Ukrayna’nın AB’ye üyelik süreci ne zaman tamamlanacak?

28 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, AB’ye resmen katılım başvurusu yaptı. Aynı yıl 23 Haziran’daki AB liderler zirvesinde, Avrupa Birliği (AB) liderleri, Ukrayna ve Moldova'ya "aday ülke" statüsü verilmesi üzerinde anlaştı. Ancak aday statüsünün üyelik garantisi yok ve süreç yıllarca devam edebiliyor. Geçtiğimiz şubat ayında da Kiev’de yapılan AB-Ukrayna zirvesinde birlik yönetimi, Ukrayna'ya güçlü desteğini yineledi ancak üyelik için süre vermedi. 

Bir ülke Avrupa Birliği’ne (AB) katılmak istediğinde öncelikle Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği'ne üye olmak isteyen ülkenin aday olmaya uygun olup olmadığını değerlendiriyor. Ülkede istikrar, demokratik bir hükümet, insan haklarına verilen önem ve serbest piyasa ekonomisinin olup olmadığına bakılıyor.

Ülkenin AB’ye aday olması için birliğe üye 27 ülkenin de onayı gerekiyor. Birlikteki tüm ülkeler onay verirse, ülke AB'nin tüm kanun ve düzenlemelerini kabul etmek zorunda. Son olarak da ülke, diğer tüm üyelerin onaylaması gereken bir katılma anlaşması imzalıyor.

Rus ordusunun Kiev önlerine yaklaştığı günlerde, 28 Şubat 2022 tarihinde, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ülkesinin Avrupa Birliği’ne (AB) katılımı için başvuru dilekçesini Kiev’de imzaladı.

Zelenski, Telegram kanalından yaptığı açıklamada, "AB üyeliği için başvuru dilekçesini imzaladım. Bunun gerçek olduğundan eminim" ifadelerini kullandı.

Avrupa Konseyi, 7 Mart 2022 tarihinde AB Komisyonu’nu görüşünü sunmaya davet etti. 

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'ye üyelik başvurusu yapan Ukrayna ve Moldova’ya "aday ülke" statüsü verilmesi yönünde görüş bildirdi.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski de; söz konusu kararın "tarihi" olduğunu ve bunu memnuniyetle karşıladıklarını belirterek, "Bu, zaferimizi kesinlikle yakınlaştıracak AB üyelik yolundaki ilk adımdır” dedi.

AB, UKRAYNA’YA “ADAY ÜLKE” STATÜSÜ VERDİ

Avrupa Komisyonu, 17 Haziran 2022 tarihinde Avrupa Birliği'ne (AB) üye olmak isteyen Ukrayna ile Moldova'ya "aday ülke" statüsü verilmesini tavsiye etti.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "Ukrayna'ya aday ülke olarak kucak açılması gerekiyor. Bu, şimdiye dek yapılmış başarılı çalışmalara dayalı bir karar. Ancak önümüzde hâlâ yapılması gereken çok iş var" ifadelerini kullandı.

Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi'nden yapılan açıklamada, Komisyonun kararının minnetle karşılandığı ve AB liderlerinin bu kararı onaylamalarının umulduğu belirtildi.

Avrupa Komisyonu’nun yeşil ışık yakmasının ardından Brüksel’de düzenlenen liderler zirvesinde Ukrayna, AB adayı olarak onaylandı.

23 Haziran 2022 tarihindeki AB liderler zirvesinde Ukrayna ve Moldova’ya aday ülke statüsü verildi. 

BBC’nin aktardığına göre, birçok AB ülkesi, yargı ve yolsuzlukla mücadele reformları da dahil olmak üzere, katılım müzakerelerinin başlayabilmesi için gerekli koşulların sağlanması şartıyla Ukrayna'nın adaylığını desteklemeyi kabul etti.

Avrupa Komisyonu, "liyakat temelli" ve "kitaba uygun" şekilde ilerleneceğini söyledi.

BBC’ye konuşan Ukrayna'nın AB elçisi Vsevolod Chentsov, bu onayın, vatandaşları için psikolojik destek olacağını fakat "gerçek bütünleşmenin" ancak savaş bittikten sonra başlayabileceğini ifade etti.

KİEV’DE AB-UKRAYNA ZİRVESİ DÜZENLENDİ

Geçtiğimiz ay ise Ukrayna’nın başkenti Kiev’de Avrupa Birliği (AB)-Ukrayna Zirvesi yapıldı.

