Rusya-Ukrayna savaşı devam ederken Kiev, NATO’ya üye olabilir mi?
Ukrayna yıllardır Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) üye olmak istiyor. Kiev, Rusya'nın 24 Şubat 2022'de başlattığı işgal sonrası bu talebini daha yüksek sesle dile getirdi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Eylül 2022'de, NATO üyeliği için resmen başvuruda bulundu. Peki, Kiev savaş devam ederken ittifakın bir üyesi olabilir mi?
Ukrayna'nın Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü (NATO) ile ilişkisi, 1991 yılında Kuzey Atlantik İşbirliği Konseyi’ne katılması ile başlamış; 1994 yılında Ukrayna’nın NATO’nun Barış İçin Ortaklık Programı’na katılması ile devam etmişti. Bu süreç,1997 yılında danışma ve iş birliği için bir forum olarak NATO-Ukrayna Komisyonu’nun kurulmasıyla sürdürülmüştü.
Kiev’in NATO’ya üyelik sürecinin mihenk taşı ise 2008 yılında gerçekleştirilen Bükreş NATO Zirvesi’nde alınan karar olmuştu. Bu zirvede Ukrayna, NATO’nun açık kapı politikası içinde değerlendirilmiş, isterse NATO’ya üye olabileceği söylenmişti.
Ancak Ukrayna’nın NATO üyeliği planları, ülkeyi bağımsız tutmayı tercih eden Viktor Yanukoviç’in devlet başkanı seçilmesinin ardından rafa kaldırılmıştı.
Bakhmut'ta tıkanan savaş hareketleniyor: Rusya ve Ukrayna İHA saldırılarını yoğunlaştırıyorAnaliz2014 yılına gelindiğinde ise Rusya yanlısı Yanukoviç hükümeti devrildi. Batı yanlısı bir hükümet kurularak Ukrayna’da yeni bir dönem başladı. Yeni kurulan hükümet, Rusya aleyhine kararlar alarak, Moskova hükümeti ile ilişki kurmayacağını ve Batı yanlısı bir politika izleyeceğini gösterdi.
2019'da Ukrayna Anayasası değiştirildi. Kiev’in, Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyeliğine yönelik stratejik seyrine ilişkin normlar, Temel Kanunun girişinde, üç maddede ve geçiş hükümlerinde yer aldı.
Haziran 2021 Brüksel Zirvesi’nde de NATO liderleri, 2008 Brüksel Zirvesi’nde alınan Ukrayna’nın sürecin ayrılmaz bir parçası olarak Üyelik Eylem Planı ile ittifaka üye olacağı, Kiev’in geleceğini ve dış politikasını, dış müdahale olmadan belirleme hakkının olduğu kararını yineledi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Rusya'nın Ukrayna'nın NATO'ya katılımını veto edemeyeceğini vurgulayarak, "büyük ülkelerin küçük ülkelerin ne yapacağına karar verdiği çıkar alanları çağına geri dönmeyeceğiz" dedi.
Kiev’in NATO üyeliği konusunda ısrar etmesi Rusya’yı endişelendirdi. Moskova hükümeti, Ukrayna sınırına asker yığmaya başladı. NATO da bölgeye asker ve silah sevkiyatını yoğunlaştırdı.
Artan gerilimin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 21 Şubat 2022’de Ukrayna’nın iki ayrılıkçı bölgesi olan Donetsk ve Luhansk’ın bağımsızlığını tanıdığını bildirdi.
Rus lider, 24 Şubat 2022’de ise 2015’te imzalanan Minsk Anlaşması’nın artık geçersiz olduğunu söyleyerek Donbass bölgesine askeri operasyon başlattığını açıkladı.
Tüm dünyayı etkisi altına alan savaşın yıl dönümü yaklaşıyorAnalizRusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “özel askeri operasyon olarak” nitelendirdiği savaşın birinci yılı 4 ay önce doldu.
Bu savaşın arka planında Kiev’in NATO'ya üye olma girişimleri bulunuyor. NATO tarafından kuşatıldığını iddia eden Rusya, Ukrayna'nın NATO'ya üyeliğini güvenliği için tehdit olarak algılıyor ve savaşı durdurmak için Ukrayna'nın üyelik girişimlerinden vazgeçmesini şart olarak gösteriyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ABD’nin 1990’da NATO’nun doğuya doğru genişlemeyeceğini taahhüt ettiğini söyleyerek bu sözün tutulmamasından şikayet ediyor.
Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü ise Rusya’nın iddialarını reddediyor. Savunma amaçlı bir ittifak olduğunu açıklayan NATO, üye ülkelerin sadece çok az bir bölümünün Rusya ile sınırı olduğunu belirtiyor.
UKRAYNA NATO’YA ÜYE OLABİLİR Mİ?
Ukrayna’nın NATO’ya girmeyeceğine dair kendisine garanti verilmemesinin ardından Ukrayna’ya askeri operasyon başlatan Rusya, ülkenin dört bölgesini ilhak etti.
Bu gelişmeden sonra Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Ukrayna'nın hızlandırılmış formatta NATO'ya katılması yönünde başvuru imzaladığını duyurdu. Ancak Kiev’in ittifaka katılmasının önünde bazı engeller bulunuyor.
