Taliban-Pakistan ilişkilerinde kritik dönem

ABD’nin Afganistan’dan çekilmeye başlamasının ardından harekete geçen Taliban, kısa süre içerisinde birçok bölgeyi ele geçirdi. Daha önce ülkenin dağlık kesimlerinde bulunan Taliban, ABD’nin çekilmesi ile birlikte şehir ve ilçe merkezlerinde de kontrolü eline geçirmeye başladı. Ülkenin birçok bölgesinde kontrolü sağlayan Taliban, Ağustos ayında başkent Kabil’e girerek hükümetini ilan etti.

Taliban’ın hükümetinde hangi isimler var?Dünya

Taliban’ın tüm ülkeyi ele geçirmesinin ardından dünyada bütün gözler Afganistan’a çevrildi. Taliban’ın insan hakları konusunda nasıl hareket edeceği ve özellikle kadın haklarına karşı nasıl bir tutum sergileyeceği merak konusu oldu. ABD, Çin, Rusya ve Pakistan gibi ülkeler Taliban’ı tanımamakla birlikte, sürecin yakından takip ettiklerini açıkladı. Türkiye, İran ve Hindistan gibi ülkeler de Taliban ile iletişim içerisinde olan ve Afganistan’daki gelişmeleri yakından izleyen ülkeler arasında yer aldı.

Başkent Kabil’in ele geçirildiği günden bugüne dek herhangi bir ülke Afganistan’daki Taliban hükümetini tanımadı. Ancak başta Rusya ve Çin olmak üzere ülkelerin Taliban'la iletişimi ve temasları sürüyor.

Taliban ile geçmişten bu yana en iyi ilişki kuran ülkelerden biri de Pakistan. 1996-2001 yılları arasında Afganistan’da hükümette olan Taliban, o dönem Pakistan ile iyi ilişkiler kurdu. Taliban’ın kurulma aşamasında da en çok destek veren ülkelerden biri Pakistan olmuştu.

SSCB’nin 1979’da Afganistan’ı işgalinin ardından harekete geçen Suudi Arabistan, ABD ve Pakistan gibi ülkeler, Taliban’ın kurulmasında büyük çaba göstererek bölgedeki Sovyet etkisini kırmaya çalıştı. Suudi Arabistan ve Pakistan istihbaratlarının yoğun çalışmaları sonucu kurulan Taliban, SSCB’nin Afganistan’dan çıkmasında önemli derecede rol oynadı. O dönem Afganistan’da Sovyetler’e karşı çatışan Taliban militanlarının birçoğu Pakistan’da eğitim gördü. Aynı zamanda Taliban militanlarının yaralılarına da Pakistan ev sahipliği yaptı.

Taliban Pencşir vilayetini ele geçirdiğini duyurduDünya

2001 yılında ABD’nin Afganistan’ı işgali sonrası ülkedeki Taliban yönetimi kısa sürede devrildi. Taliban üyelerinin büyük çoğunluğu ise Afganistan’ı terk ederek Pakistan’a sığındı. Pakistan her ne kadar terörle mücadele konusunda ABD’nin yanında yer aldığını söylese de; Taliban ile iletişimini ve bağını hiçbir zaman koparmadı.

2004 yılında ABD’nin büyük desteği sonrası Afganistan Cumhurbaşkanı olarak göreve gelen Hamid Karzai, ABD işgaline karşı Taliban’ın yoğun saldırılarda bulunduğu bir dönemde doğrudan Pakistan’ı hedef aldı. Karzai, Pakistan’ı, Afganistan’ın güvenliğini hiçe sayarak bölgede bir uydu savaşı desteklemekle suçladı. Bunun karşısında Pakistan ise örgüt üzerinde zannedildiği kadar gücü olmadığını dile getirdi.

ABD işgalinden kaçıp Pakistan’a sığınan üst düzey Taliban yöneticileri, bu ülkede kalmaya, mülk satın almaya ve işyerleri açarak burada yaşamaya uzun süre devam etti. Pakistan ile Taliban arasındaki olumlu iletişim hiçbir zaman kesilmedi.

Geçtiğimiz sene Afgan hükümeti ile Taliban yetkilileri arasında yapılan barış görüşmelerinde kilit ülkelerden biri de Pakistan oldu. Eski ABD Başkanı Donald Trump da bu duruma dikkat çekerek, Pakistan’ın Afgan barış sürecindeki rolünün oldukça önemli olduğunu vurguladı.

AFGAN HALKI PAKİSTAN’A ÖFKELİ

Taliban ülkeyi yeniden ele geçirdiği günden bu yana Afganistan’da protestolar devam ediyor. Ülkenin birçok bölgesinde gösteriler düzenleyen Afgan halkı, Taliban’ın iktidarda olmasını istemiyor. Taliban’ın insanlara karşı tutum ve davranışlarını şiddetle eleştiren halk, her geçen gün protesto gösterilerini artırıyor.

Afgan halkı düzenlediği protestolarda, Taliban ile birlikte Pakistan’ı da hedef alıyor. Yapılan protestolarda kadınların ön planda olduğu gözlemlenirken, özellikle atılan Pakistan karşıtı sloganlar dikkat çekiyor.

Afgan halkı Taliban’ın yeniden ülkeyi ele geçirmesinde en çok rol oynayan ülkelerden birini de Pakistan olarak görüyor. Bazı Afgan vatandaşlarına göre ise bu savaş Taliban ile Afgan halkı arasında değil, Pakistan’ın Afganistan’a karşı savaşı olarak görülüyor. Taliban’ın iktidarda olmasını istemeyen Afgan halkı, bu durumun yaşanmasında en büyük payın ABD ile Pakistan’da olduğunu düşünüyor.

PAKİSTAN-TALİBAN İLİŞKİLERİNDE SON DURUM NE?

Uzun yıllardır olumlu ilişkileri bulunan Taliban ile Pakistan arasında, Afganistan’ın yeniden Taliban kontrolüne geçmesi sonrasında yeni bir dönem açılıyor. Önümüzdeki dönemde Taliban’ı ilk tanıyacak ülkelerden birinin Pakistan olması bekleniyor.

Afganistan’dan gelen suçlamalara karşı kendini savunan Pakistan, Taliban ile ilişkilerini reddediyor. Ayrıca Pakistan hükümeti, geçtiğimiz aylarda sık sık Afganistan’da Taliban hükümeti istemediklerini dile getirdi.

Pakistan Başbakanı İmran Han, ABD’nin Afganistan’dan çekildiği süreç içerisinde sürekli olarak ülkede Taliban yönetimine karşı çıktıklarını, barış istediklerini ve herhangi bir tarafı desteklemediklerini söyledi. Ancak bu açıklamalara rağmen iki taraf arasında olumlu bir iletişim olduğu, ilişkilerin gelişmeye açık olduğu ve her iki tarafın da karşılıklı temaslarda bulunmaya devam ettikleri biliniyor.

Afganistan dünyanın dört bir yanına terör ihraç edebilir mi?Analiz