Türkiye ile Yunanistan arasında askeri güç rekabeti kızışıyor: ABD denge politikası izliyor

Hüseyin Can TOPKAYA

[email protected]

Türkiye ile ABD arasında F-16 ve F-35’lerin tedariki konusu uzun yıllardır ikili ilişkilerde en önemli sorunlardan biri olarak öne çıkıyordu.

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini satın almasının ardından ABD Ankara'ya yönelik CAATSA yaptırımlarını yürürlüğe koymuştu. Washington hükümeti, ücretini ödemesine ve proje ortaklarından biri olmasına rağmen Türkiye’yi F-35 programından da çıkartmıştı.

Çekya ile ABD arasında F-35 savaş uçakları için anlaşma sağlandıDünya

Ankara ise Washington’un bu hamlelerinin ardından F-16’lara yönelmişti. F-35’ler konusunda Yunanistan’a yeşil ışık yakan ABD, F-16’lar için de Türkiye’ye yönelik olumlu mesaj vermişti. 

İsveç’in NATO üyeliğine uzun bir süre onay verilmemesi nedeniyle Biden yönetimi, F-16’ların Türkiye’ye gönderilmesi konusunda bir adım atmıyordu.

23 Ocak’ta TBMM İsveç’in NATO’ya üyelik protokolünü onayladı. Ankara hükümetinden gelen adımın hemen ardından Joe Biden yönetimi de Türkiye’ye F-16 savaş uçaklarının satışı konusunda Kongre’ye bildirimde bulundu.

Washington yönetimi aynı zamanda F-35’lerin Yunanistan’a satışı konusunda da adım attı. ABD’nin her iki ülke için de aynı zamanda harekete geçmesi, iki taraf arasında bir denge arayışı içerisinde olduğunu gözler önüne seriyor. 

Ancak ABD’nin Türkiye’ye F-16, Yunanistan’a ise F-35 savaş uçaklarını satması Ankara hükümeti tarafından olumsuz karşılanıyor. 

F-35 İLE F-16’LARIN FARKLILIKLARI NELER?

Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterinde bulunan F-16 savaş uçakları 4’üncü nesil olarak adlandırılıyor. 4’üncü nesil savaş uçakları ise günümüz dünyasında bir önceki kuşak olarak kabul ediliyor. 

ABD Kongresi’nin onaylaması durumunda Türkiye ABD’den 4.5’uncu nesil olarak kabul edilen 40 adet yeni F-16/VIPER savaş uçağı satın alacak.

Türkiye’nin şu an envanterinde 79 adet 4’üncü nesil F-16 bulunurken, ABD’den satın alınacak modernizasyon kitleriyle bu F-16’lar 4.5’uncu nesil yeteneklerine sahip olacak. Ankara hükümeti Washington’dan aldığı paketle hava gücünün önemli bir bölümünü 4’üncü nesilden 4.5’uncu nesle taşımayı planlıyor.

Türkiye F-35 savaş uçaklarına bakış açısını değiştiriyorAnaliz

Diğer yandan ABD Kongresi’nin onaylaması durumunda Yunanistan 40 adet F-35 savaş uçağına sahip olacak. F-35’ler ise günümüzde beşinci nesil savaş uçaklarını temsil ediyor. Dünyanın en gelişmiş olarak görülen savaş uçaklarını alması durumunda Yunanistan’ın havada önemli bir güce ulaşacağı belirtiliyor. 

Hürriyet Gazetesi’nde kaleme aldığı makalede Gazeteci Sedat Ergin; Atina’nın, envanterindeki F-16 uçaklarının 4.5’uncu nesle dönük modernizasyonu programına 2022 yılında başlamış olduğuna dikkat çekiyor. 

Görünmezlik niteliği taşıyan ve bu özelliğiyle dünyada birçok ülke tarafından ilgi gören F-35’lerin, 2027 yılından itibaren Atina’ya tedarik edilmesi bekleniyor. Bu durum ise Ankara ile Atina arasında askeri güç dengesinin Türkiye aleyhinde değişmesine yol açacağı öngörülüyor.

En önemli özelliği görünmezlik olan F-35’lerin, yüksek silah kapasitesine sahip olduğu ve büyük çaplı hareket etkisi kazandırdığı biliniyor. 

Türkiye bu nedenle 5’inci nesil savaş uçağı yeteneğini kazanmak için çalışmalarını yoğunlaştırmış durumda. Ankara hükümeti, “KAAN” adı verilen beşinci nesil savaş uçağını TAİ’de kendi imkanlarıyla yapmak için çalışmalarını sürdürüyor. Bunu en önemli stratejik önceliklerinden biri olarak gören Türkiye, özellikle uçağın motoru konusunda sorun yaşıyor. 

Gazeteci Sedat Ergin, Türkiye’nin motorda yeniden Birleşik Krallık’ın Rolls Royce seçeneğine yöneldiğine ve KAAN’ın motorunun 2027-28’e yetiştirilmesinin hedeflendiğine dikkat çekiyor. Uzmanlara göre Türk Hava Kuvvetleri KAAN’ı envanterine 2030’lu yılların başında katmış olacak. Bu durumda ise Türkiye beşinci nesil savaş uçağına Yunanistan’dan yıllar sonra sahip olacak. 

