Yunanistan-Libya ilişkilerinde General Hafter çıkmazı

Yunanistan ile Libya arasında son dönemde ilişkilerin gerildiği görülüyor. UBH hükümetinin Türkiye ile imzaladığı hidrokarbon anlaşmasına Atina’dan tepki gelmişti. Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ın Libya’ya giderek Bingazi'de General Hafter ile görüşmesi, iki taraf arasında tansiyonu daha da yükseltti. Peki, Libya ile Yunanistan arasında neler oluyor?

Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Libya’nın başkenti Trablus’a gitti ancak uçaktan inmeyi reddetti. Dendias’ın herhangi bir açıklama yapmadan Trablus’u terk etmesi, Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) tarafından sert tepki gördü.

UBH Sözcüsü Muhammed Hammude, konu hakkında yaptığı açıklamada, Dendias’ın tutumuna tepki olarak, Yunanistan’ın Trablus’taki maslahatgüzarının Dışişleri Bakanlığına çağrıldığını söyledi.

Hammude, Libya’nın Atina’daki maslahatgüzarının da istişare için geri çekilmesi kararı alındığını belirtti. UBH Sözcüsü, Dendias’ın söz konusu tutumunun Libya hükümeti tarafından esefle karşılandığını ve bununla ilgili atılacak diğer adımları henüz açıklamayacaklarını ifade etti. 

Yunanistan Dışişleri Bakanı’nın takındığı tutum Libya halkına ve hükümetine hakarettir” şeklinde konuşan Hammude, Dendias’ın uçağının Libya’nın doğusundaki Bingazi kentine gittiğini söyledi.

Libya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada ise “Bu hareketi esefle kınıyoruz. Bakanlığımız, ülkemizin prestijini ve egemenliğini koruyan diplomatik önlemler alacaktır” denildi.

Atina ise Yunanistan Dışişleri Bakanı’nın Trablus’ta Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tanınan UBH hükümetinin üyeleriyle bir araya gelmeme şartıyla, sadece Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ile görüşmek istediğini, Trablus hükümetinin Dışişleri Bakanı Manguş’un kendisini beklediğini öğrenince Menfi ile görüşmesini iptal edip Bingazi’ye geçtiğini kaydetti.

Yunanistan Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Dendias’ın Doğu Libya ziyareti normal seyrinde devam ediyor” denildi.

DENDİAS İLE HAFTER GÖRÜŞTÜ, DİBEYBE’DEN TEPKİ GECİKMEDİ

Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Trablus’ta uçaktan inmeyerek, herhangi bir açıklama yapmadan Bingazi’ye geçti. Dendias, burada ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin lideri General Hafter ile bir araya geldi. 

Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, Dendias’ın Trablus’ta uçaktan inmeyi reddetmesi ve aldığı kararlarla ilgili bir açıklamada bulundu. Dibeybe, Dendias’ın Trablus’ta uçaktan inmeyi reddetmesi ile ilgili olarak, egemenliklerine yönelik eylemlere izin vermeyeceklerini belirtti.

Libya resmi haber ajansı LANA’nın haberine göre, UBH Başbakanı, Atina hükümeti ile diplomatik ilişkilerinin temelinin karşılıklı saygıya dayandığını söyledi. Dibeybe, Libya devletine ve egemenliğine yönelik eylemlere izin vermeyeceğini ifade etti.

Libya Dışişleri Bakanı Necla el-Menguş da Yunan mevkidaşı Dendias’ın uçaktan inmeyi reddetmesinin diplomatik olmayan bir önlem olduğuna dikkat çekti. Menguç, hükümetin, Libya’nın egemenliğiine saygı duymayan herhangi bir ülke ile anlaşmayı reddettiğini ifade etti. 

ATİNA-TRABLUS HATTINDA TÜRKİYE ÇIKMAZI

Yunanistan, Libya’da uzun yıllardır ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin lideri ve birçok dış ülke tarafından desteklenen General Hafter ile birlikte hareket ediyor. Trablus’taki Ulusal Birlik Hükümeti’nin Türkiye ile yakın ilişkilerinden rahatsız olan Atina; General Hafter ve Tobruk’taki diğer önde gelen isimlerle yakın temas içerisinde. 

Atina hükümetinin, Fayiz es-Serrac’ın başbakanlığı döneminde UBH ile hiçbir teması ya da diyaloğu bulunmuyordu. Şubat 2021’de Abdulhamid Dibeybe’nin UBH Başbakanı olmasının ardından Trablus ile Atina arasında yeniden siyasi temaslar başladı. 

Nisan 2021’de Libya’nın başkenti Trablus’a giden Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, burada UBH Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ile görüştü. Miçotakis, bu görüşmede, Trablus’un ardından Bingazi’de de konsolosluk açacaklarını söyledi.

Abdulhamid Dibeybe'nin, “Girit ve Libya arasında deniz yetki alanlarını sınırlandırılması ve münhasır ekonomik bölge konusunda görüşmelerin başlaması için Libya ve Yunanistan arasında ortak komisyon kurmaya hazırız” sözleri, iki taraf arasındaki sorunların çözümü için ortak bir çalışma yürütüldüğünü ve ilişkilerin normalleşmeye başladığını gözler önüne serdi. 

Dibeybe yaptığı açıklamada ayrıca, Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019’da imzalanan Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırasına değinerek, “Türkiye ile münhasır ekonomik bölge belirlenmesi üzerine imzaladığımız anlaşmalar konusuna gelince, her türlü anlaşmanın, uygun çözümler sunmaya katkı sağlaması ve Libya, Türkiye ve Yunanistan’ın haklarının korunmasının önemini vurguluyoruz” ifadelerini kullandı.

Ancak daha sonrasında Libya’da yeniden siyasi krizlerin patlak vermesi, Trablus-Atina hattında diplomatik temasların ve diyaloğun kapanmasını beraberinde getirdi. Ülkede Aralık 2021’de yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri gerçekleştirilemedi. Daha sonrasında ise Tobruk’taki Temsilciler Meclisi, Fethi Başağa’yı başbakan olarak atadığını duyurdu.

UBH Başbakanı Dibeybe söz konusu karara karşı çıkarak, Temsilciler Meclisi’nin meşru olmadığını ve başbakanlık görevinde bulunmaya devam edeceğini duyurdu. Dibeybe, Birleşmiş Milletler’in de Libya’da UBH’yi meşru olarak tanıdığına vurgu yaptı.

Libya’da gelişen son olayların ardından Yunanistan, Tobruk’taki Temsilciler Meclisi ve General Hafter ile siyasi ilişkilerini güçlendirme yoluna gitti. Dibeybe’nin Türkiye ile yakın ilişkilerinden rahatsız olan ve UBH ile Ankara hükümeti arasında yapılan anlaşmalara tepki gösteren Atina; Tobruk ile iş birliğini artırma arayışı içerisine girdi. 

Yunanistan Dışişleri Bakanı’nın Bingazi’de General Hafter ile bir araya gelmesi, Atina hükümetinin Libya’da UBH’yi meşru olarak görmediği mesajını veriyor. Geçtiğimiz aylarda Ankara ile UBH arasında imzalanan hidrokarbon anlaşmasına sert tepki gösteren Yunanistan, Tobruk üzerinden Libya’daki nüfuzunu güçlendirmeye çalışıyor. 

Yunanistan’ın önümüzdeki dönemde Tobruk’taki Temsilciler Meclisi ile Doğu Akdeniz'de deniz yetki alanlarının belirlenmesine yönelik yeni anlaşmalar imzalanması için girişimlerini yoğunlaştırması bekleniyor.