Sudan'da askeri güçler birbirleriyle çatışıyor: Dünya, ateşkes çağrısı yapıyor

Sudan’da Aralık 2018’de başlayan ve 2019’da Ömer el-Beşir rejimini deviren kitlesel halk protestolarını bastırmak için yönetime el koyan ordu, ülkeyi iç savaşın eşiğine getirdi. Sudan’ın başkenti Hartum ve çeşitli şehirlerinde, Sudan ordusu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında silahlı çatışmalar başladı. İki general arasındaki iktidar mücadelesinde çıkan çatışmalarda şu ana kadar 83 kişi hayatını kaybetti.

17/04/2023 15:30 Güncelleme: 10/06/2024 14:26

Sudan’da ordu Nisan 2019’da, 30 yıllık Ömer el-Beşir dönemini sona erdirmek için yönetime el koydu. Sonrasında kurulan asker-sivil ortak geçici hükümetleri ise derin anlaşmazlıklar nedeniyle kalıcı olamadı.

Sudan ordusu güvenlik gerekçesiyle 25 Ekim 2021’de sivil yönetime el koyarak olağanüstü hal ilan etti.

2021’deki darbeden itibaren de ülke, generaller konseyi tarafından yönetiliyor.

Abdülfettah el-Burhan ülkenin Devlet Başkanı konumunda ve ordu onun elinde.

El-Burhan’ın yardımcısı da Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) lideri General Muhammed Hamdan Dagalo.

Hamdan Dagalo’nun da kendisine ait bir ordusu var. BBC’nin aktardığına göre; Hızlı Destek Kuvvetleri, neredeyse ülkenin asıl ordusu kadar büyük.

HDK’nin, Yemen ve Libya’daki çatışmalara müdahale edebilen, Sudan’ın altın madenlerinin önemli bir kısmını kontrol edebilen bir gücü bulunuyor.

Hartum’un yönetiminde iki farklı orduyu komuta eden iki generalin olması, ülkede büyük bir iç karışıklık beklenmesine neden oluyordu.

Geçtiğimiz aylarda da beklenen oldu. Ordu ile HDK, ülkenin gittiği yön ve sivil yönetime geçiş süreci konusunda fikir ayrılığına düştü.

Ordu ile HDK arasında, "HDK'nin tamamen orduya katılmasını" öngören askeri güvenlik reformu konusunda yaşanan anlaşmazlık, 15 Nisan'da sıcak çatışmaya dönüştü.

KENDİ ARALARINDA SAVAŞAN DARBECİLER 83 KİŞİYİ ÖLDÜRDÜ

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Sudan’da ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri arasında 15 Nisan’da başlayan çatışmalarda 83 kişinin öldüğünü ve bin 126 kişinin yaralandığını bildirdi.

DSÖ tarafından yapılan açıklamada, “15 Nisan'dan bu yana Hartum, Güney Kurdufan, Kuzey Darfur ve Kuzey eyaletleri ile değişik bölgelerdeki çatışmalarda en az 83 kişi öldü, bin 126 kişi yaralandı. En şiddetli çatışmalar Hartum'da yaşanıyor” denildi.

Euronews’te yer alan habere göre; DSÖ, çatışmanın taraflarını, sağlık hizmetlerinin yerine getirilmesinde tarafsızlığa saygı göstermeye ve çatışmalarda yaralananların sağlık tesislerine sınırsız erişimini garanti etmeye çağırdı.

Dünya Sağlık Örgütü, tüm taraflara uluslararası insani hukuk kapsamındaki yaralıları, hastaları, sivilleri sağlık çalışanlarını, ambulansları ve sağlık tesislerini koruma yükümlülüklerini anımsattı.

ARAP BİRLİĞİ’NDEN SUDAN’A ÇAĞRI

Arap Birliği, Sudan’da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmaların acilen durdurulması çağrısı yaptı. Birlik ayrıca krizin çözümü için ara buluculuk teklifinde bulundu.

Arap Birliği Konseyinin Mısır ve Suudi Arabistan’ın çağrısı üzerine Sudan’daki olayları görüşmek üzere daimi temsilciler düzeyinde yaptığı toplantının kapanış bildirisi yayımlandı.

Bildiride, "Sudan'daki taraflara tüm silahlı çatışmaların derhal durdurulması ve krizin çözümü için barışçıl sürece ivedilikle dönülmesi" gerektiği vurgulandı.

Arap Birliğinin, Sudan'daki krizin, sürdürülebilir ve halkının çıkarları doğrultusunda sonlandırılmasına yardımcı olmak için her türlü çabayı göstermeye hazır olduğu teyit edildi.

Bildiride ayrıca, Arap ülkelerinin Hartum’daki büyükelçilerine, “tüm taraflarla temasa geçerek ülkede istikrarın yeniden sağlanmasına katkı sağlamak için harekete geçmeleri” çağrısı yapıldı.

BM’DEN, DİYALOĞA DÖNÜN ÇAĞRISI

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de Sudan’da ordu ile HDK arasındaki çatışmaların yatıştırılması için görüşmeler gerçekleştirip taraflara “diyaloğa dönün” çağrısı yaptı.

BM Genel Sekreterliği Sözcülüğünden yapılan açıklamada; Guterres’in, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ve Afrika Birliği (AfB) Komisyonu Başkanı Musa Faki Muhammed ile çatışmaların nasıl yatıştırılabileceğini görüştüğü belirtildi.

Guterres’in ayrıca, Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Abdülfettah el-Burhan ve HDK Komutanı Muhammed Hamdan Dagalu ile de görüşerek, taraflara şiddete son verilmesi ve diyaloğa geri dönülmesi çağrısında bulunduğu bildirildi.

Sudan’da ordu ile HDK arasındaki gerilim, 5 Aralık 2022’de sivil hükümete geçişin ve demokratik seçimlerin önünü açması amacıyla imzalanan “çerçeve anlaşmada” HDK’nin tamamen orduya entegre edilmesini içeren reformdan kaynaklanıyor.

El-Burhan, HDK’nin ordudan bağımsız bir güç olarak hareket etmesine daha fazla müsamaha göstermeyeceğini belirterek derhal orduya katılmasını, Dagalo ise bunun sivil bir yönetim ile gerçekleştirilmesini istiyor.

Geçtiğimiz ocak ayında Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdülfettah el-Burhan, askerin siyaset arenasından çekilmeye kararlı olduğunu ve silahlı kuvvetlerin seçimlerle gelen sivil otoriteye tabi olacağına inandıklarını söylemişti.

15 Nisan'da ise cunta içindeki iktidar kavgası ülkeyi iç savaşın eşiğine getirdi.

Sudan ordusu ve HDK arasında iki gündür sıcak çatışmalar yaşanıyor.

Sudan ordusu, HDK mensuplarını orduya katılmaya çağırarak, "Hızlı Destek mensuplarının tek bir kişinin hedef ve gündemine hizmet edecek bir araç olmaktan uzak olduklarını biliyoruz. Ülkenin onların desteğine hala ihtiyacı var" duyurusunda bulunuyor.

Arap Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Birleşmiş Milletler ise taraflara ateşkes ve diyalog yoluna geri dönülmesi çağrısı yapıyor.

İki general ilerleyen günlerde müzakere masasına oturabilir. Ya da askeri darbe yapan cunta içindeki iktidar kavgası ülkeyi iç savaşa sürükleyebilir.

Türkiye