ABD’DEN TÜRKİYE’YE KRİTİK F-35 MESAJI

Türkiye F-35’ler ve F-16’lar konusunda ABD ile yaşadığı sorunlar nedeniyle geçtiğimiz kasım ayında Eurofighter savaş uçağına yönelmişti. Ankara hükümeti; 40 adet Eurofighter Typhoon satın almak istediğini açıklamıştı.

Eurofighter Typhoon; İngiltere, Almanya, İtalya ve İspanya’dan oluşan bir konsorsiyum tarafından üretiliyor.

İngiltere ve İspanya olumlu mesajlar verirken, Almanya Türkiye’ye yönelik Eurofighter satışına karşı çıkmıştı.

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada, Berlin’in Eurofighter jetlerinin Suudi Arabistan’a satışına artık karşı olmadığını duyurmuş, Türkiye ile ilgili ise herhangi bir bilgi paylaşmamıştı.

Ancak Reuters’a konuşan ve isminin açıklanmasını istemeyen Savunma Bakanlığı yetkilisine göre, Türkiye Eurofighter Typhoon jetlerini hala satın almak istiyor. Yetkili, “Hala ilgileniyoruz, konsorsiyum üyesi Almanya’nın bu konuda olumlu yaklaşımını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Victoria Nuland: "S-400 sorunu çözülürse Türkiye F-35 programına yeniden dahil edilir"Türkiye

Öte yandan Türkiye’nin İsveç adımının hemen ardından ABD’den F-35’lerin satışı konusunda önemli mesajlar geldi. Ankara’yı ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanlığı’nın iki numaralı ismi Victoria Nuland, CNN-Türk’ten Büşra Arslantaş’a verdiği röportajda, “S-400 meselesine bir çözüm bulunabildiği takdirde Türkiye’yi yeniden F-35 ailesinde karşılamaktan memnuniyet duyarız” şeklinde konuştu.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise A Haber’e yaptığı açıklamada, “Biliyorsunuz F-35 ile ilgili problem ve bizim programdan çıkarılmamız, kendi hava savunma yeteneklerimizi geliştirme arayışımızın ve politikalarımızın bir yansıması olarak karşımıza çıktı. NATO ortaklarımızdan biz bu konuda beklediğimiz desteği görmediğimiz zaman, hava savunma sistemleriyle ilgili Rusya ile yaptığımız bir S-400 anlaşmamız var. Bu anlaşmayı bahane göstererek Amerikalılar kendi yasal çerçevelerinde bir tavır ortaya koydular” dedi.

Fidan, “Burada F-35’in biz sadece müşterisi değil, aynı zamanda üretici ortaklarından biriydik. Türkiye’nin maddi kaybının yanı sıra ortaya koyduğu kapasiteden de bir zararı söz konusu. Şimdi bunu elimine etmek için çalışmalarımız devam ediyor. Özellikle maddi zararın tazmini açısından ilgili makamlarımızın ciddi yoğun çalışmaları var” şeklinde konuştu.

Dışişleri Bakanı Fidan ayrıca, “Tabii askerlerimizin ağırlıklı olarak uzman kuruluş olarak konuşması gereken bir konu ama genel strateji olarak şunu söylemek gerekirse; bir yetenektir. Bu yetenek eğer bizim diğer yeteneklerimizi kaybetmeden ilave olarak alacağımız bir yetenek olursa neden olmasın? Tabi ki biz yetenek olarak almak isteyeceğimiz bir yetenektir. Ama bu yeteneği alma karşılığında, bizim başka yeteneklerimizden vazgeçmemiz başka politikalara adapte etmemiz gibi bir şart olursa. Bu şartlar hiçbir şekilde uzlaştırılamaz bir şart olursa o zaman başka alternatifleri aramaya devam edeceğiz” değerlendirmelerinde bulundu. 

Bir NATO müttefiki olarak Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri satın almasına çok sert tepki gösteren ABD, bu konuda Ankara’dan bir geri adım bekliyor. Washington, Rusya ile askeri iş birliğini sonlandırması durumunda Türkiye’ye yönelik CAATSA yaptırımlarını geri çekeceğini belirtiyor.

Ancak Türkiye’nin S-400’ler konusunda bir geri adım atması çok düşük bir ihtimal olarak görülüyor. Dişileri Bakanı Hakan Fidan’ın yaptığı açıklamalar da bu durumu gözler önüne seriyor. 

Türkiye’nin önümüzdeki dönemde tüm çalışmalarını KAAN üzerinde yoğunlaştırması bekleniyor.

F-16’lar konusunda ABD Kongresi’nde bir sürpriz beklemeyen Türkiye’nin, Eurofighter Typhoon jetleri için de girişimlerini yoğunlaştıracağını söylemek mümkün. Suudi Arabistan’a Eurofighter konusunda yeşil ışık yakan Almanya’nın, Türkiye konusunda nasıl bir strateji izleyeceğini zaman gösterecek. 

Ankara-Washington hattında ilk gündem maddesi: F-16!Analiz