Wagner, Afrika'daki faaliyetleriyle Rusya'nın geleceğe yatırım aracı oluyor

Rusya’nın dünyaya uzanan kolu Wagner, Afrika’daki faaliyetlerini artırıyor. Mali, Sudan, Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Nijer gibi ülkelerde aktif olan bu paralı asker organizasyonu, dünyanın yükselen kıtasında Moskova’nın söz sahibi olmasını sağlıyor ve Kremlin’e gelecekten bir yer ayırtmış oluyor. Organizasyon, Vladimir Putin’e karşı darbe girişimi gerçekleştirmiş olmasına rağmen Rusya’nın dış ilişkilerinde önemli bir alan kaplamaya devam ediyor.

12/08/2023 07:00 Güncelleme: 05/05/2024 18:34

Mansur Ali Bilgiç

Yevgeni Prigojin yönetimindeki Rus paramiliter organizasyon Wagner, Moskova’nın dış ilişkilerinin organizasyonunda önemli bir araç olarak varlığını sürdürüyor.

Askeri bir kuruluş olan Wagner; dış ülkelerde koruma, terörle mücadele ve ordu eğitimi gibi hizmetler sağlıyor.

ABD’nin resmî kurumları, Wagner’in Mali gibi ülkelerde altın ve silah benzeri malzemelerin kaçakçılığını yaptığını da iddia etmişti.

Rusya uzmanı Kimberly Marten’in The Guardian’daki yazısına göre, bu kaçakçılık girişimleri Moskova’nın Batı yaptırımlarından kaçınmasına da zemin hazırlıyordu.

Wagner’in Afrika’daki faaliyetleri, Rusya’nın kıtadaki etkinliğini artırma amacını taşıyor. Afrika, doğal kaynakları ve genç nüfusuyla dünyadaki ülkelerin çoğunluğunun dikkatini çekiyor ancak önemli bir hususu beraberinde getiriyor.

Afrika ülkeleri, Yeni Çağ döneminde başlayan sömürge istilasından bu yana topraklarında bulunan Batı ülkelerinden kurtulmak istiyor ve bu yönde çabalar veriyor.

Wagner’in önemi de bu noktada ortaya çıkıyor: Wagner, Batılı devletlerin çıkarıldığı ülkelerde Moskova’nın konumunu sabitleştiriyor.

Bu duruma bir örnek, geçtiğimiz ayın sonunda bir askeri darbe ile Fransa yanlısı Devlet Başkanı Muhammed Bazum’un düşürüldüğü Nijer'de görülebilir.

People’s World’e göre; Bazum, ülke kaynaklarının Fransa’ya satışıyla ilgili bir dizi yolsuzluk sarmalı içerisindeydi.

Darbe gerçekleştikten sonra hem ordunun Wagner’den dış müdahale ihtimaline karşı yardım talebinde bulunduğu hem de askeri yönetimi desteklemek amacıyla sokağa çıkan halkın Rusya yanlısı ifadeler kullandığı görüldü.

AFRİKA’DA WAGNER

Wagner, Afrika’daki faaliyetlerini karşılıksız olarak gerçekleştirmiyor. Africa News; organizasyonun, Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC) ve Sudan’da altın ve mineraller gibi yeraltı kaynaklarından yararlandığını belirtiyor.

OAC’de iktidara koruma ve yasal danışmanlık, orduya da eğitim ve hizmeti sağlayan Wagner, Sudan’da Hızlı Destek Güçleri ile ortak çalışıyor.

Wagner Şefi Yevgeni Prigojin her ne kadar son birkaç yıldır Sudan’da bir Wagner askeri bulunmadığını belirtse de CNN, uydu görüntülerinden elde ettiği verilere dayanarak; örgütün Muhammed Hamdan Dagalo liderliğindeki Hızlı Destek Güçleri’ne füze sağladığını belirtiyor.

Euronews’ten Irına Shuledkova’nın Afrika Güvenlik ve Terörle Mücadele Merkezi yöneticisi ve güvenlik uzmanı Emmanuel Kotin’den aktardığına göre; “Burkina Faso’daki tüm madenler Wagner grubu tarafından ele geçirilmiş durumda ve aynı şey Sudan ve Mali'de de yaşanıyor.”