Zirveye Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, Dış Politika Temsilci Josep Borell ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski katıldı.

Gerçekleştirilen zirve sonrası Zelenski, Michel ve Von der Leyen ortak basın toplantısı düzenledi.

Von der Leyen, Ukrayna'nın AB üyelik sürecine değinerek, "İlerleme kararlılığınız etkileyici. İleriye dönük tüm reformlarla önemli adımlar atıyorsunuz. Tüm bunları bir saldırgana karşı savaşırken yaptığınızı da unutmamalıyız. Her adımda sizi desteklemeye devam edeceğiz" değerlendirmesini yaptı.

Ukrayna'nın üyelik yolunda kat ettiği mesafenin sonbaharda yayımlanacak genişleme raporuna yansıtılacağını ifade eden von der Leyen, "Katılım süreci liyakat esaslı bir süreçtir. Başka bir deyişle, katı zaman çizelgeleri yoktur" dedi.

AB Konseyi Başkanı Michel de "Ukrayna AB'dir, AB Ukrayna'dır” ifadelerini kullandı.

"Sizi AB yolculuğunuzun her adımında destekleyeceğiz" diyen Michel, Ukrayna'yı hukukun üstünlüğü alanında desteklemenin önemine vurgu yaptı.

Kiev’de düzenlenen Ukrayna-Avrupa Birliği (AB) Zirvesi’nin ardından Volodimir Zelenski bir görüntülü mesaj yayımladı.

Zelenski görüntülü mesajında, "Ortaklarımızla, Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne nasıl daha da yakınlaşacağı konusunda net anlaşmalarımız var” değerlendirmesini yaptı.

Rus ordusunun saldırılarına rağmen AB üyelik sürecini sürdürmek için çalışmalara devam ettiklerini belirten Zelenski, “Ukrayna’nın özgürlüğünü koruduk. Ukrayna'nın değerlerini koruyoruz. Devletimizin Avrupa hedeflerine ulaşacağız" diye konuştu.

Zelenski savaşın sona ermesi için Ukrayna’nın geçen yıl hazırlamış olduğu 10 maddeli bir barış formülünü AB’nin de desteklediğini söyleyerek, "Avrupa Birliği bugün Ukrayna barış formülünü resmen destekledi. Bu, zirvenin nihai bildirisinde kaydedildi" dedi.

Ukrayna bugün Avrupa adına savaşan bir ülke olarak görülüyor. Cumhuriyet Gazetesi yazarlarından Elçin Poyrazlar’ın “AB Ukrayna’yı sindirebilir mi?” başlıklı yazısına göre, AB bugüne kadar Ukrayna’ya mali ve insani olarak 38 milyar Avro ve askeri olarak 12 milyar Avroluk destekte bulundu. Avrupa, Ukrayna için toplamda 54.9 milyar Avroluk bir fon ayırdı.

Avrupalılar Ukrayna’nın AB’ye üyeliğinin karmaşık, zorlu hatta yıkıcı olacağını görse de; Avrupa adına savaşan bir Ukrayna’nın üyeliğini reddetmenin siyasi olarak mümkün olmadığını düşünüyor.

Ukrayna, Rus işgalinin başlamasının ardından AB’ye üyelik başvurusunda bulundu ve Brüksel başvuruyu kabul etti. Ancak, Ukrayna’nın birliğe kabul edilmesi için bir dizi ekonomik ve siyasi kriterleri yerine getirmesi gerekiyor.

AB’ye adaylık statüsünün üyelik garantisi yok ve süreç yıllarca devam edebiliyor. Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan yıllardır aday ülke statüsünde bulunuyor.

Bir ülkeye aday statüsü verilmesinden sonra koşulların yerine getirilmesi gerekiyor, daha sonrasında da katılım müzakereleri başlıyor. Ancak katılım müzakerelerinin başlaması yıllar alabiliyor.

Diğer yandan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'nın AB'ye katılmasına karşı olmadığını açıklıyor. Ancak Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, bu başvuruyu dikkatle takip edeceklerini çünkü AB'nin kendi savunma gücünü oluşturmayı düşündüğünü söylüyor.

Sözcü Peskov, “Askeri, savunma ve güvenlik bileşenleri tartışılıyor. Biz de tabii ki bunu dikkatlice gözlemliyoruz” değerlendirmesini yapıyor.

Tüm bunlara baktığımızda ise Ukrayna’nın AB’ye üyelik süreci kısa zamanda tamamlanacak gibi görünmüyor.