğuna ilişkin verdiği bilgiler dikkat çekti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamada, koridorun Ermenistan’dan geçmemesi hâlinde İran’dan geçeceği ve İran’ın bu gelişme için olumlu sinyaller verdiği bilgileri yer alıyordu.

Ermenistan ve İran, Zengezur Koridoru’nun tesisine karşı çıkan iki Kafkas ülkesi olarak biliniyorlar. Tahran’ın koridor konusundaki tutumunun değişmesi, bölgede gerçekleşecek en önemli gelişmelerden biri olma potansiyeli taşıyor.

NEDEN KARŞI ÇIKIYORLAR?

İki ülkenin kendilerine özgü karşı çıkış sebepleri bulunuyor. Bu nedenlerin en başında, İran’ın Ermenistan’ı desteklemesi geliyor. Azerbaycan ile İsrail arasındaki yakın ilişkilerden rahatsız olan İran, Foreign Policy Association’a yazan Rachel Avraham’a göre dört nedene dayanarak Erivan ile iyi ilişkiler kuruyor: İran cephesinden Azerbaycan’a karşı duyulan korku, Tel Aviv-Bakü arasındaki askeri iş birliği, Türkiye’nin Azerbaycan aracılığıyla bölgede varlığını arttırması ve Ermenistan’ın İran’ın uluslararası imajını artırmada yardımcı bir ülke olarak kullanılması.

Erivan-Tahran hattındaki bu yakınlaşma, Ermenistan’ın kendi çıkarına olarak değerledirmediği olayların İran tarafında da karşılık bulamamasına yol açıyor.

2006’da Tahran yönetimi tarafından kurulan bir düşünce kuruluşu olan Strategic Council on Foreign Relations’daki (SFCR) bir yazıda da Zengezur Koridoru “uluslararası hukuka aykırı bir girişim, İran için bir güvenlik riski ve İslam Cumhuriyeti’nin kırmızı çizgisi” olarak niteleniyor.

Bu tanıma paralel olarak İran’ın resmî haber ajansı Tasnim’de yer alan bir haberde, Yüksek Millî Güvenlik Kurulu Sekreteri Ali Ekber Ahmedian’ın hafta başında Ermeni meslektaşı Armen Grigorian ile Kafkasya’daki gelişmeleri tartıştığı bir görüşmede Zengezur Koridoru’nun “bölgede istikrarsızlığı ve güvensizliği artırabileceğini” söylediği aktarıldı.

Gulf International Forum adlı bir düşünce kuruluşu için bir metin kaleme alan Dr. Umud Shokri, Tahran’ın Zengezur Koridoru projesi ile Türkiye ve İsrail’in bölgeye gireceğini düşündüğünü belirtiyor.

Shokri’nin yazısında ve SCFR’daki metinde göze çarpan ortak noktalar, Tahran’ın Ankara’nın bölgedeki etkinliğinin artmasından endişe duyduğu yönünde oluyor.

Peki Ermenistan neden Zengezur Koridoru’nun açılmasına karşı çıkıyor? The Armenian Mirror-Spectator adlı Ermeni-Amerikan gazetesine yazdığı bir metinde Edmond Azadian, Ermenistan’ın Zengezur Koridoru’nun tesisini “egemenliğine karşı bir hamle ve toprak kaybı” olarak değerlendirdiği belirtiliyor.

Koridorun Ermenistan sınırları içerisinde açılması hâlinde sınır içinde kalan bu bölge özel bir rejimle yönetileceğinden Erivan’ın bölge üzerindeki egemenliği kısıtlanmış oluyor.

Joshua Kucera’nın Radio Free Europe/Radio Liberty’deki yazısında belirttiği üzere, koridorun Ermenistan-İran sınırında yer alıyor olması Erivan ve Tahran için stratejik bir konumun kontrolünün yitirileceği anlamına da geliyor.

Bu faktörlere ek olarak Ermenistan’ın Türkiye ve Azerbaycan ile arasında bulunan tarihi tansiyon da Erivan’ın Zengezur Koridoru’na karşı olmasında etkili bir faktör olabilir.