Cumhurbaşkanı Kays Said Tunus’u nereye sürüklüyor?

Temmuz 2021’de aldığı kararlarla Tunus’taki dengeleri değiştiren Cumhurbaşkanı Kays Said, son dönemde attığı adımlarla ülkeyi siyasi çıkmaza sürüklüyor. Peki, Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, iç politikada hangi adımları atıyor? Tunus’un geleceği nasıl şekillenecek?

09/06/2022 17:55 Güncelleme: 10/06/2024 13:43

Doğu Akdeniz’e kıyısı bulunan ve Arap Baharı’nın başlangıç noktası olan Tunus’ta, Cumhurbaşkanı Kays Said’in aldığı kararlar tartışılmaya devam ediyor. Temmuz 2021’de sokaklara dökülen Tunus halkı, ülkedeki ekonomik kriz ve kontrolden çıkan sağlık sistemini protesto etti. 25 Temmuz 2021’de ülkenin birçok noktasında protesto gösterilerinde bulunan halk, hükümet aleyhinde sloganlar attı.

Bunun üzerine Cumhurbaşkanı Kays Said, Anayasa’nın 80. maddesini hayata geçirdiğini belirterek, ülkenin geleceği açısından oldukça kritik kararlar aldı. Tunus Cumhurbaşkanı, söz konusu madde kapsamında; Meclis’in çalışmalarını 30 gün boyunca durdurduğunu, tüm milletvekillerinin dokunulmazlığını kaldırdığını, başbakanı azlettiğini ve yerine yeni bir başbakan atayacağını açıkladı. Said ayrıca, ülkedeki yolsuzluk dosyaları için kendisini başsavcı olarak atadı.

Nahda Partisi lideri ve Meclis Başkanı Gannuşi söz konusu kararları “anayasal bir darbe girişimi” şeklinde nitelendirirken, bazı kesimlerden ise Said’e destek geldi. Dokunulmazlıklarının kaldırılması sonrası bazı milletvekilleri ifadeye çağrılırken, bazıları ise gözaltına alındı. Tunus’ta birçok üst düzey yetkili ise ev hapsi cezasına çarptırıldı.

Suudi Arabistan, BAE, ABD ve Fransa gibi ülkeler; Tunus Cumhurbaşkanı’nın aldığı kararlara destek verirken Türkiye Said’in aldığı kararları sert bir şekilde kınamakla birlikte, sorunların çözümü için Tunus ile temaslarına devam etti.

Daha sonrasında G7 ülkelerinin, Cumhurbaşkanı Kays Said’e en kısa sürede Başbakan ataması yönünde çağrıda bulunması dikkat çekti. Tunus’un anayasal sürece geri dönmesini isteyen G7 ülkeleri tarafından yapılan açıklamada, “G7 ülkeleri olarak, halkın daha iyi bir yaşam standardına ulaşması amacıyla meşru taleplerine cevap vermek için gerekli siyasi, sosyal ve ekonomik yapıları geliştirme sürecinde olan Tunus ile devam eden ortaklık taahhüdümüze bağılılığımızı vurguluyoruz. Bu kapsamda seçilmiş parlamentonun önemli rol oynadığı anayasal sisteme en kısa zamanda dönüş çağrısında bulunuyoruz” ifadelerine yer verildi.

KAYS SAİD’TEN SEÇİM SÖZÜ

Temmuz 2021’de alınan kararlar sonrası ülkedeki siyasi belirsizlik her geçen gün büyüdü. Nahda Hareketi’nin Kays Said aleyhinde açıklamalarda bulunduğu bir dönemde, Tunus Cumhurbaşkanı seçimler hakkında konuştu.

13 Nisan’da Avrupa Parlamentosu heyetini ağırlayan Cumhurbaşkanı Kays Said, görüşmede, ülkedeki siyasi istikrarsızlığı sona erdirmek için bir referandum ve “özgür ve adil” seçimler düzenleme konusunda kararlı olduğunu dile getirdi.

25 Temmuz 2022’deki Anayasa referandumu ve 17 Aralık 2022’deki genel seçimlere değinen Tunus Cumhurbaşkanı; halkının iradesine göre devletin birliğini, devamlılığını ve egemenliğini koruma sözü verdi.

