Sudan'da ordu siyasetten çekiliyor: İki yıl sürecek geçiş dönemi başlayacak

Nisan 2019 tarihinde Sudan ordusu, Devlet Başkanı Ömer el-Beşir’i görevden aldığını ilan etti. 

Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir’in darbe ile devrilmesinin ardından askeri ve sivil liderler iktidarı birlikte paylaşıyordu.

Ancak Geçici hükümetteki askeri liderler, sivillerden reform talebinde bulundu ve kabinede değişiklik çağrısı yaptı. Sivil liderler ise bunu ordunun iktidardaki gücünü artırma girişimi olarak değerlendirip reddetti. Bu durumun üzerine ordu, darbe yaparak yönetime el koydu. 

BBC’de yer alan habere göre, en üst düzey sivil lider olan Başbakan Abdullah Hamduk, darbe girişiminden el-Beşir taraftarlarını sorumlu tuttu.

Darbenin ardından Afrika Birliği, Sudan'ın üyeliğini, ülkede sivilerin öncülüğünde bir geçiş hükümeti kurulana dek askıya aldı. Yapılan açıklamada, darbenin Sudan Anayasasına aykırı olduğu bildirildi. Dünya Bankası da Sudan'a tüm ekonomik yardımları askıya aldığını duyurdu.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ise darbe sonrası olağanüstü hal ilan edildiğini, hükümetin ve konseyin dağıtıldığını açıkladı. El-Burhan, seçimlerin Temmuz 2023'te yapılacağını belirtti.

Geçtiğimiz günlerde de Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, askerin siyaset arenasından çekilmeye kararlı olduğunu açıkladı. 

Yeni geçiş dönemini başlatacak siyasi anlaşma konusunda aralarındaki anlaşmazlıkları giderebilmek için bir araya gelen askeri ve sivil taraflar, 5 Aralık 2022'de imzalanan çerçeve anlaşması sonrasında ülkeyi nihai anlaşmaya götürecek ikinci aşama görüşmelere başlama kararı aldı.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan: “Partisiz hükümeti kabul edebiliriz”Dünya

Orgeneral Abdulfettah el-Burhan silahlı kuvvetlerin seçimlerle gelen sivil otoriteye tabi olacağına inandıklarını söyledi.

El-Burhan, halkının özgürlük, barış ve adalet konusundaki arzu ve özlemlerini karşılayan sivil, demokratik bir hükümet kurmayı umduklarını belirterek, "Gerçek demokratik dönüşümün başarısı için çalışacağız. Ordunun siyaseti bırakmaya kararlı olduğunu teyit ediyoruz ve silahlı kuvvetlerin seçimlerle gelen sivil otoriteye tabi olacağına inanıyoruz" ifadelerini kullandı.

SUDAN’DA SİYASİ KRİZ NASIL BAŞLADI?

İç savaş ve siyasi istikrarsızlıktan dolayı ekonomik krizler yaşayan Sudan’da Ömer el-Beşir liderliğinde bir grup asker, başarılı bir darbe gerçekleştirmişti. Bu nedenle Ömer el-Beşir rejiminin meşruluğu, hep bir tartışma konusu olmuştu.

ordaf.org’da yer alan Subhi Adam’ın “19 Aralık 2018 Sudan Halk Ayaklanması ve Sonuçları” başlıklı yazısına göre, farklı dinlerin ve çeşitli kültürlerin olduğu Sudan’da Müslüman olmayanlar ve Arap olmayanlar, silahlı mücadeleler dahil farklı metotlarla Ömer el-Beşir rejimine karşı çıkmışlardı.

Aralık 2018’de ise hayat pahalılığı kaynaklı başlayan kitlesel halk protestoları, Ömer el-Beşir hükümetinin sonunu getirdi.

Burhan: “Seçilmiş bir hükümet olmadan iktidarı devretmeyeceğiz”Dünya

19 Aralık'ta, ekmek fiyatlarına yapılan zammın ardından Atbara şehrinde ekmek bulamayan bir grup vatandaş hükümete karşı sloganlar atmaya başladı. Bu protestolar daha sonrasında Port Sudan, Nuhud, Niyala gibi farklı şehirlere sıçradı. 

Sudan Profesyonelleri Derneği’nin (SPA) 23 Aralık’ta Ömer el-Beşir’i görevi bırakmaya davet etmesiyle de halk ayaklanması, yeni bir ivme kazandı. 

SPA, kendiliğinden başlayan protestoları örgütleyerek vatandaşları hükümet karşıtı gösterilere davet etti.

Bu süreç, 23 Aralık 2018-6 Nisan 2019 tarihleri arasında devam etti. Daha sonrasında SPA, Sudan Bağımsızlık yıldönümünde farklı siyasi gruplarla Özgürlük ve Değişim Deklarasyonu imzaladıklarını ilan etti böylece siyasi muhalefet grupları bir çatı altında toplandı.

Ülkede uzun süredir devam eden protestolara karşı güvenlik güçleri her türlü şiddeti uyguladı. Gösterilerde onlarca kişi hayatını kaybetti.

Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir, protestoların arkasında dış güçlerin ve silahlı isyancı gruplarının kışkırtmaları olduğunu iddia ederek protestocuların Sudan halkını temsil etmedikleri değerlendirmesini yaptı.

Ancak Cumhurbaşkanı el-Beşir, protestolar karşısında ekmek fiyatlarına uygulanan zammı geri çekti, 2020 yılında planlanan seçimlerde aday olmayacağını açıkladı. Ayrıca hükümeti de feshederek ülke genelinde olağanüstü hal ilan edip federal ve eyalet hükümetlerini askerileştirdi. Ancak tüm bu kararlar gösterilerin durması için yeterli olmadı. 

Ordu 11 Nisan 2019’da, 30 yıllık Ömer el-Beşir dönemini sona erdirmek için yönetime el koyduğunu açıkladı.

Sonrasında kurulan asker-sivil ortak geçici hükümetleri ise derin anlaşmazlıklar nedeniyle kalıcı olamadı. Sudan Ordusu güvenlik gerekçesiyle 25 Ekim 2021’de sivil yönetime el koyarak olağanüstü hal ilan etti.

Sudan’da ordu komutanı konuştu: “Siyasi bir rol üstlenmeyeceğiz”Dünya

Ordu ve başbakan arasında 21 Kasım'da imzalanan siyasi anlaşma, belirsizliği bir nebze olsun ortadan kaldırsa da ülkeyi yeni bir krize soktu. Sudan'da iktidarı sivil yönetime devretmek istemeyen ordunun darbesi halkı sokağa döktü.

Aralık 2022’de ise Sudan'da asker ile siviller arasında yeni geçiş dönemini başlatacak, sivil hükümet ve demokratik seçimlerin yolunu açacak "çerçeve anlaşma", uluslararası ve bölgesel katılımla başkent Hartum’da imzalandı.

9 Ocak 2023 tarihinde de Başkent Hartum'daki Dostluk Kongre Salonunda askeri ve sivil taraflar, yeni geçiş dönemini başlatacak siyasi anlaşma konusunda aralarındaki anlaşmazlıkları giderebilmek için bir kez daha bir araya geldi.

Tarafların başlattıkları ikinci aşama sonrasında nihai anlaşmanın imzalanması ve başbakanın belirlenmesinin ardından iki yıl sürecek yeni geçiş döneminin başlayacağı bildirildi.

Sudan ordusu siyasetten çekileceğini duyurduDünya