İran’da ekonomik zorluklar ve yükselen boykot çağrılarının gölgesinde gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin galibi muhafazakâr yargıç İbrahim Reisi oldu. 60 yaşındaki Reisi, İran Cumhurbaşkanı Ruhani’den görevi devralana kadar Yargı Erki Başkanlığı görevinden ayrılmayacak.
İki kızı olan Reisi, Meşhed'de aşırı muhafazakar konuşmaları ve tartışmalı açıklamaları ile tanınan Ahmed Alamolhoda'nın da damadı.
İBRAHİM REİSİ KİMDİR?
İran’ın 8’inci Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 14 Aralık 1960’ta sekizinci imam İmam Rıza’nın türbesine ev sahipliği yaptığı için Şii Müslümanlar tarafından dini bir merkez olarak görülen İran’ın kuzeydoğusundaki Meşhed’de doğdu.
Din adamlarının olduğu bir ailede büyüyen Reisi, 15 yaşındayken Kum’daki ilahiyat okuluna başladı. Burada İran’ın dini lideri Hamaney de dahil olmak üzere birçok önde gelen isimle çalıştı.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında eğitim tartışmaları geldiğinde, ilahiyat eğitiminin yanı sıra hukuk doktorası bulunduğunu söyleyen Reisi, sadece altı sınıflık klasik eğitim aldığı iddialarını reddetti.
İran’da İslam Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1979 devriminden birkaç yıl önce birçok İranlı daha sonra tahttan indirilen Muhammed Rıza Şah Pehlevi’nin yönetiminden memnun değildi.
Bu yıllarda siyasi olarak etkili olduğu öne sürülen Kum’daki okulda ilahiyat eğitimi alan Reisi’nin de Şah’ı sürgüne gönderen ve Dini Lider Humeyni’nin yönetimindeki yeni ruhani teşkilatı kuran bazı olaylara katıldığı iddia ediliyor.
DEVRİMDEN SONRA
Devrimin ardından Reisi, İran'ın güneybatısındaki savcılıkta çalışmaya başladı. Daha sonra altı yıl boyunca birçok alanda yargı sürecine dahil oldu.
1985 yılında savcı yardımcısı olarak atanmasının ardından İran'ın başkenti Tahran'a taşındı. İran-Irak Savaşı'nın sona ermesinden sadece aylar sonra, Rejim muhaliflerinin “ölüm komisyonu” olarak adlandırdığı ve binlerce siyasi mahkumun ortadan kaybolmasını ve gizlice infaz edilmesi kararını veren bir komitede yer aldı.
Yaklaşık 3 bin kişinin idam edildiği dönemde “ölüm komisyonu” denilen 4 kişilik heyette bulunan Reisi, muhalifler tarafından “katliam ayetullahı” olarak adlandırılıyor.
İbrahim Reisi, 1989'da Hamaney'in göreve gelmesinin ardından İran'ın yargı sistemi içinde hızla yükseldi. Tahran’da başsavcı olarak görev yapan Reisi, ardından Genel Teftiş Teşkilatı'na başkanlık etti ve 2014 yılına kadar on yıl boyunca baş adalet yardımcısı olarak görev yaptı.
2014 yılında İran Genel Başsavcılığı görevine atanan Reisi, 2016 yılında İran’ın en büyük ikinci şehri olan Meşhed’de İmam Rıza Türbe ve Külliyesi Vakfı Başkanlığına getirildi. Reisi bu pozisyonda milyarlarca dolarlık varlığı yöneterek dini ve ticari seçkinlerle yakın ilişkiler kurdu.
İran cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ABD ilişkilerine etkisiDünya
Ruhani’ye karşı 2017 yılında cumhurbaşkanı adayı olan Reisi, seçimleri kaybetti.
Kısa bir aradan sonra 2019’da Yargı Erki Başkanlığı’na getirildi.
Reisi, kitlesel infazlardaki rolü ve halk protestolarını bastırması nedeniyle 2019 yılında ABD tarafından yaptırım uygulanan ilk İran Cumhurbaşkanı olacak.
Dini Lider Ayetullah Ali Hamaney gibi, Reisi de siyah sarık takıyor. Bu da onun seyyid olduğunu, yani Hz. Muhammed'in soyundan geldiğini gösteriyor. Aynı zamanda Reisi, Hamanet'in veliahtı olarak da görülüyor.
