Nijer'de Başkanlık Muhafızlarının gerçekleştirdiği darbe başarıya ulaştı: Durumun geleceği belirsizliğini koruyor

Çarşamba günü geç saatlerde televizyonda konuşan Nijer ordusu görevlileri; Devlet Başkanı Muhammed Bazum ve hükûmetinin görevden alındığını duyurdu. Son 70 yılda yaklaşık 10 kez darbe girişimi yaşanan ülkede, Başkan Bazum’un Niamey’deki Başkanlık Sarayı’nda kendi korumaları tarafından esir tutulduğu, sağlık durumunun iyi olduğu bildirildi. Nijer ordusunun Başkanlık Muhafızlarını desteklediğini açıklamasıyla ülkedeki karmaşa şiddetlendi.

28/07/2023 20:30 Güncelleme: 05/05/2024 18:34

Çarşamba gecesi Albay Amadou Abdramane’ın televizyon kanallarında duyuru yapmasıyla Nijer’de darbe resmen başlamış oldu.

Abdramane’ın açıklamasında, “Savunma ve güvenlik güçleri, fenalaşan güvenlik durumu ve kötü yönetim nedeniyle bildiğiniz rejime son verme kararı aldı” ifadeleri yer aldı.

Gece geç saatlerde yapılan bu duyuruda, ülkede sokağa çıkma yasağı uygulanacağı ve sınırların kapatılacağı da bildirildi.

Başkanlık Muhafızları, Başkanlık Sarayı’nı içinde Muhammed Bazum varken ablukaya aldı.

Başkan ve ailesinin güvende olduğu bildirildi. Darbe duyurusu sırasında, Başkan’ın sağlığına saygılı olunacağı da söylenmişti.

Başkanlık Muhafızlarının lideri ile televizyonda duyuruyu yapan komutanın farklı kişiler olması, operasyonun başında kimin olduğuyla ilgili soru işaretleri oluşmasına sebep oldu.

Bu sırada, Devlet Başkanı Bazum ve hükûmeti, darbeyi reddetti. Buna ek olarak Bazum’un yetkileri devretmeye veya darbeci askerlere isteklerini vermeye yakın olmadığı öğrenildi.

Bazum; Twitter üzerinden yaptığı bir paylaşımda, “Zor elde edilen kazanımlar korunacaktır. Demokrasi ve özgürlüğü seven tüm Nijerliler bunu görecektir” ifadelerini kullandı.

France24’e konuşan Nijer Dışişleri Bakanı Hassoumi Massoudou, Bazum’un “seçilmiş hükûmetin Nijer’deki yasal ve meşru iktidar” olduğunu söylediğini aktardı.

Massoudou ayrıca Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Başkan Vekili olarak; tüm demokratlara ve yurtseverlere, ülkemiz için tüm tehlikeleri taşıyan bu olayı sona erdirmeleri için çağrıda bulunuyorum. Yaşasın demokrasi, yaşasın Nijer” diyerek halkı hareketlenmeye çağırdı.

Bazum’u desteklemek için Başkanlık Sarayı çevresine bir grup göstericinin gittiği, ancak muhafızlardan açılan uyarı ateşi sonucu göstericilerin dağıldığı aktarıldı.

Başkanlık Ofisi’nden yapılan bir açıklamada da ulusal ordunun muhafızlara saldırmaya hazır olduğu bildirildi.

Bazum’a karşı iki yılda gerçekleştirilen ikinci darbe girişiminin başarılı olmasıyla Nijer’de yedinci cumhuriyet dönemi sona erdi.

Muhammed Bazum’a yönelik ilk darbe girişimi; seçimi kazanmasının hemen ardından, Devlet Başkanı olarak yemin etmeden önce gerçekleşmişti.

DARBECİLERE DESTEK ARTIYOR

Nijer ordusunun darbeci muhafızlara destek açıklamasında bulunması ve bu askerlere destek için bir destek gösterisi düzenlenmesiyle birlikte ülkedeki karışıklık yeni bir boyuta evrildi.

Perşembe günü Niamey'de darbe liderlerinin çağrısına uyan yüzlerce kişi, Batı Afrika ülkesinin kötüleşen güvenlik durumu nedeniyle bir darbeyle yönetime el koyduklarını açıklayan askerlere destek vermek için toplandı.

Göstericilerden bazılarının Rus bayrakları sallaması, komşu ülkeler Mali ve Burkina Faso'daki darbelerin ardından düzenlenen benzer gösterileri hatırlattı.

Gösteriye katılan Nijerli siyasetçi Tahirou Guimba, "En önemli şey Nijer'in yeniden kurulması, Nijer'in tam egemenliğine kavuşması, bizim özgür insanlar olmamızdır" dedi.

Ordu ise darbeyi gerçekleştiren askerleri desteklediğine ilişkin duyurusunu sosyal medya üzerinden yaptı.

Paylaşımda yer alan bilgiye göre; ordu, darbeye desteğini “Nijer'de bir kan gölüne yol açabilecek ölümcül bir çatışmayı önleme” çabasıyla gerekçelendirdi.

