Rusya'da darbe girişimi: “Dış düşmanlarımız birliğimizi yok etmeye çalışıyor”

Rus ordusunun kamplarını vurduğunu iddia eden Rusya’nın paralı askeri gücü Wagner’in lideri Yevgeni Prigojin isyan başlattı. Prigojin, tek kurşun atmadan Rostov'u aldıklarını ve Moskova'ya doğru ilerlediklerini söylerken; Rusya hükümeti, Moskova'ya giden yolları, hendek kazıp kamyonlar ile kapatarak ilerleyişi durdurmaya çalıştı. Ancak Prigojin daha sonrasında Wagner birliklerine, "kan dökülme tehdidi" nedeniyle üslere geri dönüp bekleme emri verdi. Peki, Rusya ile Wagner nasıl bu hale geldi?

Rusya’nın paralı askerlik şirketi Wagner Grubu, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in fiili özel ordusu olarak tanımlanıyor. Grubun sahibi, Putin’e yakınlığıyla bilinen Yevgeni Prigojin.  
 
Yevgeni Prigojin aylarca Rusya’nın Ukrayna’daki işgalinde önemli bir rol oynadı. 
 
Ancak Donetsk bölgesindeki Soledar’ın ele geçirilmesinin ardından Savunma Bakanlığı ve Wagner Grubu arasında bunun kimin başarısı olduğu konusunda anlaşmazlık yaşandı. 

Prigojin, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rusya Genelkurmay Başkanı General Valery Gerasimov’u, Wagner’i Ukrayna’da desteklemedikleri gerekçesiyle "vatan hainliğiyle" suçladı. 

Wagner’den oldukları iddia edilen bir grup asker de Rusya Genelkurmay Başkanı General Valery Gerasimov’u mühimmat sağlamadığı gerekçesiyle hedef aldı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise Gerasimov’u Ukrayna’daki kuvvetlerin başına getirdi. 
 
Geçtiğimiz ay ikmal yetersizliği nedeniyle Rus yetkilileri ağır bir dille eleştiren Wagner'in lideri Yevgeni Prigojin, Telegram kanalında yayınladığı mesajında, "Askeri operasyonlara devam etmek için ihtiyaç duyduğumuz kadar mühimmat ve silah sözü aldık. Düşmanın ikmalimizi kesmesini önlemek için gereken her şeyin konuşlandırılacağı sözü verildi" dedi.
 
Ancak Prigojin dün Savunma Bakanı Sergey Şoygu'yu, ordu birliklerinin Rusya adına savaştığı Ukrayna'daki Wagner üslerine roket saldırısı emri vermekle suçladığı bir video ve ses kaydı yayınladı.  
 
Yevgeni Prigojin birliklerinin silahlı bir ayaklanmayla Şoygu'yu cezalandıracağını belirterek Rus ordusunu da kendilerine karşı direniş göstermemeye çağırdı. 
 
Prigojin, "Bu bir askeri darbe değil, bir adalet yürüyüşüdür" dedi. 

PUTİN’DEN WAGNER KRİZİ HAKKINDA İLK AÇIKLAMA 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus paralı özel güvenlik şirketi Wagner'in kurucusu Yevgeni Prigojin'in, "silahlı ayaklanma" çağrılarına ilişkin açıklamalarda bulundu. 
 
Wagner ayaklanmasının ardından kameralar karşısına geçen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Her şeyi kenara bırakıp birlik içinde olmalıyız. Dış düşmanlarımız birliğimizi yok etmeye çalışıyor" dedi. 


 
Putin, Wagner krizine ilişkin yaptığı ilk açıklamada: 
 
“Aldatma ve tehditlerle silahlı isyan yoluna itilen Ruslara, orduya ve kolluk kuvvetlerine sesleniyorum. Batı’nın tüm askeri ve ekonomik makinesi bize yönelmiş durumda. Egemenliğimiz için savaşıyoruz. Rusya olma ve Rusya kalma hakkı için. 
 
