Türkiye’nin yeni dönemde Orta Doğu stratejisi

Son 10 sene içerisinde Türkiye dış politikası oldukça hareketli geçti. Mısır, BAE, Suudi Arabistan, Yunanistan, Ermenistan ve Suriye gibi ülkelerle ilişkilerinde sorunlar yaşayan Türkiye, yeni dönemde bölgede farklı bir politika izlemek istiyor.

Türkiye-Körfez ilişkilerinde yeni bir dönem başlıyorAnaliz

Türkiye’nin ilişkilerini normalleştirmek istediği ülkelerin başında Mısır geliyor. 2013 yılında Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin siyasi darbe sonrası koltuğundan devrilmesi sonucu iki ülke arasındaki tüm bağlar kopmuştu. Mısır’da kurulan ve Sisi’nin başında bulunduğu hükümet, Türkiye tarafından uzun yıllar boyunca tanınmadı. Mısır, bu süreç içerisinde Yunanistan, İsrail, GKRY ve BAE gibi ülkelerle Doğu Akdeniz’de birlikte hareket etti.

Ancak Türkiye ile Mısır, ilişkilerinde yeni bir sayfa açmak için bu yılın başlarından itibaren karşılıklı adımlar atmaya başladı. İlişkilerin normalleşmesi yönünde ilk adım Abdulfettah es-Sisi’den geldi. Geçtiğimiz aylarda Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarıyla ilgili bir harita yayınlayan Mısır’ın, söz konusu haritada, Türkiye’nin bölgedeki tezlerini desteklediği görüldü. Bu durum Yunanistan tarafından endişe ile karşılanırken, Türkiye ile Mısır arasındaki diplomatik süreci ise yeniden başlattı. İki ülke yetkililerinden de ilişkilerin normalleşmesi ve yeni bir sayfa açma yönünde olumlu açıklamalar geldi. Bu süreç içerisinde bir Türk heyeti Mısır’ın başkenti Kahire’ye giderken, Mısır heyeti ise Ankara’ya geldi ve ilişkilerin normalleşmesi yolunda önemli adımlar atıldı.

Türkiye ile Mısır’ın önümüzdeki dönemde ilişkilerini daha da geliştireceğini söylemek mümkün. İki ülke arasında atılacak en somut adım ise Büyükelçilerin yeniden atanması olacaktır. Türkiye, Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ı yalnızlaştırmak ve bölgede önemli bir aktör olabilmek için Mısır’ı yanına çekmek istiyor. Mısır ise Türkiye ile iş birliği yapması halinde Doğu Akdeniz’de daha çok alanın payına düşeceğini biliyor.

TÜRKİYE-BAE İLİŞKİLERİ YENİDEN ELE ALINIYOR

2013 yılında Mısır’daki darbe süreci, Türkiye-BAE ilişkilerine de olumsuz yansıdı. Türkiye, yaşanan darbe sonrası Mursi’ye destek verirken; BAE ise siyasi olarak Sisi hükümetinin yanında yer aldı. İki ülke ilişkileri bu olaydan sonra kopmaya başladı.

BAE, Doğu Akdeniz’de Yunanistan ve GKRY gibi ülkelerle çeşitli anlaşmalar imzalayarak Türkiye karşıtı cephede yer aldı. Doğu Akdeniz’e herhangi bir kıyısı bulunmamasına rağmen BAE’nin; Mısır, İsrail, GKRY ve İtalya gibi ülkelerle iş birliği yapması Türkiye’den tepki çekti.

Türkiye-Mısır normalleşmesi bölgeyi nasıl etkiler?Analiz

İki ülke Libya meselesinde de ayrı taraflarda yer aldı. Türkiye, Birleşmiş Milletler tarafından meşru olarak tanınan Ulusal Birlik Hükümeti’ne destek verirken; BAE ise Mısır, Suudi Arabistan ve Fransa gibi ülkelerle birlikte General Hafter’in yanında yer aldı. Bu süreç içerisinde Hafter’i hem siyasi hem de askeri olarak destekleyen BAE, Sirte ve Cufra gibi şehirlerde Türkiye ile dolaylı yollardan karşı karşıya geldi.