BATI’NIN SAHEL’DEKİ TEK DOSTU

Darbecilere destek artarken, uluslararası toplum Bazum’a destek vermeye ve darbecileri eylemlerinden vazgeçmeye çağırmaya devam ediyor.

Türkiye, ABD, Birleşmiş Milletler, Fransa, Rusya gibi aktörler; Nijer’deki gelişmeleri endişeyle takip ettiklerine ilişkin duyurular yayımladı.

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’ndan 27 Temmuz’da yayımlanan bir bakanlık duyurusunda, “Nijer’de Silahlı Kuvvetler içerisindeki bir grup tarafından darbe girişiminde bulunularak demokratik seçimlerle iş başına gelen Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’un görevinden alıkonmasını ve tüm demokratik kurumların askıya alınmasını derin endişeyle takip ediyoruz. Dost ve kardeş Nijer’de anayasal düzen ile toplumsal barış ve istikrarın bozulmamasını temenni ediyoruz. Türkiye, içinden geçtiği bu zor dönemde Nijer’in yanında yer almaya devam edecektir” ifadelerine yer verildi.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, ABD'nin Nijer'in demokratik yollarla seçilmiş hükümetini alıkoyma veya işleyişini bozma çabalarını kınadığını, Başkan’ın serbest bırakılması ve şiddetten uzak durulması gerektiğini söyledi.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Doğrudan onu gözaltına alanlara sesleniyorum. Başkan Bazoum'u derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakın. Ülkenin demokratik yönetimini engellemekten vazgeçin ve hukukun üstünlüğüne saygı gösterin” dedi.

Fransa da iktidarı ele geçirmeye yönelik her türlü girişimi kınadı ve Niamey'deki Fransız vatandaşlarına ihtiyatlı davranmalarını tavsiye etti.

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Anne-Claire Legendre, Paris'in durumu dikkatle izlediğini ve "iktidarı zorla ele geçirme girişimlerini kınadığını" söyledi.

AB Dışişleri ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, sosyal medyadan yaptığı bir paylaşımda, "AB, demokrasiyi istikrarsızlaştırmaya ve Nijer'in istikrarını tehdit etmeye yönelik her türlü girişimi kınamaktadır" ifadelerini kullandı.

Bu aktörlerden gelen açıklamalar, Sahel Bölgesi’ndeki dengesizlik ortamının artmasını ve Nijer’deki demokratik işleyişin bozulmasını göz önünde bulunduruyor.

Eski bir Fransız kolonisi olan Nijer’de Bazum, Fransa ile iyi ilişkileri olan bir lider. Bölgede etkisi azalan Paris, Niamey’de Bazum’un bulunmasından faydalanacak.

Yeni yönetimin Batı ülkelerine yönelik tutumu, ülkede ilerleyen zamanlarda kargaşa ortamının alacağı şekilde belirleyici rol oynayacak.

NİJER’DE YENİ LİDER BELLİ OLDU

Al Jazeera’nın haberine göre; Nijer'de Başkanlık Muhafızları’nın lideri Abdourahmane Tchiani, birliğinin demokratik yollarla seçilmiş Devlet Başkanı Mohamed Bazum'u devirmesinden iki gün sonra Batı Afrika ülkesindeki geçiş hükûmetinin başına getirildi.

Duyuru, cuma günü devlet televizyonundan yapıldı ve Tchiani'nin "Ulusal Vatanı Koruma Konseyi Başkanı" olarak atandığı belirtildi.

62 yaşındaki General, televizyonda yaptığı konuşmada, müdahalenin ülkenin "kademeli ve kaçınılmaz çöküşünü" önlemek için gerekli olduğuna değindi.

Bazum'un insanları "her şeyin yolunda gittiğine" ikna etmeye çalıştığını ancak acı gerçeğin bir yığın ölü ve yerinden edilmiş insan, aşağılanmışlık ve hayal kırıklığı olduğunu söyledi.

Tchiani’nin, ülkeyi 2021 yılına kadar yöneten eski Devlet Başkanı Mahamadou Issoufou'nun yakın müttefiki olduğu aktarıldı.

General Tchiani, Mart 2021'de, Bazoum'un yemin etmesinden günler önce gerçekleştirilen darbe girişimine karşı direnişe liderlik ettiği bildiriliyor.

“Darbe kuşağı”nda yer alan Nijer’de, 1960 yılında Fransa’dan bağımsızlığını kazandığından bu yana başarılı olan beşinci darbe gerçekleşti.

Bu darbe; aynı zamanda 2020 yılından beri Burkina Faso, Nijer ve Mali’de gerçekleşen beşinci darbe olarak da kayıtlara geçti.

Sahel Bölgesi’nde artan istikrarsızlık, terör örgütlerinin bölgede konuşlanmasının yolunu açıyor. Vatandaşların güvenliğini sağlayabilecek hükûmetlerin yoksunluğu, aynı zamanda ayrılıkçı isyanlara da zemin hazırlıyor.

Fransa Dünya Mali