Bu savaş tüm güçlerin birliğini gerektirir. Bizi zayıflatan her şey bir kenara atılmalı.  
 
Anayasal düzeni, vatandaşların yaşam ve özgürlüklerini korumak için her şeyi yapacağım. Vatandaşlarına silah çekenler Rusya’ya ihanet etmişlerdir ve bunun hesabını vereceklerdir. 
Bir Rusya vatandaşı olarak ülkeyi savunmak için her şeyi yapacağım, kararlı adımlar atılacak, zor olacak. 

İhanet yoluna bilinçli olarak giren herkes, kaçınılmaz bir şekilde cezalandırılacaktır. Silahlı kuvvetler gerekli emirleri aldı” ifadelerini kullandı. 

Wagner lideri Prigojin ise Putin'e "beni hain ilan ederek büyük bir hata yaptı" yanıtını verirken "teslim olmak niyetinde değiliz" dedi. 
 
Kendisinin ve askerlerinin Putin’in emriyle hareket edip silah bırakmayacağını kaydeden Prigojin, “Ülkemizin artık yolsuzluk, yalanlar ve bürokrasiyle yaşamasını istemiyoruz” diye konuştu. 

ÜLKELER RUSYA’DAKİ DURUM KARŞISINDA NE YAPTI? 

Rusya’daki Wagner isyanına ilişkin sosyal medya hesabından açıklama yapan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya'nın Ukrayna topraklarına saldırdığı sürece daha çok kaos ve acıyla karşı karşıya kalacağını belirterek, “Rusya, zayıflığını ve hükümetin aptallığını gizlemek için uzun süre propaganda yaptı. Ve şimdi o kadar çok kaos var ki hiçbir yalan bunu gizleyemez” dedi.
 
Zelenski, “Rusya’nın tam ölçekli bir zayıflık yaşadığı” yorumunu yaparak, Ukrayna’nın Avrupa'yı Rusya’nın kaosundan koruyabileceğini savundu. 

İran, Wagner paralı asker grubunun Rus yönetimine karşı başlattığı ayaklanmayı Rusya'nın iç işleri olarak kabul ettiklerini ve Rusya'da hukukun üstünlüğünü destekleyeceklerini kaydetti. 
 
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, Rusya'da yaşananları bu ülkenin iç meselesi şeklinde değerlendirerek, "İran, Rusya Federasyonu'nda hukukun üstünlüğünü desteklemektedir" ifadelerini kullandı. 
 
Rusya lideri Putin, silahlı isyan girişimiyle bağlantılı olarak ülkedeki durum hakkında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a telefonda bilgi verdi.    
 
Cumhurbaşkanı Erdoğan, telefonda görüştüğü Rusya lideri Putin'e, Rusya'da yaşananların en kısa sürede suhuletle çözülmesi için Türkiye'nin üzerine düşeni yapmaya hazır olduğunu ifade etti.  

Beyaz Saray’dan ise "durumu takip ediyoruz, müttefiklerimizle istişaredeyiz" şeklinde kısa bir açıklama geldi. 

ABD Başkanı Joe Biden daha sonra da; Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ile telefonda Rusya’daki durumu görüştü. 
 
Rusya Araştırmaları Enstitüsü’nün aktardığına göre; Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko da Yevgeni Prigojin ile görüştü.

Lukaşenko, Prigojin’in “silahlı kişilerin Rusya topraklarındaki hareketini durdurmayı ve gerginliği azaltmak için daha fazla adım atmayı” kabul ettiğini söyledi. 

RUSYA’DA NELER OLDU? 

Rus paralı asker grubu Wagner’in kurucusu Yevgeni Prigojin Rus ordusunu Wagner’e saldırmakla suçlayıp yanıt vermek için harekete geçtiklerini duyurdu. 
 
Savunma Bakanı ile Genelkurmay Başkanı’nı Rostav’a çağıran Prigojin, gelmedikleri takdirde güçleriyle birlikte Moskova’ya yürüyeceğini, karşısına çıkan her şeyi yok edeceğini bildirdi. 