Son aylarda ise iki ülke arasında ilişkileri normalleştirme yönünde ciddi adımlar atılıyor. Geçtiğimiz aylarda BAE’li üst düzey yetkililer Ankara’ya gelerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşmenin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki ülke arasındaki sorunların konuşarak çözülebileceğini ve ekonomik ilişkilerin önümüzdeki dönemde gelişeceğini söyledi. İki ülke arasında ilerleyen zamanlarda önemli ticaret anlaşmaları imzalanabilir.

TÜRKİYE-SUUDİ ARABİSTAN ARASINDA KARŞILIKLI ADIMLAR

2013’te Sisi’nin Mısır’da hükümetin başına geçmesinin ardından Türkiye-Suudi Arabistan ilişkilerinde de sorunlar yaşanmaya başladı. Suudi Arabistan da BAE gibi Mursi’den yana değil, Sisi’den yana taraf oldu. Bu durum Türkiye’nin tepkisini çekti.

Suudi Arabistan Doğu Akdeniz ve Libya konularında da Türkiye’nin karşısında yer alan ülkeler arasındaydı. İki ülke arasındaki sorunlardan biri de İhvan meselesi oldu. Suudi Arabistan İhvan hareketini bir terör örgütü olarak görüyor ve Orta Doğu’da güçlenmesini istemiyor. Türkiye ise Libya ve Tunus gibi ülkelerde İhvan ideolojisine yakın gruplarla iyi ilişkiler kurdu. Bu durum, Türkiye-Suudi Arabistan ilişkilerini de kopma noktasına getirdi. İstanbul’daki Suudi Arabistan Başkonsolosluğunda işlenen gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti ise iki ülke arasında kriz çıkardı. Özellikle geçen sene Suudi Arabistan tarafından Türk mallarına uygulanan boykot, Türkiye’nin sert tepkisini çekti.

İki ülke arasında son aylarda ise karşılıklı olumlu adımlar atılıyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun geçtiğimiz aylarda Riyad’a ziyareti, iki ülke arasındaki gerilimi azalttı. ilerleyen dönemde iki ülke ilişkilerinin normalleşmesi yönünde daha somut adımlar atılması bekleniyor.

TÜRKİYE HANGİ ÜLKE İLE NORMALLEŞEBİLİR?

Türkiye, bölgede Suriye, Ermenistan ve İsrail gibi ülkelerle ilişkilerinde sorun yaşamaya devam ediyor. İsrail’in Filistinlilere yönelik saldırıları ve sert tutumundan geri dönmemesi, Türkiye’nin İsrail ile normalleşmesinin önünü tıkıyor. Ancak özellikle Doğu Akdeniz konusunda iki ülkenin karşılıklı temaslarda bulunması mümkün olabilir. Yunanistan’ın ABD ve Fransa gibi ülkelerle sık sık savunma iş birliği anlaşmaları imzaladığı bir dönemde, Türkiye’nin İsrail ile ilişkilerini normalleştirmesi gündeme gelebilir.

Diğer taraftan Suriye ile 10 yıldır diplomatik ilişkilerini kesmiş durumdaki Türkiye’nin, önümüzdeki zamanda ilişkilerinde normalleşmeye gitmesi zor bir ihtimal olarak görülüyor. Türkiye, Suriye’de Esad’ın görevde kalmasını ve hükümeti yönetmesini istemiyor. Bu nedenle Esad koltuğunda oturduğu müddetçe, Türkiye ile Suriye’nin ilişkilerini normalleştirmesi zor bir ihtimal. Ancak iki ülke istihbaratları sık sık görüşüyor.

Türkiye, geçtiğimiz sene Dağlık Karabağ Savaşı’nda tüm varlığıyla Azerbaycan’ın yanında dursa da; Ermenistan ile bölgede yeni bir sayfa açmak istiyor. Ermenistan’ın bölgede haksız taleplerinden vazgeçmesi gerektiğini söyleyen Türkiye, bu durumun gerçekleşmesi halinde Ermenistan’la ilişki kurmaya hazır olduğunu söylüyor. Ancak Ermenistan’ın Karabağ topraklarına yönelik talepleri ise devam ediyor.

Doğu Kudüs Türkiye-İsrail ilişkilerinin geleceğini nasıl etkileyecek?Türkiye