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), "açık kapı" politikası izliyor. Bu politika, ittifakın kurucu anlaşmasının 10. maddesine dayanıyor. Bu maddede kurucu Washington Antlaşması'na taraf olan ülkelerin, Kuzey Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlamak için herhangi bir Avrupa ülkesini ittifaka katılmaya davet edebileceği belirtiliyor. Ancak bir ülkenin NATO'ya dahil olabilmesi için oy birliği, yani mevcut 31 müttefik ülkenin hepsinin birden onay vermesi gerekiyor.
Rusya ve NATO arasında Ukrayna ve Belarus krizi büyüyor!AnalizDoğu Avrupa'daki en yakın müttefikleri, Ukrayna'yı üyeliğe yaklaştırmak için somut adımlar atılması çağrısında bulunuyor.
Al Jazeera'nin aktardığına göre; Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis, Kiev'in 14 yıldır NATO'dan yanıt beklerken iki kez işgal edildiğini söylüyor.
Bakan Gabrielius Landsbergis, “Ukrayna'nın NATO'ya nasıl yaklaşacağı ve ne zaman ittifakın üyesi olacağı konusunda oturup gerçekten somut bir cevap bulmanın vakti geldi” diyor.
Almanya ve Lüksemburg gibi diğer müttefikler ise Kiev’in NATO’ya katılımı konusunda acele edilirse ortaya bazı risklerin çıkacağını düşünüyor.
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, “NATO'nun açık kapı politikası devam ediyor, ancak aynı zamanda savaşın ortasında olan ülkeleri kabul etmekten söz edemeyeceğimiz de açık” değerlendirmesinde bulunuyor.
Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü’nün 5. maddesi NATO üyesi bir ülkeye yöneltilmiş saldırının ittifakın tüm üyelerine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceğini söylüyor. Ukrayna, NATO’ya üye olursa ittifak üyeleri bu maddeyi uygulamak zorunda kalacak. Batı ise Rusya’yı karşısına almak istemiyor.
Ayrıca Macaristan gibi savaştan önce bile Ukrayna’nın NATO üyeliğini desteklemeyen ittifak üyesi ülkeler bulunuyor.
Kiev’in 31 NATO ülkesinin onayını almadan önce de halletmesi gereken bazı süreçler var. Bu süreçlerden biri, NATO’nun Üyelik Eylem Planı. Buna göre, NATO’ya üye olmak isteyen ülkelerin demokratik gelişimlerini ve savunma reformlarını gerçekleştirmeleri gerekiyor.
Rusya-Ukrayna krizinde Avrupa hangi tarafı tutacak?AnalizUkrayna’nın işleyen demokrasi ve yolsuzluk konusunda karnesi pek de iyi değil. Kiev’in ayrıca çözülmemiş toprak anlaşmazlıkları ve sınır sorunları var. Tüm bunlar, Ukrayna’nın NATO’ya üye olmasının önünde birer engel oluşturuyor.
NATO halihazırda Ukrayna'ya destek veriyor. Üye ülkelerden gelen on milyarlarca avroluk finansal ve askeri desteğin yanı sıra bizzat NATO organizasyonu da bu ikili desteklerin ve insani yardımların koordinasyonunda rol alıyor. İttifakın yapabilecekleri şimdilik bunlarla sınırlı.
“HİÇBİR NATO ÜLKESİNİ SAVAŞA SÜRÜKLEMEYECEĞİZ”
Ukrayna, hem Avrupa Birliği’ne hem de NATO’ya üye olmak için Batı yanlısı politikalar izleyerek Rusya’yı karşısına aldı. Ancak Kiev hükümeti istediğini elde edemedi.
Geçtiğimiz günlerde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, savaş devam ederken Kiev’in NATO üyesi olmayacağını anladıklarını söyledi.
Temaslarda bulunmak üzere Kiev’e gelen Estonya Cumhurbaşkanı Alar Karis ile basın toplantısı düzenleyen Volodimir Zelenski, "Hiçbir NATO ülkesini savaşa sürüklemeyeceğiz. Dolayısıyla bu savaş devam ederken NATO üyesi olmayacağımızı anlıyoruz. İstemediğimiz için değil, imkansız olduğu için" değerlendirmesinde bulundu.
Zelenski, Ukrayna'nın NATO üyeliğine alternatif aramadığını, aynı zamanda ülkesinin Rusya'ya karşı savaş sona erene kadar güvenlik garantilerine ihtiyacı olduğunu vurguladı.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, şu an Ukrayna için güvenlik garantilerinin yaptırımlar, mali garantiler ve silah olduğunu kaydetti.
Temmuzda Litvanya'da düzenlenecek NATO Zirvesi'nde üyelik daveti beklediğini söyleyen Volodimir Zelenski, bu beklentisinden vazgeçmiş görünüyor. Ukrayna, NATO üyeliği konusunda ısrar etmenin bir önemi olmadığının artık farkında. Bundan sonra Kiev’in yapabileceği tek şey Batı’dan yardım istemek.
Önümüzdeki günlerde Batılı devletlerin Ukrayna’nın çağrılarına yanıt vermesi ve askeri yardımlarını hızlandırması bekleniyor.
Zelenski, Ukrayna'nın taarruzu başlatmaya hazır olduğunu açıkladıDünya