Uzmanlar, Wagner’in Afrika’daki kaynakları hem Afrika’daki kendi operasyonlarını sürdürmek için kullandığını hem de Moskova’ya gönderdiğini düşünüyor.

Marten; PBS’e verdiği bir röportajda, Wagner’in OAC’de 1000'den fazla asker bulundurduğunu ve ülkedeki güvenlik işlerini üstlendiğini söyledi.

Wagner, ülkedeki siyasi istikrarsızlık ve artan Selefi-cihatçı tehdidi karşısında yerel güçleri eğitmek ve güvenlik hizmetleri sağlamak için Aralık 2021'den bu yana Mali'de faaliyet gösteriyor.

Time’a yazan Vera Bergengruen, Wagner’in Mali’de geçiş hükûmetiyle ortak çalıştığını belirtiyor. Birçok uluslararası organizasyon ve görgü tanığı tarafından Mali’de Assimi Goïta hükûmetinin işlediği iddia edilen suçlara ortak olduğu belirtilen Wagner; Bergengruen’in ABD Adalet Bakanlığı’ndan aktardığına göre, aylık 10 milyon dolarlık bir maliyet karşılığında çalışıyor.

Libya’da Halife Hafter yönetimi ile çalışan Wagner Grubu’nun ülkedeki etkinliği; askeri operasyonlar, askeri teçhizat bakımı, siyasi danışmanlık hizmetleri ve sosyal medya dezenformasyon ve etki operasyonları gibi faaliyetleri kapsıyor.

BBC tarafından 2021’de yapılan bir araştırma; örgütün iç savaşta yürüttüğü operasyonların, sivillerin kasıtlı olarak öldürülmesi de dâhil olmak üzere çok sayıda savaş suçunu içerdiğini ortaya koydu.

Organizasyonun Nijer’deki faaliyetlerine ilişkin BBC’ye konuşan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Wagner’in buradaki istikrarsızlıktan faydalandığını söyledi.

Blinken’e göre, Nijer'deki darbenin çıkmasında Rusya ya da Wagner'in bir rolü bulunmuyor ancak örgüt oluşan kaos ortamından faydalanmaya çalışıyor.

“AFRİKA’DA KALIYORUZ”

AA’nın haberine göre; Yevgeni Prigojin, Wagner’in Afrika ülkelerindeki varlığını azaltma planlarının olmadığına dair açıklamada bulundu.

Geçtiğimiz ayın sonunda Kamerun merkezli AfriqueMedia’ya konuşan Prigojin; röportajında, "(Personeli) azaltmıyoruz ve dahası varlığımızı arttırmaya hazırız. Şu anda tüm yükümlülükler yerine getiriliyor ve ne pahasına olursa olsun yerine getirilecek. Benim veya şirketimizin temsilcilerinin verdiği tek bir söz bile ihlal edilmeyecektir" ifadelerini kullandı.

Afrika ile ilgili yorumlarda bulunan Prigojin; kıta ülkeleriyle ilişkilerin ilerletilmesinin hedeflendiğini, Wagner’in görevlendirilmeye hazır çok sayıda eğitimli askeri olduğunu söyledi.

Wagner Şefi, “Her şey planlandığı gibi gidiyor ve hiçbir eylemimiz faaliyet gösterdiğimiz ve Rusya ile dostane ilişkiler içinde olan devletlerin çıkarlarından sapmıyor" dedi.

Prigojin’in bu ifadeleri, Wagner ve Rusya’nın Afrika’da kalıcı olmayı hedeflediğini gözler önüne seriyor.

Afrika ülkeleriyle ikili ve çok taraflı ilişkilerini de olumlu tarafta tutmayı hedefleyen Devlet Başkanı Vladimir Putin, Wagner aracılığıyla kıta ülkeleriyle girdiği karşılıklı ilişkilerle hem bu ülkeleri eşit aktörler olarak muhatap aldığını hem de güvenilir bir partner olduğunu gösteriyor.

Libya Vladimir Vladimiroviç Putin Halife Hafter Mali Yevgeni Viktoroviç Prigojin Nijer