Said, mayıs ayının başlarında yaptığı açıklamada, seçimlerde yeni bir cumhuriyetin kurulması için yeni komitenin kurulduğunu söyledi. Tunus İşçi Sendikası, ülkenin mücadele ettiği ekonomik ve siyasi krizin üstesinden gelmek için ulusal diyaloğu hemen başlatması yönünde Said’e çağrıda bulundu.

Mayıs sonlarında yayınlanan bir kararnamede, yeni anayasanın en geç 30 Haziran’da kamuoyuna sunulacağı belirtildi. Cumhurbaşkanı Kays Said ise 25 Temmuz’da gerçekleştirilecek anayasa referandumu için halka oy kullanma çağrısı yaptı.

Said ayrıca, Avukat Sadık Belaid’i hukuk ve siyaset bilimi uzmanlarından oluşan bir danışma komitesine başkan olarak atadığını ve yeni anayasa taslağı hazırlamakla görevlendirdiğini bildirdi. Tunus’ta birçok kesim tarafından tanınan bazı akademisyenler ise bu komiteye katılma konusunda olumsuz yanıt verdi.

Yeni anayasanın geniş bir uzlaşma ile oluşturulmaması, bazı kesimler tarafından tepki ile karşılanıyor. Söz konusu değişikliklerin Said tarafından tek başına yapıldığını savunan muhalefet partisi ise seçimleri boykot edeceklerini belirtiyor.

57 YARGICIN GÖREVDEN ALINMASI SONRASI SERT TEPKİLER

Tunus’ta, Cumhurbaşkanı Kays Said aleyhinde yapılan protesto gösterilerinin özellikle son dönemde arttığı görülüyor. Said’in; yasama, yürütme ve yargı erklerinde yaptığı son düzenlemeler ise sert tepkileri beraberinde getirdi.

Geçtiğimiz hafta yaptığı kabine toplantısında, yargıyı tasfiye etme konusunda önemli sinyaller veren Tunus Cumhurbaşkanı, 57 yargıcın görevini sonlandırdığını açıkladı. Yargıçları yolsuzluk, suç ortaklığı ve terör davalarında sanıkları korumakla suçlayan Said; yargıya kendisini ‘arındırması’ için birçok fırsat verdiğini ve uyarılarda bulunduğunu söyledi.

Said’in görevden aldığı 57 yargıç arasında Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Yusuf Bouzaker de bulunuyor. Said’in yargıçlar hakkında verdiği karara Avrupa Sendikalar Birliği tepki gösterdi. Genel Sekreter Luca Vicenti, yargıçların görevden alınmasının özgürlükler için yeni bir tehdit olduğuna işaret ederken, “Yetkilerini otoriter kararlar alarak yargıya baskı yapmak için kullanan yönetime karşı mücadele veren yargı mensupları ile tam dayanışma içerisindeyiz” dedi.

Tunus Hakimler Derneği ise Said tarafından yayınlanan kararname sonrası bir haftalık genel grev başlattı. Dernek ayrıca, tüm yargı binalarında oturma eylemleri düzenlemesi ve görevden alınan hakimlerin yerine aday olunmaması yönünde çağrıda bulunmuştu.

Cumhurbaşkanı Kays Said’in aldığı kararlara bir tepki de Tunuslu Kadınlar Hareketi mensubu aktivistlerden geldi. Başkentteki Tunus Asliye Mahkemesi önünde bir araya gelen onlarca aktivist, “Yargıya uzanan eli kırın”, “Onurlu insanların onuruna saygı gösterin” ifadelerinin yer aldığı pankartlar açtı.

Cumhurbaşkanı Kays Said’in son dönemde aldığı kararlar, kendisine yönelik desteğin büyük ölçüde azalmasına yol açıyor. Neredeyse tüm yetkileri ele alan Said’in, ülkeyi siyasi bir çıkmaza sürüklediği ve her geçen gün otoriterleştiği görülüyor. 25 Temmuz’daki seçimlerde, halkın Said’e yönelik tepkisini sandığa yansıtması bekleniyor. Said’in aldığı kararlara sert tepki gösteren Nahda Partisi ise iktidarı yeniden ele geçirmenin hesaplarını yapıyor.

Türkiye Suudi Arabistan Fransa