Latin Amerika ülkeleri Peru lideri Boluarte'nin meşruluğunu tanımıyor

Eski Peru Devlet Başkanı Pedro Castillo'nun 7 Aralık 2022'de Kongre tarafından görevden alınmasından bu yana Peru, Meksika ve Kolombiya ile diplomatik ilişkilerinde gerginlikler yaşıyor. Peru Kongresi, Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro’dan sonra Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’u ülkede “istenmeyen kişi” ilan etti. Peki, Peru'nun bölge ülkeleriyle ilişkilerinin bozulmasındaki ana etken ne? Latin Amerika ülkeleri Dina Boluarte'nin meşruluğunu neden kabul etmiyor?

23/05/2023 17:00 Güncelleme: 10/06/2024 14:25

Eski Peru Devlet Başkanı Pedro Castillo, hükümeti devirmekle suçladığı Kongre tarafından "kalıcı ahlaki yetersizlik" suçlamasıyla 7 Aralık 2022'de görevinden azledildi.

Kongre'de Castillo'nun görevden azledilmesi kararına gerekçe olarak, "kamu fonksiyonlarını gasbetmeye, devlet yetkilerinin işleyişini engellemeye ve siyasi anayasa tarafından kurulan düzeni ihlal etmeye çalışmak" gösterildi.

Pedro Castillo ise kendisine yönelik suçlamaları kabul etmeyerek, Kongre’nin kendisine darbe yapmak istediğini açıkladı. Ancak Castillo, Kongre’yi feshetme ve ulusal acil durum hükümeti kurma kararının ardından gözaltına alındı.

Daha sonra yardımcısı Dina Boluarte, ülkenin yeni Devlet Başkanı olarak yemin etti.

Halk ise Boluarte’nin devlet başkanlığını tanımadı. Başkent Lima’da Castillo’yu destekleyenler erken seçim talebiyle sokaklara indi. Gösterilerde güvenlik güçleri ile protestocular karşı karşıya geldi. Göstericiler Dina Boluarte’nin istifasını, Kongre’nin kapatılmasını ve erken seçimlerin derhal düzenlenmesini talep etti.

Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte ise istifa etmek yerine polis şiddetiyle ülkedeki gösterileri bastırmaya çalıştı.

11 Aralık 2022'den bu yana düzenlenen gösterilerde 70 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce insan yaralandı. Ülkedeki insan hakları örgütleri eylemlerde ölen 70 kişiden 50’sinin doğrudan güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu gerçekleştiğini iddia etti.

Devlet Başkanı Dina Boluarte ve bakanları hakkında, hükümet karşıtı gösterilerde yaşanan şiddet olayları nedeniyle soykırım suçundan soruşturma açıldı.

Latin Amerika ülkeleri ise Dina Boluarte’nin meşruluğunu sorgulamaya başladı. Ancak tüm bu yaşanan olaylar Boluarte’ye geri adım attırmadı.

Devlet Başkanlığı görevinde direnen Dina Boluarte istifa etmedi. Bu durumun sonucunda da Peru’nun bölge ülkeleriyle olan diplomatik ilişkilerinde gerginlikler yaşandı.

Peru, 26 Ocak’ta Honduras’taki Büyükelçisini, 24 Şubat’ta Meksika’daki Büyükelçisini, 30 Mart’ta ise Kolombiya’daki Büyükelçisini iç işlerine müdahale edildiğini öne sürerek süresiz olarak geri çekti.

PERU, GUSTAVA PETRO’YU İSTENMEYEN KİŞİ İLAN ETTİ

Peru Kongresi geçtiğimiz şubat ayında ise polise yönelik ifadeleri nedeniyle Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro'yu ülkede "istenmeyen kişi" ilan etti.

Cumhuriyet Kongresi Genel Kurulunda yapılan oylamada, önerge 72 lehte, 29 aleyhte ve 7 çekimser oyla kabul edildi.

Kararın ardından yapılan açıklamada, “Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro'nun, Peru Ulusal Polisimize yönelik suç teşkil eden açıklamaları reddedildi ve onun istenmeyen kişi ilan etmeyi öneren 5607 sayılı önerge onaylandı” ifadelerine yer verildi.

Cumhurbaşkanı Gustava Petro, 12 Şubat’taki açıklamasında, Peruda devam eden hükümet karşıtı protestolara değinerek, “Peru'da, (Polisin göstericilere müdahalesi) Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi çiğnenerek kendi halklarına karşı Naziler gibi yürüyorlar” ifadelerini kullanmıştı.

KONGRE, MEKSİKA DEVLET BAŞKANINI İSTENMEYEN KİŞİ İLAN ETTİ

Peru Kongresi, Gustava Petro’dan sonra ülkenin içişlerine karıştığını öne sürdüğü Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador'u da ülkede "istenmeyen kişi" ilan etti.

Peru Kongresi Dış ilişkiler Komisyonu’ndan yapılan oylamada karar 11 kabul, 1 ret ve 3 çekimser oy ile kabul edildi.