 
Prigojin’in bu açıklamalarından sonra Kremlin harekete geçti. Moskova şehir birliklerine askeri birlikler konuşlandırıldı. Ancak birliklerin sayısının oldukça az olması nedeniyle askeri öğrenciler de göreve çağrıldı. 
 
Çok sayıda kamyon Moskova’ya giden yolları kapattı. 
 
Putin, sıkıyönetim ihlali nedeniyle 30 gün tutukluluğa izin veren bir yasa imzaladı.  
 
Rus lider, hükümlülerin sözleşme kapsamında askere alınmalarına yönelik de bir yasa imzaladı.

Eski Rusya Devlet Başkanı Medvedev ise “Nükleer silahlarımız haydutların eline geçerse tüm dünya felaketin eşiğine sürüklenir” açıklamasını yaptı. 

Rusya Devlet Başkanı Putin'e en yakın isimlerden biri olan ve Ukrayna’daki savaşa da asker gönderen Çeçen lider Ramazan Kadirov, “Wagner’i ezmek için yardıma hazırız” diyerek Moskova'ya desteğini duyurdu.

Daha sonrasında ise Yevgeni Prigojin’in, Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun Rusya’da gerilimi azaltma önerisini kabul ettiği bildirildi. 

Wagner lideri Prigojin, “PMC Wagner’i dağıtacaklardı, 23 Haziran’da Adalet Yürüyüşü’ne çıktık. Moskova’dan yaklaşık 200 kilometre uzağa bir günde yürüdük. Bu süre içinde savaşçılarımızın bir damla kanını akıtmadık. Artık kanın döküleceği an geldi. Bu nedenle taraflardan birinin Rus kanını dökmesinin sorumluluğunu anlayarak, konvoylarımızı geri çeviriyor ve plana göre üslerimize gidiyoruz” diyerek geri çekildiklerini duyurdu. 

Siviller de geri çekilen Wagner askerlerini alkışladı. 
 
Rus kaynakların iddialarına göre; bundan sonra Prigojin aleyhindeki ceza davası düşürülecek, PMC Wagner savaşçıları yasal dokunulmazlık alacak.

Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun Putin ile Wagner arasında ara buluculuk yapması Rusya’daki darbe girişimini şimdilik sonlandırdı. 
 
Ancak Prigojin’in, Rus ordusu karşısında oldukça güçlendiği görülüyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e başkaldıracak kadar ileri giden Yevgeni Prigojin’i yok etmek artık daha zor olacak.

Rusya’daki siyasi dengelerin değişmemesi için Putin’in en kısa sürede Wagner’e karşı yeni önlemler alması gerekiyor. Çünkü Rusya devleti tarafından kurulan ve tüm lojistiği devlet tarafından sağlanan Wagner, dün Putin yönetimine karşı savaş açtı. 

Rusya’nın devlet destekli paramiliter karteli olarak değerlendirilen Wagner, hem sivil halkın hem de Rus ordusunda görev yapan bazı askerlerin desteğini almayı başardı. 
 
Ülkede yaşanan darbe girişimi, Rusya-Ukrayna savaşında ise Moskova’nın elini zayıflattı. 
 
Rusya Dışişleri Bakanlığı Batı’ya paramiliter Wagner grubu lideri Yevgeni Prigojin’in başlattığı isyandan yararlanmaya kalkışmaması uyarısı yaptı. 

Euronews’in aktardığına göre; Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Batılı ülkeleri, Rusya’daki iç durumu Rusofobik hedeflerine ulaşmak için kullanmaya yönelik en ufak bir imaya karşı bile uyarıyoruz” denildi. 
 
Wagner’in yöneticisi Prigojin’in isyanı bitti ancak Rusya-Ukrayna savaşı hala devam ediyor.

Uzmanlar, cephenin Kırım ve Donbas odaklı küçültülebileceğini ve Rusya’nın kendi içerisinde güçlenmeye odaklanacağını öngörüyor.