Lopez Obrador’un Peru’ya yönelik son zamanlardaki açıklamalarını ‘kabul edilemez’ olduğunu vurgulayan kongre üyesi Patricia Chirinos, Meksika’nın uluslararası hukuku ihlal ettiğini söyledi.

Chirinos, Lopez Obrador’u ülkenin içişlerine müdahale etmekle suçlayarak, “Meksika Devlet Başkanının sözleri, Perulularla alay etmek ve ülkeyi bölmek anlamına geliyor” dedi.

Ulusal Saray’da 15 Mayıs’taki açıklamasında Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte’yi eleştiren Lopez Obrador, eski Devlet Başkanı Pedro Castillo’nun haksız yere hapiste tutulduğunu ve Boluarte’nin ise Castillo’nun görevini gasp ettiğini söylemişti.

Lopez Obrador, Castillo’nun özgür ve demokratik seçimleri kazandığını belirterek, “Hanımefendi (Boluarte) benden bahsetmiş, ben de ona Castillo’yu bırakması gerektiğini hatırlattım. Alçakgönüllü bir insan olduğu için Castillo’yu hapse attılar. Ülkede ırkçılık ve ayrımcılık hüküm sürüyor” demişti.

Her fırsatta Peru’nun mevcut hükümetinin yasal ve meşru olmadığını savunan Lopez Obrador, kendilerinin yürüttüğü Pasifik İttifakı dönem başkanlığını Peru’ya devretmeyeceklerini açıklamıştı.

“BU ÜLKENİN POLİTİK EKONOMİK ELİTLERİ YÖNETENİ KABUL ETMEDİ”

Aralık 2022 tarihinde ise Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador; Kongre'yi feshetme ve ulusal acil durum hükümeti kurma kararı nedeniyle polis tarafından gözaltına alınan, ardından Kongre tarafından "kalıcı ahlaki yetersizlik" suçlamasıyla görevinden azledilen eski Peru Devlet Başkanı Pedro Castillo'nun, Meksika'ya sığınma talebinde bulunduğunu duyurmuştu.

Obrador, Castillo'nun kendisini arayarak sığınma isteğini ilettiğini dile getirerek, "Sığınma geleneğimize uygun olarak büyükelçiliğin açılması için talimat verdim ancak kısa süre sonra polis ve vatandaşlar büyükelçiliğin etrafını sardı. Sanırım onu gözaltına aldıklarında dışarı bile çıkamadı” ifadelerini kullanmıştı.

Meksika Devlet Başkanı Obrador, "Evet, olanlardan dolayı çok üzgünüz çünkü yasal ve meşru şekilde kazandığı başkanlığından bu yana sürekli olarak çatışmaya ve zorbalığa maruz kaldı. Hasımları, yani bu ülkenin politik ekonomik elitleri, yöneteni kabul etmedi” diye konuşmuştu.

AA'nın haberine göre; Obrador, Peru'da yaşananlardan ders çıkarılması gerektiğini vurgulayarak, "Bunlar yumuşak darbelerdir, artık askeri müdahale değil, oligarklar tarafından yönetilen enformasyon medyasının kontrolündedir. Yasal olarak oluşturulmuş otoritelerdir" değerlendirmesinde bulunmuştu.

Eski Peru Devlet Başkanı Pedro Castillo’nun Peru Kongresi tarafından görevinden azledilmesinin ardından Kolombiya, Meksika ve Honduras, Dina Boluarte yönetimini sert ifadelerle eleştirmeye başladı.

Meksika, Peru Kongresi’nin Pedro Castillo’nun yasa dışı ve antidemokratik şekilde görevden alındığını gerekçe göstererek, mevcut Peru hükümetinin meşruluğunu tanımıyor.

Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador, Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte’yi 'gaspçı', Castillo’yu ise bir 'darbe kurbanı' olarak tanımlıyor.

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro ise Peru mevcut yönetimini eleştirerek, "Burası Kolombiya, Peru'da yaşanılanlar burada olmaz. Burada demokrasi, adalet ve barışa doğru kararlı adımlar atılır” açıklamasında bulunuyor.

Peru hükümeti ise Dina Boluarte'yi eleştiren Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador ve Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro'ya tepki gösteriyor.

Peru Dışişleri Bakanı Ana Cecilia Gervasi, Meksika ve Kolombiya’nın kendilerine yönelik açıklamalarının bölgedeki demokratik ülke ve değerlerle uyuşmadığını söylüyor.

İlerleyen günlerde Dina Boluarte’nin meşruluğunu tanımayan Latin Amerika ülkelerinde artış yaşanabilir.

Latin Amerika ülkelerinin Peru’nun meşruluğunu sorgulaması ise ülkenin uluslararası arenadaki tanınırlılığına gölge düşürebilir.

Dina Boluarte bölge ülkeleriyle diplomatik ilişkilerini geliştirme yoluna gitmeli ve meşruluğunu kabul ettirmeli. Yoksa Latin Amerika ülkeleri Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte’yi istenmeyen kişi ilan edip; ülkeyle olan ticari, ekonomik ve diplomatik ilişkilerini kesebilir.

Türkiye